Του Θανάση Γιαπιτζάκη
Εκεί που βρίσκεται το άγαλμα του Κολοκοτρώνη στο κέντρο της Αθήνας, περιδιαβαίνοντας τις αίθουσες της Παλιάς Βουλής που τώρα είναι το Ιστορικό μας Μουσείο, κοιτάζω τα όπλα.
Την πάλα με την κυματοειδή λάμα του Νικήτα Σταματελόπουλου, του Νικηταρά δηλαδή. Όταν ολοκληρώθηκε τότε η περίφημη μάχη στα Δερβενάκια, γύρω από την λαβή αυτού του σπαθιού είχε πάθει αγκύλωση η παλάμη του Νικηταρά. Κοιτάζω με δέος την φοβερή μεταλλική προέκταση του Τουρκοφάγου, που φωτίζεται στη γυάλινη προθήκη. Το όπλο, που πάνω (και) σ’ αυτό αποκτήσαμε το δικαίωμα να είμαστε (όσο γίνεται) ελεύθεροι Έλληνες πολίτες.
Πιστόλια, τυφέκια με έξι κάννες αλλά με μια σκανδάλη, ικανά να κόψουν τον αντίπαλο στη μέση, τρομπόνια που τα γέμιζαν με βλήματα, αλλά και με σιδεράκια, που τα διέσπειραν κι όποιον έπαιρνε ο χάρος. Οι δυο πολεμικοί πέλεκεις του Γεωργίου Καραϊσκάκη, άλλα φοβερά όπλα κι αυτά, που με κάνουν να ανατριχιάζω στη σκέψη της χρήσης τους. Πέλεκεις και κεφαλοθραύστες, που, όπως λέει ο Χρήστος Σιάφκος, «εκπλήσσεται κανείς διαπιστώνοντας πως, ενώ πίστευε ότι είχαν βγει εκτός χρήσης, εξακολουθούσαν να κάνουν τη (αποτρόπαιη) δουλειά τους» .
Τα περισσότερα ελληνικά όπλα, που σ’ αυτά χρωστάμε την ελευθερία μας, ήτανε τουρκικά, αποκτημένα από τα λάφυρα των πρώτων επιτυχημένων συγκρούσεων. Οι στρατιωτικές επιτυχίες έδωσαν τη δυνατότητα στους δικούς μας να εξοπλιστούν καλύτερα.
Οι πολεμιστές του 21 είχαν τότε μαζί τους τον οθωμανικό σισανέ με το πολυγωνικό κοντάκι, το ιταλικό νταλιάνι και το καριοφίλι (Cario e Figli = Κάριο και Υιοί - ιταλικό εργαστήριο όπλων). Τα πυροβόλα όπλα ήταν βαριά και βραδυφλεγή, με αποτέλεσμα ο κάθε αγωνιστής να έχει πίσω από το ταμπούρι του πολλά από αυτά, καθώς και δυο τρία παληκαρόπουλα να του τα γεμίζουν. Μετά ήταν η πάλα, όπως είπαμε, η σπάθη, και το γιαταγάνι, το ανατολίτικο κοντό σπαθί με την κυρτή λάμα. Τον εξοπλισμό τον συμπλήρωναν τα μαχαιρίδια διαφόρων τύπων, η μπαρουταποθήκη, το χαρμπί σαν εξάρτημα καθαρισμού και η μήτρα όπου έχυναν μολύβι για τα βόλια. Όλα αυτά τα φονικά δημιουργήματα τώρα εκτίθενται σαν κειμήλια.
Τα όπλα τους αρκετοί τα προσωποποιούσαν, αφού με αυτά ήταν συνυφασμένη η ζωή τους. Δίνοντάς τους, με τρυφερότητα, γυναικεία ονόματα. Έτσι, «Κυρά Βασιλική» λεγόταν το καριοφίλι του Γεωργίου Καραϊσκάκη, «Παπαδιά» το σπαθί του Αθανασίου Διάκου που έσπασε στη Μάχη της Αλαμάνας, «Θοδωρούλα» το καριοφίλι του Θεόδωρου Γρίβα, «Ασήμω» το γιαταγάνι του Οδυσσέα Ανδρούτσου, τότε στο Χάνι της Γραβιάς.
Ο συναισθηματικός δεσμός των πολεμιστών του 21 με τα όπλα τους, ήταν - όπως τα βλέπουμε αντ’ αυτών μέσα στο Μουσείο - ισχυρότατος. Τα προβιομηχανικά όπλα, που φτιάχτηκαν και συναρμολογήθηκαν σε διάσπαρτα βιοτεχνικά εργαστήρια, ήταν κατεξοχήν προσωπικά. Η κατοχή ή η απώλειά τους ήταν συνυφασμένη με την αίσθηση της τιμής και της ανδρείας.
Αλλά το αποτελεσματικότερο όπλο αποδείχτηκε τελικά η φωνή των φιλελλήνων: «Στην Ελλάδα! Στην Ελλάδα! Όλους σας αφήνω γειά! Φτάνει πιά όσο μαρτυρήσαν τα γενναία της παιδιά!...»
