«Τα Ίμια ως déjà vu»

Του Σπύρου Δανέλλη*

Τηλεοπτικά συνεργεία και ο δήμαρχος της Καλύμνου τότε το 1996, νεαροί εκδρομείς του Πάσχα πριν από λίγες ημέρες, που θεωρούν ότι μια σημαία σε μια βραχονησίδα προασπίζει την εθνική ακεραιότητα. Μόνο που σε ένα ευνομούμενο κράτος εξωτερική πολιτική δεν κάνουν ούτε οι δήμαρχοι, ούτε οι δημοσιογράφοι, ούτε η Εκκλησία, ούτε βεβαίως οι αυτόκλητοι θερμόαιμοι πατριώτες.

Είναι βέβαιο πως ως χώρα, ως κοινωνία και ως πολιτικό σύστημα στον ψυχολογικό πόλεμο δεν τα πάμε καθόλου καλά. Αυτό ίσχυε διαχρονικά και ψυχολογικά είναι ερμηνεύσιμο. Ένας λαός που κατεξοχήν λειτουργεί με το θυμικό είναι ιδανικό θύμα ενός τέτοιου πολέμου. Και όλο το τελευταίο διάστημα η κλιμάκωση της έντασης από την Τουρκία βασίζεται ακριβώς στον ψυχολογικό πόλεμο. Από τις καθημερινές παραβιάσεις του εναέριου χώρου και των θαλάσσιων συνόρων μας, τις απαξιωτικές φραστικές επιθέσεις Τούρκων αξιωματούχων, μέχρι την περιπέτεια της σύλληψης και τηλεοπτικής διαπόμπευσης των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, που κρατούνται στις φυλακές, χωρίς ακόμη να τους έχει απαγγελθεί κατηγορία. Και εμείς πως αντιδρούμε; Ασυναίσθητα μπαίνουμε στο σπιράλ που μοιραία σε οδηγεί στην αυτό-εκπλήρωση της προφητείας που κάνουμε: ότι αργά ή γρήγορα θα συμβεί το απευκταίο θερμό επεισόδιο.

Προχθές είχαμε τον άδικο χαμό του Σμηναγού Γ. Μπαλταδώρου. Ένα ακόμη στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων που προστέθηκε στη λίστα των θυμάτων του ακήρυχτου πολέμου, που μαίνεται δεκαετίες τώρα πάνω από το Αιγαίο. Το 1996 ζήσαμε την παραλίγο μοιραία κρίση των Ιμίων. Μετρήσαμε και τότε τρία θύματα. Η «πατριωτική υπερηφάνεια» και τότε έφερε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Δημιούργησε ένα νέο δεδομένο ως τετελεσμένο, στη μακρά προσπάθεια των Τούρκων από το 1923 να γκριζάρουν ζώνες του Αιγαίου και να αμφισβητήσουν τις Συνθήκες της Λωζάνης και των Παρισίων. Και κάπως έτσι φτάσαμε στην θρασύτατη σημερινή ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, που αναφέρει τα Ίμια, όχι πλέον ως γκρίζα ζώνη, αλλά ως τουρκική περιοχή. Η Τουρκία έχει στόχο. Και αυτός δεν είναι άλλος από το να αποκτήσει μέρισμα στην όποια αξιοποίηση του Αιγαίου και των υποθαλάσσιων πόρων του. Και δυστυχώς εμείς, τόσο ως κοινωνία, όσο και ως πολιτικό σύστημα είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε κάθε στιγμή τις «καλές» μας υπηρεσίες στη γειτονική χώρα, στο όνομα της «περήφανης και απροσκύνητης» πατριωτικής μας ευαισθησίας.

Δεν εννοούμε να καταλάβουμε πως τα ζητήματα αυτά δεν προσφέρονται για μικροπολιτική προπαγάνδα. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν εννοεί να καταλάβει ακόμη και σε μια τέτοια κρίσιμη συγκυρία, πως η στοιχειώδης μεταξύ μας συνεννόηση συνιστά ζήτημα εθνικής επιβίωσης. Και βεβαίως υπό αυτό το πρίσμα είναι ερμηνεύσιμο το γιατί η ελληνική κοινωνία, γιατί οι πολίτες δεν μπορούν να αντιληφθούν ποιο είναι το πραγματικό εθνικό συμφέρον και τι επιβάλλει αυτό.

Γιατί αυτό δεν συμβαίνει μόνο με τον «πατροπαράδοτο» εχθρό, την Τουρκία. Συμβαίνει και με τον «όψιμο» εχθρό που δημιουργήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες ως κοινωνία, βλέποντάς τον στο πρόσωπο μιας μικρής χώρας στα βόρεια σύνορά μας, τη FYROM. Και σε αυτήν την περίπτωση οι εμμονές, η παραπληροφόρηση, οι ιδεοληψίες και το φαντασιακό πλαίσιο, που δημιούργησε και δημιουργεί ο χειρισμός του Μακεδονικού από την ελληνική πλευρά, διαπλάθουν την αντίληψη του μέσου πολίτη περί πατριωτισμού. Ενός ψευδεπίγραφου πατριωτισμού που σπρώχνει νέους ανθρώπους να νομίζουν ότι με το να «μοιράζουν» ελληνικές σημαίες σε βραχονησίδες στο Αιγαίο, προασπίζουν την ακεραιότητα της πατρίδας. Δεν έχει σημασία αν τα κίνητρά τους οφείλονται σε αφελή πατριωτικό ρομαντισμό ή αν εκτελούν διατεταγμένες υπηρεσίες ακροδεξιών/ εθνικιστικών κύκλων. Στην πραγματικότητα λειτουργούν ως προβοκάτορες. Ο πατριωτισμός είναι γνήσιος αν αποβαίνει χρήσιμος. Αντιθέτως, οι «εθνο-μαγκιές» μόνο δεινά μας επιφύλαξαν. 

 *Ο Σπύρος Δανέλλης είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Ποταμιού και βουλευτής Ηρακλείου