Έντμουντ Κίλι: «Έφυγε» ένας σπουδαίος φίλος της Ελλάδας

«Ολοι αυτοί οι Αμερικανοί και Βρετανοί συγγραφείς που ήρθαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πολέμου ή αμέσως μετά ήταν κάτι παραπάνω από επισκέπτες – είτε έμειναν πολύ είτε λίγο.

Παντρεύτηκαν τη χώρα για τις καλές και τις κακές στιγμές της, έζησαν μαζί της σε καιρούς ειδυλλιακούς, αλλά και σε εποχές απομυθοποίησης ή αναζωογόνησης, και παρέμειναν πιστοί στην πεποίθησή τους ότι η Ελλάδα είχε να προσφέρει δώρα ζωτικής σημασίας ώς την τελευταία δεκαετία αυτού του αιώνα. Η ιστορία τους είναι μια άλλη ιστορία, εν μέρει και δική μου», έγραφε ο Εντμουντ Κίλι στο βιβλίο του «Αναπλάθοντας τον Παράδεισο. Το ελληνικό ταξίδι 1937-1947» (εκδ. Εξάντας).

Αυτός ο μεγάλος φίλος της χώρας μας, ο διανοούμενος που εντρύφησε σε μερικές από τις πιο γόνιμες εποχές της πολιτιστικής μας ιστορίας, ο εραστής του ελληνικού τρόπου ζωής, του τοπίου και της κουλτούρας μας, έφυγε χθες από τη ζωή σε ηλικία 94 ετών. Γιος διπλωμάτη, γεννημένος από Αμερικανούς γονείς στη Δαμασκό το 1928, έζησε στη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου για λίγα χρόνια πριν επιστρέψει στην Αμερική. Ομως ποτέ δεν ξέχασε την Ελλάδα, κι ερωτεύτηκε τη γλώσσα μας. Εκανε το διδακτορικό του πάνω στον Καβάφη και στον Σεφέρη, μετέφρασε το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή κι έγινε φίλος και μεταφραστής του Ελληνα νομπελίστα. Εκανε τη χώρα μας δεύτερη πατρίδα του, και μαζί με την Ελληνίδα σύζυγό του μοίραζαν τον χρόνο τους εδώ και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ηταν ποιητής, μυθιστοριογράφος και μεταφραστής. Εγραψε επτά μυθιστορήματα, πολυάριθμα δοκίμια και επίσης μετέφρασε Ρίτσο, Ελύτη και Σικελιανό. Ηταν όμως και εξαιρετικός πανεπιστημιακός δάσκαλος. Απόφοιτος των πανεπιστημίων του Πρίνστον και της Οξφόρδης, δίδαξε επί σαράντα χρόνια αγγλικά, δημιουργική γραφή και νεοελληνική λογοτεχνία στο αμερικανικό πανεπιστήμιο. Δημιούργησε και διηύθυνε επί δεκαετίες το τμήμα Ελληνικής Λογοτεχνίας του πανεπιστημίου και για ένα διάστημα υπηρέτησε ως διευθυντής στο Πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής και στο Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών και δύο φορές χρημάτισε πρόεδρός της.

Τιμήθηκε πολλάκις με σημαντικά βραβεία για το συγγραφικό και μεταφραστικό έργο του. Το 1992 εξελέγη εταίρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Γραμμάτων και Επιστημών. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τέσσερα μυθιστορήματά του, μεταξύ αυτών το «Αναπλάθοντας τον Παράδεισο», μια θαυμάσια σύνθεση προσωπικών αναμνήσεων, λογοτεχνικής κριτικής και ερμηνευτικής αφήγησης για τη θρυλική γενιά του ’30.