Στυλιανή Χονδράκη – Γιαμαλάκη: 15 χρόνια από τον θάνατό της

Του Γιώργου Καλογεράκη

Σαν σήμερα πριν από δεκαπέντε χρόνια, στις 12 Αυγούστου 2008 και σε ηλικία 86 ετών, πέρασε στην αιωνιότητα η Στυλιανή Γιαμαλάκη – Χονδράκη. Μία εμβληματική γυναίκα που συνέδεσε το όνομά της με τα μαύρα χρόνια της ναζιστικής και φασιστικής γερμανικής κατοχής της Κρήτης, 1941-1945. 

Παράδειγμα αυτοθυσίας και προσφοράς στην πατρίδα, η Στυλλιανή (Στέλλα) Γιαμαλάκη – Χονδράκη. Γεννήθηκε στη Μουσούτα Μονοφατσίου και ήταν παιδί πολύτεκνης οικογένειας, του Γιαμαλοκωνσταντή και της Ειρήνης (Μουρτζάκη). Με έναν από τους αδερφούς της, τον Αντώνη, μορφωμένο και κάτοχο τριών ξένων γλωσσών, να εκτελείται από τα στρατεύματα κατοχής. Ο Αντώνης βρέθηκε στις γερμανικές υπηρεσίες ως διερμηνέας, αφού γνώριζε τα γερμανικά. Λίγο πριν αναχωρήσουν από το Ηράκλειο οι Γερμανοί, (στις 11 Οκτωβρίου 1944), μετά από προδοσία τον συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν στην Αγυιά Χανίων.

Η Στέλλα αφιερώθηκε στον αγώνα εναντίον του κατοχικού στρατού, έχοντας βαθειά ριζωμένες μέσα της τις ιδέες της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας, όπως τις διδάχτηκε από τους γονείς της. Μετέφερε σημειώματα, ειδοποιούσε καταδιωκόμενους, ενημέρωνε τους πατριώτες λίγο πριν συλληφθούν ώστε να κρυφτούν (τη γνώση για τις επικείμενες συλλήψεις τις μετέφερε σ’αυτήν ο αδερφός της Αντώνης που ήταν διερμηνέας στο γερμανικό Φρουραρχείο Αρκαλοχωρίου), τροφοδοτούσε το αντάρτικο με ρούχα, φάρμακα, αγροτικά προϊόντα, διέθεσε γενικά τον εαυτό της στον αντιφασιστικό αγώνα. Ο θάνατος του αδερφού της Αντώνη από τις κάνες των γερμανικών τουφεκιών στην Αγυιά Χανίων, σημάδεψε τη ζωή της. Έζησε μ’αυτόν τον καημό, παντρεύτηκε, δημιούργησε με το σύζυγό της Γεώργιο Νικολάου Χονδράκη οικογένεια, μεγάλωσε τα παιδιά της Νικόλαο και Χρήστο με αξίες και ηθική, μεταλαμπαδεύοντάς τους την αγάπη για την πατρίδα μας την Ελλάδα. 

Ας είναι τα παραπάνω, μια ταπεινή αναφορά για τη Στυλιανή Χονδράκη – Γιαμαλάκη, σήμερα που κλείνουν δεκαπέντε χρόνια από τον θάνατό της. Ένα μικρό μνημόσυνο για τη ΓΥΝΑΙΚΑ της Κρήτης στην Αντίσταση, για την αταλάντευτη και ανυπότακτη γυναίκα της κατοχής. Αιωνία της η μνήμη.  

*Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 
Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου Πεδιάδος