‘’Στην Ελλάδα μετράμε μόνο το πολιτικό κόστος. Το οικονομικό δεν το μετράει κανείς’’.
Ρήση Αγνώστου Οικονομολόγου
Στη στήλη ‘’ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ΄΄ στο φύλλο της 14/1/2020 της εφημερίδας ‘’ΠΑΤΡΙΣ’’, Ο Κ.Μπογδανίδης δημοσίευσε ένα άρθρο για το περιβόητο φράγμα Αποσελέμη με τίτλο ‘’Έσπασε το φράγμα της ανοησίας!’’ Το ίδιο κείμενο με τίτλο ‘’Αυτό το φράγμα δεν θα γεμίσει ποτέ!’’ αναδημοσιεύθηκε την ίδια μέρα και στο cretalive στη στήλη ‘’Απόψεις’’.
Συμφωνώ με όλα όσα γράφονται. Αλλά δεν έχουν τονιστεί επαρκώς δυο σημαντικά θέματα(χωρίς να σας καταλογίζω σκοπιμότητα). Το ένα είναι τεχνικό θέμα και το άλλο οικονομικό. Δεν διανύουμε πάντα καλές βροχομετρικά χρονιές σαν τη φετινή ή την περυσινή χρονιά ή το 2015 την πρώτη χρονιά που γέμισε το φράγμα. Και το Οροπέδιο του Λασιθίου δεν πλημμυρίζει κάθε χρόνο ώστε να μπορούμε να εκμεταλλευτούμε μέσω της σήραγγας τα πλημμυρικά νερά του Οροπεδίου. Θυμηθείτε τις ξηρικές χρονιές τη δεκαετία του ’90 που κάναμε ακόμα και λιτανείες για να βρέξει, ή πιο πρόσφατα τα χρόνια 2016-2018, που το φράγμα σχεδόν άδειασε και το Σφεντύλι αναδύθηκε. Έχετε σχετικά δημοσιεύματα και στην ΠΑΤΡΙΣ αλλά και στο cretalive, από το καλοκαίρι του 2018 που το φράγμα είχε μετατραπεί σε ‘’κολύμπα’’ και στο Σφεντύλι οι κάτοικοι ‘’επισκέφτηκαν’’ ξανά τα σπίτια τους και έκαναν λειτουργία στην εκκλησία του χωριού τους που αναδύθηκε. Κοντολογίς δεν είμαστε σίγουροι ότι θα έχουμε κάθε χρόνο τόσες βροχές για να γεμίζει το φράγμα και αυτό είναι ένα σημείο που έχει αμφισβητηθεί έντονα από τους επικριτές του. Μια ανάλυση των βροχομετρικών δεδομένων των τελευταίων 50-60 ετών που έχουμε καταγεγραμμένα τέτοια στοιχεία θα μπορούσε να επαληθεύσει το σωστό ή το λάθος των παραπάνω ισχυρισμών.
Τα υπόλοιπα ‘’οικολογικά’’ που αναφέρετε ήταν τα προσχήματα(μη μας πουν και άπληστους φραγκοφονιάδες), ώστε να ‘’πιεστούν’’ τα δικαστήρια και να επιδικάσουν πολύ υψηλές αποζημιώσεις στον κόσμο. Όπως ξέρετε καλύτερα από εμένα η υποκρισία και ο λαϊκισμός σε αυτή τη χώρα και πάνε πακέτο και περισσεύουν και είναι παντού. Τα ποσά που επιδικάστηκαν για τις απαλλοτριώσεις για το φράγμα ήταν τόσο μεγάλα(νομίζω ξεπέρασαν το κόστος κατασκευής) που έκαμψαν τις όποιες αντιδράσεις και τις υποτιθέμενες οικολογικές ευαισθησίες. Δεν ξέρω αν έχει γίνει κάποια έφεση από το κράτος που να ζητά πίσω ένα μέρος τους, όπως έγινε με το καινούργιο κομμάτι του περιβόητου ΒΟΑΚ πάνω από τα Μάλλια. Στην συγκεκριμένη περίπτωση για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μας το κράτος έκανε έφεση για τις υψηλές τιμές των απαλλοτριώσεων που επιδικάστηκαν πρωτόδικα και δόθηκαν, την κέρδισε και ζητά πίσω σημαντικό μέρος των χρημάτων που επιδικάστηκαν(αλήθεια σε ποιο σημείο βρίσκεται αυτή η υπόθεση;)
Αλλά αρκετά με τα τεχνικά. Πάμε τώρα στο καθαρά οικονομικό θέμα της υπόθεσης φράγμα Αποσελέμη. Αν υπολογίσουμε το συνολικό κόστος κτήσης όλου του έργου, δηλαδή απαλλοτριώσεις, κόστος κατασκευής φράγματος, σήραγγας, διυλιστηρίου, δικτύου, τεχνικός εξοπλισμός κτλ(ανεξάρτητα από το πού έχουν προέλθει τα χρήματα, δηλαδή κρατικοί πόροι, ΕΕ, ΕΣΠΑ, Περιφέρεια, Δήμος, Υπουργείο κτλ) θα φτάσουμε σε δυσθεώρητα ποσά, εντελώς δυσανάλογα με το μέγεθος του έργου. Αλλά το ίδιο δυσανάλογο είναι και το κόστος λειτουργίας(χρήσης) του έργου, για αυτό και διατηρείται υψηλή η τιμή πώλησης του νερού προς τους δήμους που υδροδοτεί, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης του κόστους χρήσης(για απόσβεση της κατασκευής δεν το συζητάμε καν).
Είναι κι αυτό το έργο ένας από τους πολλούς ‘’λευκούς ελέφαντες’’ που διαθέτουμε στη χώρα μας, με αποκορύφωμα βέβαια τα ολυμπιακά έργα(και όχι μόνο). Αλλά για να μη ξεφύγουμε από την Κρήτη ας μιλήσουμε λίγο για τα άλλα δύο εμβληματικά έργα που έχουμε στην περιοχή μας. Το ένα είναι το περιβόητο Πολιτιστικό, που δύσκολα θα βγάζει το κόστος λειτουργίας του και τους μισθούς του προσωπικού του, παρά τις φιλότιμες άοκνες προσπάθειες του αξιότατου κ. Μύρωνα Μιχαηλίδη. Ελπίζω η επιλογή του για τη θέση του διευθυντή να μην αποτελέσει άλλοθι της διαχρονικής ανικανότητας των δημοτικών αρχών της πόλης μας να διαχειριστούν με επιτυχία τέτοια έργα. Μην ξεχνάμε ότι και το Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα είναι εντελώς παθητικό και παίρνει ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα καταχρηστικά και μόνο με υπουργική απόφαση, καθώς δεν μπορεί να καλύψει τις υποχρεώσεις του σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία.
Το άλλο είναι το αεροδρόμιο στο Καστέλι. Φρονώ ότι θα ακολουθήσει κι αυτό την ελληνική πεπατημένη. Υπερκοστολογήσεις, εντάξεις - απεντάξεις, υπερβάσεις κόστους, αναθεωρήσεις προϋπολογισμού προς τα πάνω φυσικά, απευθείας αναθέσεις κτλ και θα γίνει ένα ακριβό αεροδρόμιο, ίσως ακριβότερο και από το Ελ. Βενιζέλος στα Σπάτα, χωρίς να καταφέρει ποτέ να κάνει απόσβεση και χωρίς να καταφέρει να γίνει τεχνική βάση αεροπορικών εταιρειών, αφού αυτές εδώ και χρόνια προτιμούν το αρκετά φτηνότερο διεθνές αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης(και μην ξεχνάμε ότι ο σουλτάνος Ερντογάν ετοιμάζει και δεύτερο διεθνές αεροδρόμιο στην άλλη πλευρά της Πόλης 150 χλμ. πιο μακριά από το πρώτο). Στο Καστέλι θα φτιαχτεί ένα αεροδρόμιο που θα δουλεύει στο μέγιστο της δυναμικότητας του 2-3 μήνες το χρόνο, άλλους 2-3 θα λειτουργεί χαλαρά και τον υπόλοιπο χρόνο θα υπολειτουργεί.(Αν κάποτε υλοποιηθεί η πάλαι ποτέ ευχή και σύνθημα ‘’Κρήτη 12 μήνες τουρισμός’’ το ξανασυζητάμε). Και προβλέπω ότι θα επιβληθεί και το ανάλογο τέλος χρήσης στους επιβάτες κάτι σαν το Σπατόσημο, το οποίο θα θίξει ιδιαίτερα εμάς τους ντόπιους.
Στη χώρα μας θέλουμε έργα αλλά δε μιλάμε ούτε για τα κόστη τους ούτε για την απόσβεση τους. Μόνο για την αναγκαιότητα τους μιλάμε. Κοροϊδεύαμε την Ατλάντα για τα προκάτ Ολυμπιακά έργα του 1996 και βαλθήκαμε να ξεπεράσουμε τους πάντες και τα πάντα στους Ολυμπιακούς του 2004 που διοργανώσαμε. Και το καταφέραμε! Πήραμε τα εύσημα από όλους(με ένα κρυφό μειδίαμα να υποβόσκει) και αμέσως μετά γίναμε παράδειγμα προς αποφυγή για όλες τις χώρες που διοργάνωσαν Ολυμπιακούς μετά από εμάς. Το χρήμα έρεε άφθονο τότε, τα φτηνά δανεικά(και αγύριστα) κυκλοφορούσαν και γέμιζαν τα ταμεία και νομίζαμε ότι η εποχή της αστακομακαρονάδας και της ευημερίας με δανεικά θα κρατούσε αιώνια. Και οι ελάχιστοι γνώστες δεν τολμούσαν καν να μιλήσουν μέσα στη γενική ευφορία. Και μετά ήρθε η κρίση…
Δυστυχώς για μας ο πιο ισχυρός νόμος στον κόσμο είναι ‘’ο σιδηρούς νόμος της οικονομίας που λέει: έσοδα μείον έξοδα και πρέπει να σου μένει και κάτι για να φας’’. Είναι κάτι σαν το δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής. Κανένα οικονομικό σύστημα δεν κατάφερε να τον καταργήσει όσο και αν προσπάθησε. Η βαρύτητα και η αδράνεια νικήθηκαν, αλλά καμιά οικονομία δεν κατάφερε να επιβιώσει για καιρό, όταν τα έξοδα της υπερσκέλιζαν τα έσοδα. Και για να μην θεωρητικολογούμε, να μιλήσουμε λίγο πρακτικά για το καινούργιο ‘’φρούτο’’ που μας έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια. Τα πετρέλαια στις θάλασσες μας. Όλοι μιλάνε για τα κοιτάσματα και το πόσο μεγάλα είναι, πόλεμο κοντεύουμε να κάνουμε και να σφαχτούμε με τους γείτονες μας, αλλά κανείς δε μιλάει για το κόστος άντλησης. Ρωτήστε πόσο κοστίζει η άντληση πετρελαίου από τα βάθη της θάλασσας, δείτε και τις τρέχουσες τιμές του πετρελαίου στη διεθνή αγορά και μετά θα δούμε αν θα τρέξουμε να παραγγείλουμε κελεμπίες και να εφαρμόσουμε τη ρήση του Φωτόπουλου ‘’…και μετά θα κάθεσαιιιιιιι…’’. Εμείς βέβαια είμαστε ικανοί να στήσουμε μια ΔΕΚΟ σαν τη ΛΑΡΚΟ που να αντλεί πετρέλαιο με κόστος 150-200 δολάρια το βαρέλι και να το πουλάει 60-65, επικαλούμενοι εθνικούς λόγους, μείωση της ανεργίας, λόγους σκοπιμότητας, προτίμηση στα εγχώρια προϊόντα και λοιπές νεοελληνικές αλχημείες και οικονομικούς νεολογισμούς.
Και για να μη μακρηγορώ άλλο ‘’περί κόστους και άλλων δαιμονίων’’ παραφράζοντας το γνωστό τίτλο βιβλίου του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, να κλείσουμε όπως ξεκινήσαμε, σχετικά με το φράγμα Αποσελέμη. Τηρουμένων των αναλογιών, νομίζω ότι το φράγμα αυτό κατάφερε να κάνει τα κόστη της αφαλάτωσης να φαντάζουν συμφέροντα και μικρά μπροστά του. Και μην ξεχνάμε ότι τη θάλασσα την έχουμε σίγουρη και δίπλα μας, ενώ τις βροχές και τα χιόνια όχι.
Υ.Γ. Δυστυχώς ο Μαυρογιαλούρος και ο Γκρούεζας είναι πάντα τραγικά επίκαιροι.
Με εκτίμηση
Κωστής Λουλάκης
Ευρωπαίος από το Ηράκλειο Κρήτης
