Στην τελική ευθεία των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών με πολλές εκκρεμότητες

Του Ζαχαρία Εμμ. Δοξαστάκη*

Η Κυβέρνηση με το νόμο 4555/2018(ΦΕΚ133/ΤΑ’/19-07-2018), «Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης- Εμβάνθυση της Δημοκρατίας- Ενίσχυση της Συμμετοχής- Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των Ο.Τ.Α.[ Πρόγραμμα « ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ»]- Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των ΦΟΔΣΑ- Ρυθμίσεις για την αποτελεσματικότερη, ταχύτερη και ενιαία άσκηση των αρμοδιοτήτων σχετικά με την απονομή ιθαγένειας και την πολιτογράφηση- Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις», θεσμοθέτησε την απλή αναλογική, ως εκλογικό σύστημα ανάδειξης των οργάνων της αυτοδιοίκησης.Το σύστημα αυτό της απλής αναλογικής, αν δεν συνοδευτεί από μια σειρά μέτρων και αλλαγών στο πολιτικό-διοικητικό σύστημα του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα οδηγήσει με βεβαιότητα στην υποβάθμιση λειτουργίας των Ο.Τ.Α. και στην αδυναμία λήψης αποφάσεων για την διεκπεραίωση και τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων.

Σε περίπου ογδόντα(80) ημέρες θα διενεργηθούν οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές της 26ης Μαίου του 2019 και στις 25 Μαρτίου ξεκινά η προεκλογική περίοδος . Στην πορεία αυτή πλήθος εκκρεμοτήτων, αντιφάσεων , κενών και ασαφειών εμφανίζονται στο αυτοδιοικητικό περιβάλλον .Οι κυριότεροι λόγοι που δημιούργησαν αυτή την κατάσταση είναι η έλλειψη ουσιαστικής διαβούλευσης πριν την ψήφιση του νόμου 4555/2018, η ανεξήγητη απόρριψη από την Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εσωτερικών των τεκμηριωμένων προτάσεων της Αυτοδιοίκησης( ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ) και η πολιτική σκοπιμότητα της Κυβέρνησης για αιφνιδιασμό και ρυθμίσεις της τελευταίας στιγμής.

Έχουμε αναδείξει δημόσια και περιγράψει, κατά κόρον, τις παραδοξότητες του προγράμματος « ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ» και μάλιστα έχουμε επισημάνει, ότι χρήζουν διόρθωσης πολλές διατάξεις του νόμου 4555/2018 , γιατί βρίσκονται σε ευθεία σύγκρουση με το ισχύον Σύνταγμα και τη διοικητική αυτοτέλεια και την οικονομική αυτοδυναμία των Ο.Τ.Α., που κατοχυρώνονται στο άρθρο του 102. Στον ελάχιστο χρόνο που απομένει μέχρι τις αυτοδιοικητικές εκλογές, το Υπουργείο πρέπει να λύσει αυτά τα διαπιστωμένα προβλήματα με νομοθετική ρύθμιση και να προχωρήσει, άμεσα, στην έκδοση της αναλυτικής εγκυκλίου για τη διενέργεια των εκλογών της 26 Μαίου( 02 Ιουνίου).

Στη συνέχεια παραθέτουμε με αναλυτικό και τεκμηριωμένο τρόπο τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις που πρέπει να φέρει για ψήφιση η Κυβέρνηση, ώστε να αποφευχθούν δυσχέρειες και ακυρότητες της εκλογικής διαδικασίας.

1• Στο άρθρο 11 του νόμου 4555/2018 εισάγονται κωλύματα και ασυμβίβαστα για πρόσωπα που κατέχουν συγκεκριμένες θέσεις και αξιώματα, δεκαοκτώ (18) μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές. Ο νόμος 4555/2018 ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2018, επομένως δεν υπήρχε το χρονικό περιθώριο της παραίτησης των προσώπων που εμπίπτουν στη ρύθμιση αυτή. Με αυτό τον τρόπο περιορίζεται η ενεργητική και παθητική άσκηση του εκλογικού δικαιώματος.Επιβάλλεται στις επερχόμενες δημοτικές και περιφερειακες εκλογές, να ισχύσουν μεταβατικά οι διατάξεις του άρθρου 14 του νόμου 3852/2010,όπως αυτές ίσχυαν πριν την τροποποίηση του άρθρου με το νόμο 4555/2018. Δεν ορίζεται ρητά αν ο επικεφαλής υποψήφιος πρόεδρος κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων , υπάγεται στα κωλύματα και ασυμβίβαστα του άρθρου 11 του νόμου 4555/2018.

2• Αντιμετώπιση της αστοχίας του εκλογικού συστήματος, αν και αυτό μπορεί να συμβεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις, συνδυασμός που κερδίζει τις εκλογές από την πρώτη Κυριακή ( πχ ποσοστό 50,78%) να μη συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών του δημοτικού συμβουλίου. Η συνθήκη αυτή εμποδίζει και δεν εξασφαλίζει με τον πλέον ακριβή και γνήσιο τρόπο τη βούληση του εκλογικού σώματος.

Η ίδια αστοχία μπορεί να προκύψει και με την κατανομή των εδρών συμβούλων κοινότητας.

3• Δεν ορίζεται στο άρθρο 16 του νόμου 4555/2018, αν ο υποψήφιος πρόεδρος κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων υποχρεούται να καταθέσει υπέρ του δημοσίου παράβολο των δέκα(10) ευρώ.

4• Η διάταξη του άρθρου 69 του νόμου 4555/2018, που ορίζει ότι αν η θέση του δημάρχου κενωθεί για οποιονδήποτε λόγο, το δημοτικό συμβούλιο εκλέγει νέο δήμαρχο, μεταξύ των συμβούλων που έχουν εκλεγεί με τον πρώτο ή δεύτερο σε ψήφους συνδυασμό, είναι αστήριχτη και ελέγχεται συνταγματικά . Η διάταξη αυτή παραβιάζει τη λαϊκή κυριαρχία, την αρχή της πλειοψηφίας και την αυτοτέλεια και κατοχύρωση των δημοτικών παρατάξεων.

5• Πρόεδρος του συμβουλίου της κοινότητας άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων εκλέγεται , από το σύνολο των μελών του οικείου συμβουλίου και για το σύνολο της δημοτικής περιόδου, ο επικεφαλής ένας από τους δύο πρώτους κατά σειρά εκλογής συνδυασμούς(άρθρο 80 νόμου 4555/2018). Η έμμεση εκλογή του προέδρου δημιουργεί στρεβλώσεις της λαϊκής κυριαρχίας και ωθεί σε ανήθικες και ανίερες συμπράξεις.

6• Ο πρόεδρος κοινότητας , σε κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων, δεν ορίζεται πουθενά αν έχει δικαίωμα ψήφου( άρθρο 90 νόμου 4555/2018).

7• Στη συζήτηση και ψήφιση του Τεχνικού Προγράμματος Δήμων και Περιφεριών, αν καμία πρόταση δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του δημοτικού συμβουλίου, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων.Δεν ορίζεται, όμως, τι είδους πλειοψηφία απαιτείται στην επαναληπτική ψηφοφορία( άρθρα 191 και 192 του νόμου 4555/2018).

8• Στις περιφερειακές εκλογές δεν προβλέπεται η διασταύρωση της ψήφου, μεταξύ των εκλογικών περιφερειών, όπως ισχύει για την εκλογή των δημοτικών συμβούλων( έκφραση του εκλογέα και υπέρ ενός υποψηφίου σε μια από τις άλλες εκλογές περιφέρειες του οικείου δήμου, πέραν της προτίμησής του για τους υποψηφίους της περιφέρειας στους εκλογικούς καταλόγους της οποίας είναι γραμμένος). Αν και το σχέδιο νόμου προέβλεπε και για τις περιφερειακές εκλογές τη διασταύρωση της ψήφου, κατά την ψήφιση του ν/σ στην Ολομέλεια της Βουλής απαλείφθηκε η διάταξη. Παρέμεινε, όμως, η διατύπωση στο άρθρο 53 του νόμου 4555/2018.

Ο Υπουργός των Εσωτερικών κατά το ετήσιο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος( ΚΕΔΕ), το Δεκέμβριο 2018, δεσμεύτηκε για συγκεκριμένες τροπολογίες στο νόμο 4555/2018 και το πρόγραμμα « ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ».

Συγκεκριμένα δεσμεύτηκε για την αλλαγή της δυνατότητας προσαύξησης του αριθμού των υποψηφίων δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων , πέραν του ελάχιστου αριθμού που ταυτίζεται με τον αριθμό των εδρών των εκλογικών περιφερειών , από τριάντα τοις εκατό(30%) σε πενήντα τοις εκατό(50%). Επίσης δεσμεύτηκε για την κατάργηση του υποψηφίου προέδρου(επικεφαλής) του συμβουλίου κοινότητας και την αλλαγή του τρόπου εκλογής του προέδρου.

Παρά τις διαρκείς οχλήσεις των θεσμικών οργάνων της αυτοδιοίκησης ο Υπουργός Εσωτερικών αρκείται να διαβεβαιώνει τους εκπροσώπους της , ότι επίκειται η νομοθετική ρύθμιση.

Η Κυβέρνηση οφείλει τις επόμενες ημέρες να κλείσει τις παραπάνω εκκρεμότητες και μέσω σχετικού νομοσχεδίου ή ειδικής τροπολογίας να ρυθμίσει τα θέματα που συνδέονται με την εκλογική διαδικασία.Διαφορετικά θα επιβεβαιωθούν όλοι αυτοί που διατυπώνουν την άποψη , ότι η αδράνεια και αναβλητικότητα της Κυβέρνησης εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες .

Το πλαίσιο διεξαγωγής των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών της 26ης Μαίου πρέπει να ξεκάθαρο, σαφές, δημοκρατικό και σύμφωνο με το Σύνταγμα και τους νόμους.

*Ο Ζ. Δοξαστάκης είναι Πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Κρήτης Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος