Ένας αλγόριθμος στη ζωή μας

Του Αλέξανδρου Μαυρικάκη

«Πολιτική είναι η τέχνη
να εμποδίζεις τον κόσμο 
να χώνει τη μύτη του 
σε πράγματα που τον αφορούν». 

Πωλ Βαλερύ-Γάλλος ποιητής και μαθηματικός 

Οι αλγόριθμοι μπήκαν στη ζωή μας. 

Θα αυξάνουν(;) τον κατώτατο μισθό, θα καθορίζουν με πόσα χρήματα θα ζούμε, πως θα ζούμε και εν τέλει πόσο θα ζούμε. Χωρίς να ανησυχούμε, να διαμαρτυρόμαστε και να διαδηλώνουμε.  Εξ άλλου οι διαδηλώσεις και οι διαμαρτυρίες, οι  αμφιβολίες και οι συναυλίες συμπαράστασης, δεν συνάδουν με όσους θέλουν να βρίσκονται στην σωστή πλευρά της ιστορίας και ίσως δυσφημούν την πατρίδα μας (σύμφωνα με κάποια ευρωβουλεύτρια), όπως ας πούμε αυτές για το έγκλημα των Τεμπών.  

Είναι ξεπερασμένες μέθοδοι που τις ακολουθούν κάποιοι παράξενοι άνθρωποι που θέλουν να δημιουργήσουν προβλήματα στην κυβέρνηση και εν πολλοίς προβοκάτορες (όπως οι πυροσβέστες) που δεν εννοούν να καταλάβουν πως «δεν υπάρχει πλέον εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο». Μας το είπε στην εισηγητική του έκθεση το μακρινό 1976 ο υπουργός εργασίας  Κ. Λάσκαρης υπερασπιζόμενος τον Ν.330 περί «εργατικών οργανώσεων και  συνδικαλιστικών ελευθεριών»  δηλώνοντας στους δημοσιογράφους πως «δεν θα επιτραπεί η πάλη των τάξεων».  

Πρωτοπόρος για την εποχή του ο υπουργός αλλά από τότε το κράτος εκσυγχρονίστηκε και μπήκαν στη ζωή μας οι αλγόριθμοι. 

*** 

«Πατέρας»  των αλγορίθμων θεωρείται ο μαθηματικός Νικολό Ταρτάλια. Τελειοποιήθηκαν αργότερα από τον μαθηματικό Τζιρόλαμο Καρντάνο.  Αλγόριθμος είναι «ένας κανόνας που ορίζει το περιεχόμενο και την σειρά των πράξεων για την λύση ενός επαναλαμβανόμενου μαθηματικού προβλήματος» (V. Pekelis). 

Τη δόξα των δυο αυτών μαθηματικών την ζήλεψε η κυβέρνηση  που εισήγαγε  τον αλγόριθμο στην (μη) αύξηση των μισθών.

• Χωρίς συνυπολογισμό της απώλειας της αγοραστικής  δύναμης (η Ελλάδα κατατάσσεται στην προτελευταία θέση στην ΕΕ)  και χωρίς κανένα διάλογο με τους φορείς των εργαζομένων σε βάρος του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων, που ως ποσοστό είναι από τα χαμηλότερα της ΕΕ.
• Χωρίς  να λαμβάνει υπόψη την ακρίβεια στα τρόφιμα που οι τιμές τους φτηναίνουν στο χωράφι και αυξάνονται στο ράφι, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος  και των ενοικίων που ροκανίζουν καθημερινά το εισόδημα των μισθωτών και των συνταξιούχων καθώς και την  υψηλή ανεργία.
• Χωρίς  να υπολογίζει  την αύξηση των πτωχών και των νεόπτωχων που έχουν σταθερή εργασία, οι οποίοι κομψότατα ονομάζονται χαμηλόμισθοι, για τους οποίους εξαγγέλλονται επιδόματα,  κάτι  σαν τις  φιλανθρωπίες του  Καραμουρτζούνη της δεκαετίας του ΄60.  Μια φτώχεια που έχει γίνει δομικό στοιχείο της λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας,  και αποτελεί   συστατικό στοιχείο του μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας. Η  Ελλάδα είναι η δεύτερη φτωχότερη χώρα στην Ε.Ε. μετά τη Βουλγαρία και παραμένει ουραγός στην Ευρωζώνη. Και σε εθνικό επίπεδο, τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό, καταγράφηκαν στη Ρουμανία (32%), στη Βουλγαρία (30%), στην Ισπανία (26,5%) και στην Ελλάδα (26,1%). 

Ο αλγόριθμος λοιπόν μπήκε στη ζωή μας συνοδευόμενος από  «φιλεργατικές»  δηλώσεις.  Όμως «ο νόμος που απαγορεύει να μειωθεί ο κατώτατος μισθός είναι προπαγανδιστικές φλυαρίες» γράφει ο Κ. Καλλίτσης στην εφημερίδα Καθημερινή. «Ο αλγόριθμος στ’  αλήθεια, δεν θεσπίζεται ως εγγύηση για την αύξηση του κατώτατου [μισθού] επιβάλλεται για να απαγορεύει την αύξηση του πάνω από πληθωρισμό και μέση παραγωγικότητα, δηλαδή κάθε αναδιανομή υπέρ του». 

Και σύμφωνα με το Ινστιτούτο ΕΝΑ, από το 2019 μέχρι σήμερα  έχει συντελεστεί μια αξιοσημείωτη αναδιανομή εγχώριου εισοδήματος υπέρ των κερδών και σε βάρος των μισθών σε δύο φάσεις. Η πρώτη στην περίοδο της πανδημίας και η δεύτερη στην περίοδο του πληθωρισμού. 

Ο αλγόριθμος επινοήθηκε από τον Ταρτάλια στα πλαίσια ενός πρωταθλήματος μαθηματικών το έτος 1535. Το έτος 2024  η κυβέρνηση  επινόησε την μη αύξηση του μισθού πάνω από πληθωρισμό  και μέση παραγωγικότητα με ένα αλγόριθμο.   

ΥΓ. Όταν ο κόσμος γύρω μας καίγεται  (κυριολεκτικά και μεταφορικά) η αριστερά(;)  ομοιάζει με τον μπάρμπα Μάρκο από το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Άλλος τύπος» που ενώ κοιμόταν «ὑπὸ τὴν σκάλαν τοῦ ὑπερῴου εἰς τὸ μαγειρεῖον[…] επανήρχετο τότε εἰς τὴν γεροντικὴν φαντασίαν τοῦ νυστάζοντος ἡ οἰχομένη νεότης, θορυβοῦσα, τρίζουσα καὶ βομβοῦσα».