της Δέσποινας Συγγελάκη
Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την ανάπτυξη της Κρήτης, στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης της σκληρά δοκιμαζόμενης από την ύφεση και την οικονομική κρίση πατρίδας μας. Με αφορμή τα 13 περιφερειακά αναπτυξιακά συνέδρια, βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης οι αναπτυξιακές προτεραιότητες τόσο για την Κρήτη όσο και για ολόκληρη την Ελλάδα και αναδείχθηκαν χρόνια προβλήματα και παθογένειες, που εμποδίζουν την οικονομική ανάκαμψη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της.
Χρήσιμες και τεκμηριωμένες ιδέες έχουν κατατεθεί, αρκετές από τις οποίες πρόκειται να εισακουστούν, προσφέροντας λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Όμως ποιο είναι το συνολικό μας όραμα για το μέλλον της Κρήτης, για το μέλλον της Ελλάδας; Με άλλα λόγια, πώς ονειρευόμαστε την Κρήτη, πώς θα θέλαμε την χώρα μας, μετά από μία γενιά; Επιθυμούμε να συνεχιστεί το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης ή έχουμε τη βούληση για ριζικές αλλαγές;
Κι αν ναι, ποια η μορφή και οι όροι της ανάπτυξης που επιλέγουμε; Ποιες οι προϋποθέσεις να το επιτύχουμε;
· Για παράδειγμα, θέλουμε τουρισμό με τη σημερινή μορφή, που, παρά το μεγάλο αριθμό επισκεπτών, δεν αποφέρει αντίστοιχα οφέλη στην τοπική και την εθνική οικονομία, δεν σέβεται -στην πλειοψηφία των περιπτώσεων- τα δικαιώματα των εργαζομένων, ενώ παράλληλα επιβαρύνει σημαντικά το νησί και την ποιότητα ζωής των κατοίκων του; Ή έχουμε το σθένος να εργαστούμε για ποιοτικό τουρισμό, υψηλής προστιθέμενης αξίας, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με σεβασμό στους εργαζόμενους, το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον και την κοινωνία;
· Έχουμε την τόλμη και τη σωφροσύνη να συζητήσουμε, έστω και τώρα, ανοιχτά και με επιστημονική τεκμηρίωση, όπως μας καλούν οικολογικές οργανώσεις, επιστημονικοί φορείς και κινήσεις πολιτών, για το αν έχουμε πράγματι ανάγκη το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλλι με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
· Θα παραμείνουμε δέσμιοι πρακτικών, όπως π.χ. η εντατική γεωργική καλλιέργεια, η υπεράρδευση, η μη σωστή διαχείριση του νερού και των άλλων φυσικών πόρων, η αλόγιστη χρήση μη ελεγμένων φυτοφαρμάκων και χημικών, η έλλειψη ορθολογικής διαχείρισης των αγροτικών, αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων, που σπαταλούν αλόγιστα το φυσικό κεφάλαιο του τόπου και θυσιάζουν την ποιότητα της ζωής μας ή μπορούμε αλλιώς;
· Μπορούμε να οραματιστούμε την Κρήτη ως πνευματικό, επιστημονικό, πολιτιστικό και αθλητικό κέντρο της Μεσογείου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μαγνήτη για τη νεολαία και ατμομηχανή της ανάπτυξης, με σεβασμό στις ανάγκες και τα δικαιώματα των ανθρώπων, και να αγωνιστούμε γι’ αυτό ή οι προσδοκίες μας είναι χαμηλότερες;
Ποια είναι τα συστατικά εκείνα στοιχεία, που θα καταστήσουν τον τόπο μας πρότυπο ανθρώπινης ανάπτυξης (όπως την εννοεί ο ΟΗΕ) και συλλογικής ευημερίας; Ποιο θα είναι το υποκείμενο και η διαδικασία αυτής της μεγάλης αλλαγής; Ποιες οι κοινωνικές συμμαχίες που απαιτούνται; Μπορούμε, τελικά, να υιοθετήσουμε ένα παραγωγικό μοντέλο δίκαιο, βιώσιμο και δημοκρατικό ή έχουν δίκιο όσοι θεωρούν «αναπόφευκτες» και «συμβατές με την ανθρώπινη φύση» τις κοινωνικές ανισότητες;
Η αειφόρος, ισόρροπη και αξιοβίωτη ανάπτυξη, η ανάπτυξη, δηλαδή, σε διαλεκτική αρμονία με τον άνθρωπο και με σεβασμό προς αυτόν και το φυσικό και πολιτισμικό του περιβάλλον, αποτελεί πυξίδα για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Δικαιοσύνη και ισότητα, πλήρης και αξιοπρεπής εργασία για όλους, σεβασμός των κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων, πρόσβαση όλων, χωρίς αποκλεισμούς, σε δημόσιες ποιοτικές υπηρεσίες του κοινωνικού κράτους, υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης για τη νεολαία μας, ειδική μέριμνα για τη μείωση των ανισοτήτων, προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, ανθρώπινη ζωή για όλους τους πολίτες, αποτελούν βασικές προτεραιότητες και στόχους ενός άλλου, ανθρωποκεντρικού, δίκαιου και αειφόρου υποδείγματος ανάπτυξης που έχουμε ανάγκη.
Και παράλληλα οφείλουμε να εργαστούμε για μια ανάπτυξη που υπηρετεί τις ανάγκες του έθνους και του λαού, μακριά και πέρα από τις δουλείες των μνημονίων και τις επιταγές των δανειστών. Ένα παραγωγικό υπόδειγμα που δίνει προοπτική στην πατρίδα μας και υπηρετεί τις μείζονες αρχές της εθνικής ανεξαρτησίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Απαραίτητη προϋπόθεση και αναπόσπαστο στοιχείο του νέου αυτού αναπτυξιακού και κοινωνικού υποδείγματος είναι η δημοκρατία. Οι πολίτες και η κοινωνία πρέπει να αποφασίζουν οι ίδιοι για το χαρακτήρα, την κατεύθυνση και το περιεχόμενο της ανάπτυξης και της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Λαϊκές συνελεύσεις, θεματικά ανοιχτά συνέδρια, τοπικά και περιφερειακά δημοψηφίσματα αποτελούν σημαντικά εργαλεία για τη δημοκρατική λήψη των σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον αυτού του ευλογημένου τόπου.
Η παραπάνω διαδικασία άμεσης λαϊκής, δημοκρατικής συμμετοχής αποτελεί διαρκές ζητούμενο. Ωστόσο, με το επικείμενο αναπτυξιακό συνέδριο παρέχεται η ευκαιρία να ανοίξει, επιτέλους, η τόσο αναγκαία συζήτηση για την παραγωγική ανασυγκρότηση και να τεθούν επί τάπητος οι μεγάλες αναπτυξιακές προκλήσεις και τα διλήμματα που προκύπτουν απ’ αυτές. Αρκεί οι συμμετέχοντες να βρουν το θάρρος να θέσουν το δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων και οι συντονιστές των συζητήσεων να επιτρέψουν τη δημιουργική κριτική και την κατάθεση εναλλακτικών ή και αιρετικών απόψεων. Ας το ελπίσουμε!
Η Δέσποινα Ι. Συγγελάκη είναι πρώην αντινομάρχης και πρώην αντιδήμαρχος, Δικηγόρος MSc
