Του Αλέξανδρου Μαυρικάκη

Ζούμε  σε μια  χώρα που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα. 

Το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος της χώρας εκτοξεύτηκαν στα ύψη το 2020 (σημ.1). Πρόκειται για δραματική επιδείνωση των δύο δημοσιονομικών μεγεθών σε επίπεδα χειρότερα από εκείνα που οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια το 2010.Ο πρωτογενής τομέας  μαστίζεται από χαμηλή παραγωγικότητα και μικρή διείσδυση σε ξένες αγορές και οι τιμές των αγροτικών προϊόντων δεν καλύπτουν τα έξοδα των αγροτών, η  δευτερογενής παραγωγή είναι ισχνή και ο τριτογενής τομέας προβληματικός. Ο εφιάλτης της πανδημίας συνεχίζεται και οι οργανικές θέσεις στα νοσοκομεία δεν καλύπτονται. Οι πόλεις πλημμυρίζουν με τη πρώτη δυνατή βροχή, οι σεισμόπληκτοι  διαμένουν   σε σκηνές  και… ων ουκ έστιν αριθμός προβλημάτων. Και όλα αυτά  εν μέσω παγκοσμίων κρίσεων (κλιματικής (σημ.2), υγειονομικής, γεωπολιτικής), της ανόδου των τιμών των καυσίμων  αλλά και της αμφισβήτησης του δόγματος της «ελευθερίας της αγοράς», με στόχο την χωρίς μέτρο δημιουργία όλο και περισσότερου πλούτου, όπως καθόριζαν οι δέκα συνταγές της «συναίνεσης της Ουάσιγκτον»  (σημ.3).   

Σε αυτό το περιβάλλον εκδηλώνεται ενδιαφέρον για άδεια καζίνου στις Γούρνες (πρώην Αμερικανική Βάση Γουρνών)  τόσο από εγχώριους όσο και από διεθνείς επενδυτές (σημ.4).

Η λειτουργία καζίνου στις Γούρνες  δεν προέκυψε ως κεραυνός εν αιθρία. Το 2018 ψηφίζεται νόμος σύμφωνα με τον οποίο χορηγείται ανά μια άδεια λειτουργίας καζίνο, στην Κρήτη, στη Μύκονο και στη Σαντορίνη (σημ.5). Οι τρείς, κυβερνητικοί τότε, βουλευτές Ηρακλείου,  εξέφρασαν την αντίθεσή τους, την επιφύλαξη τους ή προσπάθησαν να τηρήσουν αποστάσεις. Στην Βουλή  όμως και  «στην ψηφοφορία επί του πολυνομοσχεδίου, που περιελάμβανε τη διάταξη για την ίδρυση καζίνο και στην Κρήτη, [οι βουλευτές ψήφισαν] «Ναι» χωρίς καμία διαφοροποίηση» (σημ.6). Τήρησαν έτσι την γνωστή θεσμική διγλωσσία αδιαφορώντας για την έλλειψη αξιοπιστίας (σημ.7).

Αποδεικνύεται για άλλη μια φορά πως η πολιτική ελίτ δεν απευθύνεται στην κοινωνία, αλλά σε μερίδια της αγοράς, διαμορφώνοντας επιμελώς και  πρωτίστως το σύστημα αναπαραγωγής της. Η σχεδιαζόμενη λειτουργία καζίνου επιβεβαιώνει και πάλι, πως η πολιτική έχει τεθεί στην υπηρεσία της οικονομίας, επαναφέροντας την  εποχή της ψευδούς ευμάρειας μακριά από τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και αναδεικνύοντας την ανυπαρξία Σχεδίου Ανάπτυξης του νησιού. Οι κάθε λογής εκπρόσωποι σιωπούν ή περιορίζονται σε δελτία τύπου αναπαράγοντας το παλαιοκομματικό «κατόπιν ενεργειών μου» (σημ.8), γνωρίζοντας  ότι οι  ουσιαστικές πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται  χωρίς αυτούς. Αυτό που μονάχα μπορούν να κάνουν είναι να φέρνουν την πραγματικότητα στα προκρούστια μέτρα τους, ψηφίζοντας τους νόμους που τους επιβάλλουν. 

Οι ιεροκήρυκες της «δίκαιης ανάπτυξης»  (που ψήφισαν τον νόμο για τη λειτουργία του καζίνου), αν και  έχουν άποψη επί παντός του επιστητού,  σιωπούν για  την πραγματικότητα που διαμορφώνεται.  Για τους  φονταμενταλιστές  της ελεύθερης αγοράς  η επένδυση αυτή είναι αποδεκτή γιατί θα αξιοποιηθεί (αδιάφορο πως)  ένα σημαντικό ακίνητο (φιλέτο το ονομάζουν κάποιοι). Προβάλλεται ως σημαντική επένδυση (τουλάχιστον όπως λέγεται δημοσίως) (σημ.9) γιατί θα προσελκύσει τουρίστες και θα  προσληφθούν εργαζόμενοι.  Αν πράγματι πιστεύουν πως με ένα καζίνο  θα αναπτυχθεί ο τουρισμός και θα μειωθεί η ανεργία, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να αναδεικνύουν την ανικανότητά τους να σχεδιάσουν ένα νέο βιώσιμο Παραγωγικό Μοντέλο Ανάπτυξης. Ένα μοντέλο που δεν θα στηρίζεται (και πάλι) στην κατανάλωση, στις εσωστρεφείς υπηρεσίες, στις εισαγωγές και στον εξωτερικό δανεισμό αλλά ένα μοντέλο που θα  προτείνει ρηξικέλευθες τομές με περιβαλλοντική ευαισθησία, υπερβαίνοντας τις εκλογικές τετραετίες και  με σύμμαχο την κοινωνία. 

Το σχεδιαζόμενο καζίνο αποτελεί οιονεί  το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ (σημ. 10) - το πορτραίτο της πολιτικής ελίτ της χώρας που πουλάει τη ψυχή της με αντάλλαγμα  την μακροημέρευση  στην εξουσία, επιτρέποντας να λειτουργήσει μια μη παραγωγική επιχείρηση χωρίς κανένα όφελος για την κοινωνία, σε μια χώρα που πολλάκις έχει πτωχεύσει: μια επιχείρηση τζόγου. Η δικαιολογία που προβάλλεται  βασίζεται στο δόγμα «δεν υπάρχει άλλη επιλογή». 

Δυστυχώς  έχουν πείσει και τον ελληνικό λαό  πως πρέπει να  ακολουθεί και αυτός το δόγμα «δεν έχω άλλη επιλογή» επιλέγοντας πολιτικά πρόσωπα και ηγέτες μικρών δυνατοτήτων. 

Ζούμε σε μια χώρα που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα… δεν την αγνοεί κανείς είναι η γη η ελληνίς (σημ.11).  

Υ.Γ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα οι εταιρείες καζίνο έχουν χρέη περίπου 400 εκατομμυρίων ευρώ εκ των οποίων σχεδόν τα μισά είναι οφειλές προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Το φθινόπωρο του 2019, αποκαλύφθηκε ότι επτά από τις δέκα επιχειρήσεις καζίνο χρωστούσαν 100 εκατομμύρια ευρώ στον Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ)! Δεν έχει γίνει γνωστό αν υπάρχει  ρύθμιση των χρεών, αλλά είναι γνωστό  κατά την πάγια κοινοτική νομολογία, ότι οι οφειλές προς το Δημόσιο που δεν εισπράττονται με ευθύνη του, εκλαμβάνονται ως παράνομες κρατικές ενισχύσεις. Τα πρωτεία των χρεών, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ανήκουν σε τρεις εταιρείες: το Καζίνο Λουτρακίου και τις δύο εταιρείες που ελέγχουν τα Καζίνο Ρίου, Κέρκυρας και Θράκης, τη Theros International Gaming και τη Vivere Entertainment (σημ. 12).

Υποσημειώσεις

1. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησε στη Eurostat η Ελληνική Στατιστική Αρχή, το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης για το έτος 2020 εκτοξεύτηκε στα 16,7 δισ. ευρώ ή στο 10,1% επί του ΑΕΠ, από πλεόνασμα 2.065 εκατ. ευρώ, ή 1,1% το 2019.

Ταυτόχρονα, το ακαθάριστο ενοποιημένο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης, στο τέλος του 2020 αυξήθηκε στα 341δισ. ευρώ ή στο 206. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο χρέος η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά στην Ευρωζώνη και με διαφορά, ενώ είναι δεύτερη στον κόσμο, μετά την Ιαπωνία.3% του ΑΕΠ, από 331.091 εκατ. ευρώ, ή 180,7% του ΑΕΠ το 2019.

2. Βλπ. Κωνσταντίνος Καρτάλης, καθηγητής  ΕΚΠΑ «Η επανεκκίνηση της οικονομίας και η κλιματική αλλαγή»

3. Η Συναίνεση της Ουάσιγκτον είναι ένα σύνολο δέκα συνταγών οικονομικής πολιτικής που θεωρείται ότι συνιστούν το «τυποποιημένο» πακέτο μεταρρυθμίσεων που προωθείται για τις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν υποστεί κρίση από ιδρύματα που εδρεύουν στην Ουάσιγκτον, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η Παγκόσμια Τράπεζα και το Υπουργείο Οικονομικών Ηνωμένων Πολιτειών.  Οι συνταγές περιλάμβαναν πολιτικές προώθησης της ελεύθερης αγοράς σε τομείς όπως η μακροοικονομική σταθεροποίηση, το οικονομικό άνοιγμα τόσο στο εμπόριο όσο και στις επενδύσεις και η επέκταση των δυνάμεων της αγοράς εντός της εγχώριας οικονομίας.

4. βλπ. cretalive 11& 15.10.21, Tο Ποντίκι Web,18.10.21, capital.gr 16.10.21 

5.  Άρθρο 377 - Νόμος 4512/2018 - Καταργούμενες, τροποποιούμενες και μεταβατικές διατάξεις: «β. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών χορηγείται ανά μία άδεια λειτουργίας καζίνο στην Κρήτη, στη Μύκονο και στη Σαντορίνη, στη γεωγραφική θέση που θα ορισθεί με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Τουρισμού.»

6. Βλπ Μάριος Διονέλλης,  “Βουλευτές – κρουπιέρηδες στην Κρήτη, Βάλτε τώρα που γυρίζει...”, 24 Ιανουαρίου 2018.

7. «Πολιτική ουσία χωρίς αξιοπιστία δεν έχει δυνατότητες επιτυχίας και αξιοπιστία χωρίς πολιτική ουσία δεν σημαίνει τίποτα» (Tony Judt, «Τα δεινά που μαστίζουν τη χώρα», εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ).  

8. Βλπ. Candia News, “Στο κάτω- κάτω, για τα "κατόπιν ενεργειών μου" 10 Οκτωβρίου 2017.

9.  […]σε καμία χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλην Μ. Βρετανίας) δεν επιτρέπεται η δανειοδότηση των παικτών από τα καζίνα.

Πριν από τρεις μέρες (2018) ψηφίστηκε στην ελληνική Βουλή ο νόμος που αφορά την αδειοδότηση των επιχειρήσεων καζίνων.

Μεταξύ άλλων ρυθμίσεων (κατάργηση εισιτηρίου εισόδου, 4 νέες άδειες, μείωση συντελεστών φορολόγησης μεικτών κερδών) θεσμοθετήθηκε η δυνατότητα δανειοδότησης των παικτών από τα καζίνα με ποσά που θα υπερβαίνουν τα 50.000 ευρώ[….] Ωστόσο, η απόφαση για την παροχή πίστωσης από τα καζίνα προκαλεί πλήθος ερωτημάτων καθώς όχι μόνο δεν ασκείται η δέουσα περιοριστική πολιτική ως προς τα τυχερά παίγνια, αλλά ενδεχομένως -και αν δεν υπάρξουν διευκρινιστικές υπουργικές αποφάσεις- ανοίγει ο δρόμος για παράκαμψη των capital controls, ενώ εκφράζονται και ανησυχίες για περισσότερες δυνατότητες νομιμοποίησης εσόδων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες…. Εκτός της προνομιακής φορολόγησης (με μείωση φόρου όταν υπάρχει αύξηση των μεικτών κερδών), η διάταξη για τα δάνεια ενδεχομένως συμφέρει αλυσίδες καζίνων, για παράδειγμα στις ΗΠΑ, που θα κατευθύνουν πλούσιους VIP πελάτες (π.χ. Σαουδάραβες με πιστωτική γραμμή μερικών εκατ. δολαρίων, ενταγμένοι στο loyalty program του καζίνου) να έρθουν στην Ελλάδα.

Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα προσδοκά αύξηση εσόδων μέσω της φορολογίας και οι επιχειρήσεις καζίνων μπορούν να αξιοποιήσουν τις πιθανές διαφορές στο ύψος των φόρων μεταξύ ΗΠΑ-Ελλάδας ώστε να φοροαποφεύγουν νόμιμα από τα κράτη όπου έχουν την έδρα τους.

Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο, μπορούν οι εταιρείες να δημιουργούν τεχνητούς τζίρους, να επηρεάζουν τις μετοχές τους και να ενσωματώνουν τα «φουσκωμένα» αυτά αποτελέσματα σε ισολογισμούς άλλων εταιρειών σε κράτη με χαμηλότερη φορολογία νομικών προσώπων (tax dumbing)[…. ] (Εφ Συντακτών, Κώστας Ζαφειρόπουλος, Καζινοδάνεια για το Λας Βέγκας του Ελληνικού;»,  18.01.2018).

10. «Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ» είναι μυθιστόρημα του Όσκαρ Ουάιλντ, το οποίο κυκλοφόρησε στις 20 Ιουνίου 1890. 

11. «Η ωραία Ελλάς» του Άγγελου Βλάχου (1838-1920)

«Ξεύρεις την χώρα που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα

Που κοκκινίζ’ η σταφυλή 

Και θάλλει η ελαία;

Ω δεν την αγνοεί κανείς, 

Είναι η γη η ελληνίς»  

12. Βασίλης Στεφανακίδης, «Η αγορά τυχερών παιγνίων ξανανοίγει και μαζί τα «καζίνο-ζόμπι» (που χρωστάνε στο Δημόσιο 400 εκατ. ευρώ)», NEWMONEY, 17 Μαΐου 2021.