Το Ταξίδι της Ευθύνης

Του Σταύρου Καρτέρη*

Μέρος 1^ο - Η θάλασσα

Σαν παιδί οι καλοκαιρινές διακοπές ήταν πάντα μια περίοδος ξενοιασιάς όπου η αναμέτρηση μεταξύ μπάνιων και παγωτών μονοπωλούσε το ενδιαφέρον. Η μάχη ήταν σκληρή, αλλά ευτυχώς κάθε χρόνο νικητής ήταν το Κρητικό πέλαγος. Τα χρόνια πέρασαν και οι καλοκαιρινές διακοπές έγινε περίοδος απολογισμού πεπραγμένων και καθορισμού νέων στόχων. Είναι σαν να βγαίνεις από το νερό να παίρνεις μια βαθιά ανάσα και να ξαναβουτάς για να φτάσεις ακόμα πιο μακριά. 

Ο απολογισμός και πολύ περισσότερο η αυτοκριτική είναι πάντα δύσκολα. Πρέπει να βγεις στην «αναφορά» μπροστά σε οικογένεια, φίλους και συναδέλφους που πίκρανες, γιατί έκρυψες τα συναισθήματά σου όταν αυτοί τα είχαν ανάγκη, γιατί δε μοιράστηκες μαζί τους τις αγωνίες σου, γιατί δε βγήκες μπροστά σαν καπετάνιος στο δύσκολο ταξίδι.

Και όταν όλα αυτά τελειώσουν και αγαλλιάσει η ψυχή σου είσαι έτοιμος να στοχεύσεις για παραπάνω. Αν έχεις μάθει να βουτάς από ένα βράχο και πατάς καλά στα πόδια σου, πρέπει να δοκιμάσεις στον επόμενο, τον πιο ψηλό. Στην αρχή θα φοβηθείς, όμως μην δειλιάσεις, σχεδίασε μεθοδικά τα επόμενα βήματα και όταν φτάσεις στο νερό, ένα πλατύ χαμόγελο θα ζωγραφιστεί στο πρόσωπό σου.

Μέρος 2^ο Η φουρτούνα

Ξεκίνησες το ταξίδι με μπονάτσα, αλλά ξαφνικά ο καιρός αλλάζει και βρίσκεσαι σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα, αντιμέτωπος με τεράστια κύματα. Η πανδημία του Κορωνοϊού έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία και αναμένεται να επιφέρει την μεγαλύτερη οικονομική κρίση των τελευταίων 100 ετών. 

Ιδιαίτερα στη χώρα μας κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέγεθος της ύφεσης. Μια δύσκολη εξίσωση με πολλούς αγνώστους. Πόσο θα μειωθεί η κατανάλωση; Πόσες επενδύσεις θα αναβληθούν; Ποιες οι επιπτώσεις στον τουρισμό και το εμπόριο; Οι τελευταίες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ύφεση 10% και έλλειμμα που θα ξεπεράσει το 8%. 

Και αν οι Ευρωπαίοι εταίροι «έσπασαν» ταμπού δεκαετιών καθιστώντας ανενεργό το Σύμφωνο Σταθερότητας, επιτρέποντας τις κρατικές ενισχύσεις και προσφέροντας στη χώρα μας, μέσω της αμοιβαιοποίησης του χρέους, επιχορηγήσεις 19,5 δισ., είναι γιατί γνωρίζουν τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής και πολύ περισσότερο της Ελληνικής οικονομίας.

Γνωρίζουν ότι το δημόσιο χρέος φέτος θα διαμορφώσει πάνω από το 200% του ΑΕΠ - το υψηλότερο επίπεδο μεταξύ όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Γνωρίζουν ότι είμαστε μια οικονομία με χαμηλή παραγωγικότητα και εσωστρέφεια και με ιδιωτικές επενδύσεις που κινούνται διαχρονικά σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Σε κάθε παρόμοια συζήτηση το ερώτημα που γεννιέται είναι σχεδόν τετριμμένο. Άραγε η ευθύνη για την χρεοκοπία της χώρας και τα πενιχρά αποτελέσματα των μεταρρυθμιστικών πολιτικών βαραίνουν το λαό ή την ηγεσία; Η απάντηση, κατά την ταπεινή μου γνώμη, βρίσκεται στη λαϊκή ρήση «το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι». Επί δεκαετίες οι ηγεσίες επέδειξαν παντελή έλλειψη συνεννόησης και συναίνεσης, δείλιασαν να αναλάβουν το πολιτικό κόστος και δεν κατάφεραν ποτέ να καταστήσουν τους πολίτες κοινωνούς αλλαγών, με μακροπρόθεσμο όφελος για το σύνολο. 

Μέρος 3ο - Η πυξίδα

Με αφορμή τη διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης η συζήτηση για ένα νέο σχέδιο ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία τίθεται ξανά στο τραπέζι. Οι προτάσεις της επιτροπής Πισσαρίδη, στην οποία συμμετέχει και ο προσωπικός φίλος Κώστας Αρκολάκης, συγκεντρώνουν ένα σύνολο δομικών παρεμβάσεων, που δεν πρέπει να μείνουν στα συρτάρια των υπουργείων.

Σύμφωνα με την έκθεση προτεραιότητα για τη φορολογία είναι η μείωση των βαρών στη μισθωτή εργασία, ενώ παράλληλα εισηγείται τη συγχώνευση και μείωση των φόρων για την ακίνητη περιουσία με τη μεταφορά πόρων σε τοπικό επίπεδο, τη μείωση του κόστους παραγωγής, μέσω επιταχυνόμενων αποσβέσεων, καθώς και κίνητρα για αύξηση της αποταμίευσης.

Ως βασική μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό προτείνεται η μετάβαση σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής σύνταξης, για όσους εισέρχονται στην αγορά εργασίας, ενώ στα εργασιακά, η έκθεση ζητά να δούμε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης. 

Σε ότι αφορά τη δικαιοσύνη εισηγείται τη λειτουργία εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις οικονομικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα ιδιαίτερη αναφορά δίνεται στην ενίσχυση της διαφάνειας των συναλλαγών με στόχο τη μείωση της φοροδιαφυγής, στην στήριξη της καινοτομίας με κίνητρα για έρευνα στις επιχειρήσεις και στην κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε αναπτυσσόμενους εξωστρεφείς κλάδους της οικονομίας.

Ο δημόσιος διάλογος επί του τελικού κειμένου είναι επιβεβλημένος, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου με έμφαση στην παραγωγικότητα, την εργασία, την αύξηση των εισοδημάτων και τις επενδύσεις. Είναι η τελευταία ευκαιρία για τη χώρα που καλείται να διαχειριστεί 72 δισ. την επόμενη πενταετία. H τελευταία ευκαιρία για πολίτες και πολιτικούς, να αναλάβουν τις ευθύνες τους. 

* ο κ. Σταύρος Καρτέρης είναι Πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Τμήματος Ανατολικής Κρήτης