Πρόσφατα τέθηκαν σε κυκλοφορία από την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών δύο τόμοι της σειράς Μαρτυρίες.
Ο νέος τόμος με αριθμό 8 της σειράς είναι η γερμανική έκδοση της Εκθέσεως της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη η οποία συντάχθηκε από τους Κακριδή, Καζαντζάκη, Καλλιτσουνάκη, Κουτουλάκη κατά το διάστημα 29 Ιουνίου-6 Αυγούστου 1945, μετά από επιτόπια έρευνα κατόπιν ειδικής διαταγής του Προέδρου της Κυβερνήσεως κ. Βούλγαρη και αφορούσε τις βιαιότητες που είχαν διαπραχθεί από τα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα κατοχής την περίοδο 1941-44.
Η Έκθεση είχε εκδοθεί για πρώτη φορά το 1983 από τον τότε δήμαρχο Ηρακλείου Μανόλη Καρέλλη από χειρόγραφο αντίγραφο της Έκθεσης. Το πρωτότυπο, ως γνωστόν, λανθάνει και το μόνο χειρόγραφό του αντίγραφο απόκειται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο οποίο είχε δοθεί από τον Παντελή Πρεβελάκη, στον οποίο ο Ν. Καζαντζάκης είχε παραδώσει ένα αντίγραφο. Την πρωτοβουλία για την εκπόνηση της μετάφρασης είχε ο κ. Markus List, βιβλιοθηκάριος της Βιβλιοθήκης της Στουτγάρδης, ο οποίος και την υπέβαλε ολοκληρωμένη στην ΕΚΙΜ προς έκδοση την 1.10.2016.
Jack L. Sibard Αποστολή στην Κρήτη
Ο δεύτερος τόμος είναι η επανέκδοση της προ πολλού εξαντλημένης Αποστολής στην Κρήτη του Ζακ Σιμπάρ, με αριθμό 2 στη σειρά Μαρτυρίες, χρονικoύ του σαμποτάζ της 13ης προς την 14η Ιουνίου 1942 στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου από μέλη της SAS, της προσπάθειας διαφυγής τους προς Νότο, της σύλληψής τους από τους Γερμανούς στην περιοχή των Αστερουσίων, της κράτησής τους στη Μεσαρά και το Ηράκλειο και της μεταφοράς τους σε στρατόπεδα της Βόρειας Ευρώπης. Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2006 παράλληλα με την έκδοσή του και στα γαλλικά.
Παραθέτουμε το προλογικό σημείωμα στην έκδοση από τον Κωστή Μαμαλάκη:
Τον Οκτώβριο του 1994, σε ένα γωνιακό κατάστημα επί των οδών Χρυσοστόμου Σμύρνης και Πιερ Λεοστίκ, συνάντησα ένα ζευγάρι Γάλλων. Το κατάστημα ήταν κρεοπωλείο και ήθελα να αγοράσω κόκκαλα για τον σκύλο μου. Την ώρα που έμπαινα στο μαγαζί, ο άνθρωπος αυτός ρωτούσε με επιμονή τον μαγαζάτορα γιατί δεν ήταν η πινακίδα επί της οδού Πιερ Λεοστίκ στη θέση της. Ο κρεοπώλης δικαιολογήθηκε ότι έβαφε το κατάστημά του και ότι θα έβαζε αμέσως μετά την πινακίδα στη θέση της. Τού έδειξε μάλιστα τη σακούλα όπου την είχε μέσα. Αυτό στάθηκε η αφορμή και τον πλησίασα. Τον ρώτησα για ποιο λόγο ενδιαφέρεται για τον Πιερ Λεοστίκ. Μου απάντησε ήταν συναγωνιστής του στον πόλεμο και, μετά, ότι σκοτώθηκε δίπλα του. Τον ρώτησα αν είναι ο Κομαντάν Μπερζέ. Κι όταν μου είπε όχι, επειδή γνώριζα τους σαμποτέρ από φωτογραφίες, του είπα ότι αποκλείεται να είναι ο Μουό και ότι ο τρόπος που φυτρώνουν τα μαλλιά στο μέτωπό του μου θυμίζει τον Ζακ Σιμπάρ. Ξαφνικά εκείνος μου γύρισε την πλάτη. Είχε στραφεί προς τη μεριά του μεγάλου ψυγείου και έκλαιγε. –«Μα πότε γεννηθήκατε», με ρώτησε όταν συνήλθε. «Μα πώς είναι δυνατόν να με γνωρίσετε.» Ξενυχτίσαμε εκείνο το βράδυ σε μια ταβέρνα της Αμμουδάρας, εκείνος να αφηγείται κι εγώ να καταγράφω. Μόλις τέλειωσε το τετράδιό μου, ζήτησα από τον ταβερνιάρη μπλοκάκια για να συνεχίσω. Κατά στιγμές ζητούσα συγνώμη από την Ζακλίν, τη σύζυγό του, που είχε έρθει μαζί μας κι εκείνη: «Μα δεν πειράζει καθόλου που δεν μου μιλάτε, τον βλέπω ευτυχισμένο.» Την άλλη μέρα επρόκειτο να φύγει. Τυχαία τον συνάντησα πάλι στην πλατεία Δασκαλογιάννη μοναχό του να κοιτάζει τα Δικαστήρια. Τον χαιρέτησα και αναφώνησε «Α! Ο κύριος με τις ερωτήσεις». Να σας κάνω κι εγώ μια ερώτηση: «Τι ακριβώς κοιτάζω; – Τα Δικαστήρια. – Όχι. – Μα εδώ είναι τα Δικαστήρια.» Με πήρε από το χέρι, με ανέβασε στον πρώτο όροφο, λέγοντάς μου ότι έχασα έναν καφέ, και μου έδειξε τα μεταλλικά νούμερα πάνω από δύο συνεχόμενες πόρτες, ίσως το 9 και το 10, εξηγώντας μου πώς σε αυτά τα δωμάτια ήταν κρατούμενοι οι τρεις Γάλλοι μετά τη σύλληψή τους. Έχοντας χάσει το στοίχημα, τον κέρασα τον καφέ, συνεχίζοντας να τον βομβαρδίζω με ερωτήσεις.
Αρχείο Τζιφάκη: Η περίοδος από Αύγουστο μέχρι Οκτώβριο 1944. Οι μέρες της απελευθέρωσης.
Εντός των επομένων μηνών, η ΕΚΙΜ σκοπεύει να κυκλοφορήσει και τον 9ο τίτλο της σειράς Μαρτυρίες «Αρχείο Τζιφάκη: Η περίοδος από Αύγουστο μέχρι Οκτώβριο 1944. Οι μέρες της απελευθέρωσης».
Το υπό έκδοση τμήμα από το Αρχείο του Χ.Α. Τζιφάκη αφορά στην περίοδο από τον Αύγουστο έως και τον Οκτώβριο του 1944, περίοδο έντονων ενεργειών εκφοβισμού από τους Γερμανούς εις βάρος των ημιορεινών κυρίως περιοχών του Νομού Ρεθύμνης κατά την σύμπτυξή τους προς την περιοχή των Χανίων, όπου θα παραμείνουν μέχρι τον Απρίλιο του 1945. Έντονων επίσης επαφών μεταξύ των ηγεσιών των ένοπλων σωμάτων της Αντίστασης ώστε η σύμπτυξη αυτή να γίνει με όσο γίνεται λιγότερες επιπτώσεις στον πληθυσμό και να προετοιμαστούν οι απαραίτητες συνθήκες ώστε να συντελεστεί ειρηνικά η διαφαινόμενη απελευθέρωση.
Ο Χρίστος Αετού Τζιφάκις γεννήθηκε στον Πρινέ Ρεθύμνου το 1889. Ήταν γιός του αγωνιστή Αετού Τζιφάκι και της Αργυρής Στυλ. Χαλκιαδάκη με καταγωγή από το Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου. Είχε δύο αδελφές, τη Χρυσάνθη και τη Μαρία.
Ο Χ.Α. Τζιφάκις τo 1910 κατατάσσεται οπλίτης στο 1ο Τάγμα της Κρητικής Πολιτοφυλακής, το 1912-1913 λαμβάνει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, το 1923 προάγεται στο βαθμό του λοχαγού και το 1934 προάγεται στο βαθμό του ταγματάρχη. Το 1935 αποτάσσεται για πολιτικούς λόγους (ως Βενιζελικός) και εγκαθίσταται μόνιμα στο Ρέθυμνο.
Το 1941 τον Μάιο, τέσσερις ημέρες πριν την έναρξη της Μάχης της Κρήτης, με διαταγή του πρωθυπουργού Εμμανουήλ Τσουδερού τοποθετείται Επιτελάρχης της Β΄ Στρατιωτικής Διοίκησης Κρήτης και διευθύνει τη μάχη που διεξάγεται στο Ρέθυμνο (20-29 Μαΐου). Το διάστημα 1941-1945 οργανώνει τον αντιστασιακό αγώνα στο Ρέθυμνο και αργότερα, αναγνωρίζεται επίσημα από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής ως Αρχηγός Εθνικής Οργάνωσης Ρεθύμνης (ΕΟΡ). Το 1944 με απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Στρατιωτικού Διοικητή του νομού Ρεθύμνης.
Το Αρχείο του Χρήστου Τζιφάκη αποτελείται από 7.000 περίπου έγγραφα και χωρίζεται σε τέσσερις μεγάλες ενότητες: 1. Μάχη της Κρήτης, 2. Εθνική Αντίσταση, 3. Περίοδος της Απελευθέρωσης και 4. Μεταπολεμική περίοδος.
Εμίλ-Ονορέ Ντεστέλ Ημερολόγια 1897 και 1898
Για το έτος 2018, η ΕΚΙΜ προγραμματίζει την έκδοση του Ημερολογίου 1897 και Ημερολογίου 1898 του τότε Γάλλου συνταγματάρχη στρατιωτικού διοικητή του τμήματος Λασιθίου (και μετέπειτα διοικητή των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων της Κρήτης) Εμίλ-Ονορέ Ντεστέλ από τη διοίκησή του στην Σητεία, Ιεράπετρα και 'Αγιο Νικόλαο σε μια περίοδο οξυμένων παθών και μικρότερης κλίμακας ένοπλων αντιπαραθέσεων μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μετά τα σοβαρά επεισόδια του 1897 που έλαβαν χώρα στην Ανατολική Κρήτη. Η δίτομη αυτή έκδοση που γίνεται με τη χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης προγραμματίζεται για το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2018 και θα έχει τον αριθμό 10 της σειράς Μαρτυρίες.
