Οι επιπτώσεις του Brexit στον ελληνικό τουρισμό

Σε φάση αναταράξεων εισέρχεται η ευρωπαϊκή ταξιδιωτική αγορά ως αποτέλεσμα των ωστικών κυμάτων που προκαλεί, ήδη, το σχέδιο συμφωνίας στο οποίο κατέληξαν Λονδίνο και Βρυξέλλες για την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ομοβροντία παραιτήσεων στο βρετανικό υπουργικό συμβούλιο και η ασφυκτική πολιτική πίεση που δέχεται η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέϊ καθιστούν μετέωρη τη συμφωνία και ενεργοποιούν σενάρια «συναγερμού» στους ισχυρούς ταξιδιωτικούς ομίλους της Ευρώπης, αλλά και τις τουριστικές επιχειρήσεις σε βασικές χώρες προορισμού των Βρετανών τουριστών, όπως η Ελλάδα.

H (μετέωρη πια) συμφωνία για το Brexit ενίσχυσε αντί να απομακρύνει τα σύννεφα που συγκεντρώνονταν πάνω από τη νέα τουριστική χρονιά, αφήνοντας αναπάντητα όλα τα ερωτήματα που υπήρχαν πάνω στο τραπέζι πριν την επίτευξη της συμφωνίας.

Το πρώτο «αγκάθι» αφορά την ημερομηνία εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε η οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις 29 Μαρτίου 2019. Ακριβώς στην εκκίνηση της καλοκαιρινής περιόδου και την έναρξη των θερινών προγραμμάτων πτήσεων των αεροπορικών εταιρειών.

Για τους όρους του Brexit «καίγονται», περισσότερο απ’ όλους, οι δύο ισχυρότεροι ταξιδιωτικοί όμιλοι της Ευρώπης TUI Group και Thomas Cook Travel Plc. Δύο όμιλοι γερμανικών συμφερόντων με αναρίθμητες θυγατρικές σε όλη την Ευρώπη, αλλά με ένα κρίσιμο κοινό στοιχείο: Γερμανία και Βρετανία αποτελούν τους δύο πυλώνες της επιχειρησιακής τους δομής, η ηγεσία τους απαρτίζεται κατά βάση από Γερμανούς και Βρετανούς, ενώ και η μετοχική τους δομή θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί γερμανο-βρετανικό «κουβάρι».

Ενδεικτικό της κρισιμότητας του Brexit για τους δύο ομίλους-«δεινόσαυρους» της ευρωπαϊκής ταξιδιωτικής αγοράς είναι το γεγονός πως η TUI έχει συγκροτήσει από το καλοκαίρι του 2016 ειδική ομάδα για να επεξεργαστεί σενάρια και να προετοιμάσει τον όμιλο να αφομοιώσει τις συνέπειες από τη βρετανική αποχώρηση από την Ε.Ε.

Διεθνείς αναλυτές θεωρούν δεδομένους τους κραδασμούς στους δύο «γίγαντες» οι οποίοι βρέθηκαν να πατάνε στις δύο αγορές (Γερμανία, Βρετανία) ύστερα από τη συγχώνευση ισχυρών ταξιδιωτικών ομίλων (τουρ οπερέϊτορ) των δύο χωρών. Το μεν TUI Group προέκυψε από τη συνένωση του γερμανικού τουρ οπερέϊτορ TUI με τον βρετανικό ταξιδιωτικό όμιλο First Choice Holidays Plc, ενώ o Τhomas Cook προήλθε από την συνένωση «εις σάρκα μία» ο βρετανικός όμιλος Thomas Cook (το πρώτο ταξιδιωτικό πρακτορείο που λειτούργησε στον πλανήτη) με τον γερμανικό τουρ οπερέϊτορ Neckermann.

Όπως εξηγούν διεθνείς αναλυτές, η TUI εδρεύει στο Ανόβερο (Γερμανία) είναι εισηγμένη στα χρηματιστήρια της Φρανκφούρτης και του Λονδίνου, αλλά μεγάλος αριθμός μετόχων εδρεύει στη Βρετανία. Συνυπολογίζοντας το 24,9% που κατέχει στην TUI ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Alexey Mordashov, οι ίδιες πηγές υπολογίζουν πως βρετανικά και ρωσικά κεφάλαια ελέγχουν, συνδυαστικά, πλειοψηφικό πακέτο του μεγαλύτερου ταξιδιωτικού ομίλου της Ευρώπης.

Ο Thomas Cook από την πλευρά του, επίσης γερμανικών συμφερόντων, εδρεύει στη Βρετανία, είναι εισηγμένη εταιρεία στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, η ηγετική του ομάδα διοίκησης (top management) είναι κατά κύριο λόγο Γερμανοί ενώ η πλειοψηφία των μετοχών του ελέγχεται από κεφάλαια που εδρεύουν στη Βρετανία.

Οι όροι του Brexit που θα αφορούν τους εργαζόμενους «καίει» επίσης τους δύο μεγάλους ομίλους καθώς, εκτός των κορυφαίων και μεσαίων στελεχών τους που απασχολούνται ένθεν κακείθεν στα γραφεία τους στη Βρετανία και τις χώρες της Ε.Ε, απασχολούν κάθε χρόνο χιλιάδες Βρετανούς ως αρχηγούς των γκρουπ και ξεναγούς.

Το μεγαλύτερο ερωτηματικό, ωστόσο, σχετικά με το Brexit αφορά στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στα ταξίδια των Βρετανών στο εξωτερικό. Όπως εξηγούν αναλυτές της ευρωπαϊκής ταξιδιωτικής αγοράς, ήδη από φέτος, η χαμηλότερη ισοτιμία της στερλίνας με το Ευρώ έκανε πιο ακριβά τα ταξίδια των Βρετανών στους προορισμούς του ευρωπαϊκού νότου.

Λιγότερες κρατήσεις από τους Βρετανούς για το 2019 θα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερα έσοδα για τους τουρ οπερέϊτορ και μικρότερα περιθώρια κέρδους. Η TUI, μάλιστα, ανέφερε πρόσφατα σε ενημερωτικό σημείωμα πως σε χώρες όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία οι Βρετανοί αντιπροσωπεύουν το ¼ των αφίξεων ξένων επισκεπτών.

Το μεγάλο ειδικό βάρος που έχουν οι Βρετανοί όχι μόνο για την Ελλάδα και τους άλλους προορισμούς της νότιας Ευρώπης αλλά και για χώρες που αποτελούν δομικά στοιχεία του πυρήνα της Ευρωζώνης, προκύπτει από στοιχεία της αρμόδιας στατιστικής Αρχής του Ηνωμένου Βασιλείου. Σύμφωνα με αυτά, οι χώρες που θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή των συνεπειών του Brexit θα είναι αυτές που προσελκύουν τους περισσότερους Βρετανούς, δηλαδή Ισπανία (14,3 εκατ. αφίξεις από τη Βρετανία το 2017), Γαλλία (7,2 εκατ. ταξιδιώτες), Ιταλία (3,1 εκατ.), Πορτογαλία (2,4 εκατ.), Ολλανδία (2,2 εκατ.) Γερμανία και Ελλάδα (από 2,1 εκατ. επισκέπτες).

Σε ότι αφορά την Ελλάδα, επιχειρηματίες του τουρισμού που βρέθηκαν στο Λονδίνο την περασμένη εβδομάδα για την διεθνή ταξιδιωτική έκθεση World Travel Market (WTM) μετέφεραν το «κράτημα» που καταγράφεται στη διάθεση των Βρετανών να αποφασίσουν να ταξιδέψουν εν μέσω κλίματος αβεβαιότητας για το Brexit και όσων ακολουθήσουν.

Ξενοδόχοι εξηγούσαν στο Euro2day.gr πως η βρετανική αγορά είναι μια από τις πλέον «ευαίσθητες» στις τιμές. Οπότε, η υποχώρηση της στερλίνας θεωρείται βέβαιο πως θα έχει δύο αποτελέσματα: είτε θα οδηγήσει αρκετούς να μην ταξιδέψουν, είτε να επιλέξουν προορισμούς εκτός Ε.Ε όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και οι άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής που δεν είναι συνδεδεμένες με το ευρώ. Αυτό εξηγούν θα συμπαρασύρει τους τουριστικούς προορισμούς της νότιας Ευρώπης σε μειώσεις τιμών στα ξενοδοχεία σε μια προσπάθεια να συγκρατήσουν όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος της βρετανικής πελατείας τους.

Αν συμβεί αυτό, εξηγούν, τα ελληνικά ξενοδοχεία θα βρεθούν υπό ασφυκτική πίεση.

Στο χώρο των αερομεταφορών, αιωρούνται, χωρίς απαντήσεις προς το παρόν, ερωτήματα που αφορούν από τα δικαιώματα πτήσεων μεταξύ Ε.Ε και Ην. Βασιλείου (traffic rights) και το καθεστώς ιδιοκτησίας των αεροπορικών εταιρειών μέχρι τι θα ισχύσει για εισιτήρια που εκδίδουν, ήδη, οι αεροπορικές εταιρείες για δρομολόγια μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε τα οποία θα πραγματοποιηθούν μετά τις 29 Μαρτίου 2019.

Είναι τέτοιο το αλαλούμ που επικρατεί αυτή τη στιγμή ώστε ανώτερα στελέχη αεροπορικών εταιρειών να μην αποκλείουν το ενδεχόμενο να χρειαστεί να διακοπούν οι πτήσεις από μία μέρα έως και μια εβδομάδα στις ημερομηνίες πριν και μετά την 29η Μαρτίου όταν η Βρετανία θα κουνάει και επίσημα το μαντήλι στην Ε.Ε.