Ο Καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Πέτρος Αναστασιάδης πλούτισε την ελληνική βιβλιογραφία με το βιβλίο του: Η ετερότητα και η επίκληση του ξένου. Η μελέτη αυτή κατά τον συγγραφέα «αποτελεί κριτική σπουδή στη διαλεκτική πολυσθένεια της ετερότητας»( σ. 15) και «επιχειρεί να διερευνήσει το ερώτημα: Γιατί μια φιλοσοφία της ετερότητας και του ξένου δεν μπορεί να συμμαχήσει με τις τραυματικές περιστολές του ταυτιστικού λόγου και της φιλοσοφίας του υποκειμένου ;»(σ.17). Η ετερότητα και η σημασία της έννοιας του ξένου, του αλλότριου και του άλλου, που είναι άλλος άλλου, αποτελεί για τον συγγραφέα το κέντρο και τον πυρήνα των διαλογισμών του από την αρχή της συγγραφικής του δραστηριότητας μέχρι σήμερα, ώστε δικαιολογημένα θα μπορούσε να ονομαστεί ο στοχαστής της ετερότητας και του ξένου. Η βαρύτητα και η σπουδαιότητα των εννοιών αυτών καταφαίνεται αφενός μεν από το γεγονός ότι στην ελληνική αρχαιότητα ο ύπατος των θεών Δίας είχε την προσωνυμία ξένιος, αφετέρου δε από το ότι στους πλατωνικούς διαλόγους δέσποζε και είχε κυρίαρχο ρόλο ο Ξένος, οι γνώμες του οποίου ήταν απόρροια της φρόνησης και του ορθού λόγου.
Ο συγγραφέας αφιέρωσε μεγάλο μέρος της πνευματικής του ικμάδας και ζωτικότητας στο πρόβλημα της διαφορετικότητας σε τόπο και χρόνο, όπου την πρωτοκαθεδρία κατείχε η έννοια της ταυτότητας. Η ταυτότητα όμως και η ετερότητα είναι έννοιες αλληλένδετες και αλληλοεξαρτώμενες, όπως όλες οι ενάντιες έννοιες: καλό-κακό, δίκαιο-άδικο, άσχημο-όμορφο, φως-σκότος. κ.ά.. Κάθε ον έχει τόσο ταυτότητα όσο και ετερότητα, αφού είναι ταυτό και έτερο υπό διαφορετική οπτική γωνία κάθε φορά. Πρόκειται δηλαδή για τις δύο όψεις κάθε όντος. Η ετερότητα είχε κάπως παραμεληθεί ή δεν της είχε αποδοθεί η δέουσα προσοχή. Έτσι με τα ομόκεντρα έργα του συγγραφέα τοποθετείται το τόσο σημαντικό αυτό θέμα στις πραγματικές του διαστάσεις και έρχεται στο φως μια πολύ σημαντική πλευρά του θέματος.
Κατά την πραγμάτευση του ζητήματος ο συγγραφέας φαίνεται να είναι βαθύς γνώστης ευρέος φάσματος της φιλοσοφίας, στην οποία περιλαμβάνονται οι Προσωκρατικοί, οι φιλόσοφοι της κλασσικής αρχαιότητας, η στωική, επικούρεια και η βυζαντινή φιλοσοφία, η φιλοσοφία της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, η ευρωπαϊκή φιλοσοφία με σχεδόν όλα τα σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα. Ο συγγραφέας αντλεί κυρίως από φιλοσοφικά κείμενα, που είναι γραμμένα σε αρχαία και νέα ελληνική , σε γερμανική και γαλλική γλώσσα, ενώ δεν λείπουν και εκείνα στη λατινική και αγγλική . Έτσι το θέμα καλύπτεται επαρκώς από την κριτικά παρατιθέμενη πλούσια βιβλιογραφία. Στη σχέση της ταυτότητας και της ετερότητας στηρίζεται η διαλεκτική , η οποία είναι η κορυφαία και γνήσια έκφραση της φιλοσοφίας κατά τον Πλάτωνα και πολλούς άλλους, όπως π.χ. τον Έγελο.
Η ιδέα του σεβασμού και της ανοχής της ετερότητας και διαφορετικότητας του άλλου εισέρχεται όλο και περισσότερο στην πολιτική ζωή των λαών του κόσμου και παρουσιάζεται σημαντική αλλαγή στη στάση των ανθρώπων έναντι της συμπεριφοράς των άλλων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι ακόμα και για την κλιματική αλλαγή. Έτσι ψηφίζονται νόμοι εναντίον του κοινωνικού αποκλεισμού , υπέρ των προσφύγων και συνειδητοποιείται ότι οι μεγάλες δυνάμεις , δηλαδή οι ισχυροί της γης, πρέπει να παύσουν να θεωρούν τους φτωχούς και αδύναμους λαούς παιχνίδια στα χέρια τους , και να μην τους βομβαρδίζουν ανελέητα, διότι η συνέχιση του πολέμου έχεις ως συνέπεια τη γένεση τρομοκρατών. Μια παγκόσμια ειρήνη και συνεργασία των λαών είναι προς όφελος όλης της ανθρωπότητας, διότι έτσι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις όχι μόνον ισόρροπης ανάπτυξης των λαών αλλά και ισομερούς πνευματικής και ψυχικής ανάτασης. Αυτό είναι αναγκαίο τόσο για την πρόοδο και την ευημερία όσο και για τη δημιουργία αισθημάτων συμπάθειας , φιλίας και αλληλεγγύης μεταξύ ατόμων και λαών, πράγμα που οδηγεί τελικά στη γαλήνη της ψυχής , στην αγάπη και στην ευτυχία των ανθρώπων. Η αξία της ετερότητας έγκειται στο γεγονός ότι κάθε μεμονωμένη ανθρώπινη ύπαρξη είναι μοναδική, ανεπανάληπτη και μη αναγώγιμη σε κάτι άλλο, και επομένως αξίζει τον σεβασμό. Με το πλούσιο λεξιλόγιό του διατυπώνονται οι πιο λεπτές αποχρώσεις νοημάτων. Το θέμα που πραγματεύεται είναι πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον, ο δε τρόπος αντιμετώπισής του μεθοδικός και τεκμηριωμένος. Με το έργο αυτό και άλλα παρόμοια του ίδιου συγγραφέα καλύπτεται ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία, πράγμα που το καθιστά χρήσιμο και απαραίτητο.
Γεώργιος Χ. Κουμάκης
Επ. Καθηγητής Φιλοσοφίας
