Τα βαλτόνερα της υστέρησης

Του Γιώργου Πανταγιά*

Η πρόοδος δεν διασφαλίζεται από κάποιον αυτόματο πιλότο. Ούτε υπαγορεύεται επικαλούμενοι νομοτελειακούς κανόνες. Ο δρόμος για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής μας την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία της κοινωνίας περνά μέσα από την τεχνολογική εξέλιξη και πρόοδο. Το Ίδιο συμβαίνει και με την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και με την αναζωογόνηση όλων των παραγωγικών και επιστημονικών δραστηριοτήτων της χώρας. 

Με άλλα λόγια η προσαρμογή μας στις κατακτήσεις και τα δεδομένα των νέων τεχνολογιών, καθίσταται ζωτική προτεραιότητα. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα το οποίο οφείλουμε να κερδίσουμε αν πράγματι θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας την υστέρηση. Άλλωστε η σύγκληση μας με τις προηγμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες προϋποθέτει την απεξάρτησή μας με ότι κρατούσε τον τόπο, καθηλωμένο στο παρελθόν, συντηρώντας ένα υπερτροφικό, αντιπαραγωγικό, αντιαναπτυξιακό ακόμη και παρασιτικό σύστημα.

Μολονότι η Ελλάδα διαθέτει αξιόλογα συγκριτικά πλεονεκτήματα για μια βιώσιμη ανάπτυξη, εντούτοις δεν τα αξιοποίησε επαρκώς. Και το κυριότερο παγιδεύτηκε σε απαίδευτες και αβαθείς αντιλήψεις, στη μικροπολιτική και στη ψηφοθηρία, υποτιμώντας την ανάγκη διασφάλισης μακροπρόθεσμων επιλογών και προοπτικών. 

Αυτονόητες ευκαιρίες αγνοήθηκαν ή και ενοχοποιήθηκαν. Επικράτησαν λογικές αδράνειας και αναβλητικότητας με φυσικό επακόλουθο τη στασιμότητα. Εξ ου και κρίσιμες αποφάσεις  για την πρόοδο και την ανάπτυξη της χώρας μας μετακυλήθηκαν σε βάθος χρόνου, μετατέθηκαν στο διηνεκές. Και το χειρότερο δεν πάρθηκαν ποτέ.

Εύλογο λοιπόν ήταν έργα πρωταρχικής σημασίας, είτε προχώρησαν με ρυθμούς χελώνας είτε καρκινοβατούν. Και αυτό γιατί μικρόνοοι πολιτικοί ιθύνοντες δε είχαν την απαιτούμενη βούληση και αποφασιστικότητα. Αλλά και διότι στερούνταν στοιχειώδους τόλμης. Μικρές μειοψηφικές ομάδες που αρνούνταν τις αλλαγές τους κατέστησαν δέσμιούς τους. 

Έτσι η προσαρμογή και ο εκσυγχρονισμός παρέμειναν μετέωρες προσδοκίες. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα. Αποκαλυπτικά είναι όσα συνέβησαν χρόνια τώρα στο πεδίο της ενεργειακής πολιτικής. Η τεχνολογική πρόοδος αγνοήθηκε. Η εξάρτηση μας από τα ρυπογόνα και ακριβά ορυκτά καύσιμα ενισχύθηκε περαιτέρω. 

Το εγχείρημα της πράσινης μετάβασης συκοφαντήθηκε και λοιδορήθηκε. Η στροφή στη βιώσιμη ανάπτυξη ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του ανορθολογισμού και της καθυστέρησης.  Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στοχοποιήθηκαν. Οι θιασώτες των αντιδράσεων, καθαρά βουνά χωρίς αιολικά, σε συμπαράταξη με τους διάφορους ψεκασμένους, έσπειραν τη σύγχυση καλλιεργώντας αλόγιστες απόψεις. Μάλιστα συμπαρέσυραν μαζί τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, αναζητώντας οι ίδιοι εχθρούς και αντιπάλους, προκειμένου να προβάλλουν το δήθεν αγωνιστικό τους προφίλ ή να αποκτήσουν λίγα λεπτά δημοσιότητας.

Έτσι σημαντικές πράσινες επενδύσεις περιέπεσαν σε απαξία και βάλτωσαν. Αλλά και οι  κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις δυσκολεύθηκαν να συνειδητοποιήσουν, ότι οι παλιές τους προσεγγίσεις αποδείχθηκαν ατελέσφορες και ακατάλληλες. Η αδυναμία τους να θεμελιώσουν και να ακολουθήσουν με συνέπεια μια σύγχρονη στρατηγική πρόταση που θα εδράζεται στην πράσινη ανάπτυξη ήταν και παραμένει πασιφανής. Η ενεργειακή κρίση δεν φαίνεται να τις προσγείωσε στη σκληρή πραγματικότητα. 

Οι κυβερνώντες για να αμβλύνουν τις συνέπειες του υψηλού ενεργειακού κόστους κατέφυγαν σε λογικές επιδομάτων. Πίστεψαν ότι με μπαλώματα μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκλήθηκαν. Οι αντιπολιτευόμενοι αντί να αρθρώσουν μια άλλη εναλλακτική πρόταση περιόρισαν την κριτική τους στη χαμηλή οικονομική υποστήριξη των πληγέντων πολιτών και νοικοκυριών.

Ουσιαστικά η απόκτηση καθαρής, φθηνής και παραγόμενης στον τόπο μας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, θεωρείται από ορισμένους κάτι εξωτικό και μακρινό. Και αυτό τη στιγμή που η Ελλάδα διαθέτει αστείρευτες δυνατότητες για την απεξάρτησή της από τα ρυπογόνα και ακριβά ορυκτά καύσιμα. Ο άνεμος, ο ήλιος, το νερό,  συνιστούν αξιοζήλευτα πλεονεκτήματα για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία.

Παρόλα αυτά η απουσία στρατηγικής με βαθύ ορίζοντα δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την επικράτηση κοντόθωρων προσεγγίσεων και αντιλήψεων. Μάλιστα κάποιοι παντελώς απαίδευτα, υιοθετούν σήμερα τις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Μολονότι επιβαρύνουν την κλιματική κρίση και οξύνουν τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Επιπροσθέτως είναι εξαιρετικά κοστοβόρες και χρονοβόρες.

Οι υπέρμαχοι των υδρογονανθράκων, παρακάμπτουν εσκεμμένα τις τεκμηριωμένες επιστημονικές απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες η μόνη ρεαλιστική, επωφελής και αέναη   λύση, είναι η στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.  Η μεταβατική χρήση του ορυκτού αερίου σε καμιά περίπτωση, δεν μας απομακρύνει από την αυτοκαταστροφική εξάρτησή μας από τα επιβλαβή καύσιμα. Η αυτονόητη αυτή αλήθεια, δεν μπορεί παρά να είναι πυξίδα στο δρόμο για τον ενεργειακό μετασχηματισμό του τόπου μας.

Οι νεόκοποι φωστήρες των εξορύξεων επιχειρούν  τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης, αποσκοπώντας  στην ακύρωση της πράσινης μετάβασης. Ταυτόχρονα ευνοούν στους αρνητές των ΑΠΕ, να επισείουν ανυπόστατους κινδύνους, μπλοκάροντας αξιόλογες πράσινες επενδύσεις. Αλλά και κάτι άλλο: Παγιδεύουν την εγχώρια πολιτική τάξη στις στρατηγικές τους επιδιώξεις ακυρώνοντας τον παιδαγωγικό της ρόλο.  

* Ο κ. Γιώργος Πανταγιάς είναι Σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας POLITY  

Φωτογραφία από Pixabay via pexels.com