Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης

* Του Ζαχαρία Δοξαστάκη
          

Το προσφυγικό πρόβλημα και η διαχείριση του έχει μονοπωλήσει τελευταία το ενδιαφέρον και της τοπικής ειδησεογραφίας . Οι πολίτες τον τελευταίο καιρό παρακολουθούμε τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των τοπικών φορέων και όλων αυτών με την Κυβέρνηση.

Η αντιδικία αυτή τροφοδοτήθηκε και ενισχύθηκε , κυρίως, μετά τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην πόλη μας μεταξύ του αρμόδιου Αναπληρωτή  Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλα με τους Περιφερειάρχη Κρήτης, Δημάρχους πρωτευουσών νομών της Κρήτης και μερικούς βουλευτές του νομού Ηρακλείου , μετά από πρωτοβουλία του εν λόγω Υπουργού.

Επειδή θεωρώ , ότι η αντιπαράθεση αυτή , όπως συνήθως συμβαίνει, συντηρείται και κατευθύνεται , ως επί το πλείστον, από επιβλαβείς σκοπιμότητες , που δεν βοηθούν στη διάγνωση και επίλυση του προσφυγικού προβλήματος , θέλω να συμβάλλω με συγκεκριμένες απόψεις και προτάσεις στην αντιμετώπιση αυτού του πολύπλοκου και σοβαρού προβλήματος.

Μετά από δύο και πλέον δεκαετίες μετατροπής της Ελλάδας από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών, πολλές περιοχές της χώρας μας αποτελούν πόλο έλξης του μεταναστευτικού ρεύματος. Οι δυσμενείς γεωπολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ετών στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου ήρθαν να προσθέσουν ένα διογκωμένο προσφυγικό ρεύμα στις υφιστάμενες μεταναστευτικές ροές.

Οι ειδικότεροι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης( ΕΕ) για το προσφυγικό φαινόμενο είναι δυστυχώς αδιαφανείς, αναποτελεσματικοί και πρέπει να αναθεωρηθούν άμεσα. Η διαχείριση της προσφυγικής κρίσης είναι Διεθνές ζήτημα και αποτέλεσμα συγκρούσεων κάθε λογής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης του προσφυγικού.

Η κατανομή των προσφύγων πρέπει να είναι δίκαιη και να μην αφορά μόνο τις χώρες- μέλη της ΕΕ ( και κυρίως την Ελλάδα) , αλλά και τις ασφαλείς χώρες( αραβικές, αφρικανικές και ασιατικές)

Οι πλούσιες αραβικές χώρες αντί να χρηματοδοτούν την μετεγκατάσταση μουσουλμάνων προσφύγων στην Ευρώπη , να διαμορφώσουν και να υλοποιήσουν πολιτικές απορρόφησης και συγκράτησης αυτών των ανθρώπων στο εσωτερικό των δικών τους κρατών.

Η Ελλάδα μια χώρα της συνθήκης Σέγκεν , διέθετε μόνο στοιχειώδεις υποδομές και λειτουργίες για την αντιμετώπιση και διαχείριση των προσφυγικών ροών. Βρεθήκαμε απροετοίμαστοι, ως χώρα , μπροστά σε αυτή τη νέα κατάσταση. Απαιτείται ρεαλισμός και αποτελεσματικότητα για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος. Ο ρόλος και η συμβολή των Δήμων της χώρας στην προσπάθεια αυτή είναι κρίσιμος, ουσιαστικός και καταλυτικός. Η κοινωνική πολιτική αποτελεί προνομιακό πεδίο για τους Δήμους , το οποίο ισχυροποιήθηκε και συγκεκριμενοποιήθηκε με το σχέδιο μεταρρύθμισης της ΤΑ " Καλλικράτης".

Η όξυνση αυτή των μεταναστευτικών εισροών στην Ελλάδα, επιτρέπει , αλλά κυρίως επιβάλλει οι Δήμοι της χώρας να λάβουν εστιασμένα και συστηματικά μέτρα που θα αναγνωρίζουν ότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι παροδικό, οι προτεινόμενες λύσεις δεν είναι ευκαιριακές και κατά συνέπεια στοχεύουν:

        •στην παροχή ισότιμης και ισόνομης αντιμετώπισης των προσφύγων, 
        •στην κοινωνική προστασία, και
        •στην εμπέδωση της ασφάλειας.

Η αυτοδιοίκηση, ως γνήσια λαϊκή τοπική εξουσία, σεβόμενη τον κοινωνικοπολιτικό της ρόλο και τους αγώνες της, οφείλει με πρωτοβουλία δική της και άμεσα να συμμετάσχει στην προσπάθεια επίλυσης του προσφυγικού προβλήματος, πάντα σε συνάρτηση με το δημόσιο τοπικό συμφέρον, έγκαιρα και όχι μεταγενέστερα, ως συμμόρφωση σε τυπικές υποχρεώσεις που θα απορρέουν από πράξεις της πολιτείας.

Η αυτοδιοίκηση αντί να σύρεται σε μία στείρα αντιπαράθεση με οποιοδήποτε και κυρίως με την Κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι προκαλείται με πράξεις ή παραλείψεις της διοίκησης, πρέπει να φύγει με θετική δράση μπροστά και να αναλάβει πρωτοβουλίες τέτοιες, που θα συνδράμουν στην καταγραφή και επίλυση του οξυμένου προσφυγικού προβλήματος στη χώρα μας. 

Τα προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται με αφορισμούς, αλλά με σχεδιασμό και δράση.

Ενδεικτικά θα μπορούσαν οι Δήμοι να εστιάσουν το ενδιαφέρον και την προσοχή τους σε θέματα, όπως:

      1. Την απαίτηση κατάρτισης νέου εθνικού επιχειρησιακού σχεδίου διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης με βασική προϋπόθεση την ένταξη των Δήμων στα εθνικά όργανα και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για τη διαχείριση και ένταξη των προσφυγικών πληθυσμών.
     2. Τη σύνταξη, προώθηση και έγκριση από την Περιφέρεια Κρήτης και τους Δήμους του νησιού, μετά απο διαβούλευση και εξαντλητικό διάλογο, ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης των προσφυγικών ροών σε επίπεδο περιφέρειας.
     3. Την τροποποίηση των επιχειρησιακών σχεδίων των δήμων 2015-2019 , τα οποία έχουν συνταχθεί κατ' επιταγή του Ν 3852/2010 και πρόβλεψη σ' αυτά μέτρων και δράσεων για το προσφυγικό ζήτημα, όπως διαμόρφωση χώρων φιλοξενίας για τους πρόσφυγες, αλλά και για την τοπική κοινωνία. Πρόβλεψη στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης των Δήμων διαδικασιών και μέτρων , που συνδράμουν στην αντιμετώπιση καταστάσεων που προκύπτουν από τις προσφυγικές ροές.
     4. Σχεδιασμός και βούληση για τολμηρές και Ρηξικέλευθες πολιτικές , που εκτός από την άμεση αποδοχή τους να απαντούν και στα φαινόμενα της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, φαινόμενα που αν δεν αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά θα πλήξουν ιδανικά και αξίες του ανθρωπισμού και του πολιτισμού μας. Με ένα τέτοιο σχεδιασμό θα διασφαλιστεί  και ο ευαίσθητος τομέας του τουρισμού και θα εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι για την υλοποίησή του, με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Για το σκοπό αυτό , με πρωτοβουλία της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων( ΠΕΔ) μπορεί να πραγματοποιηθεί περιφερειακή συνδιάσκεψη με αντικείμενο την αποτελεσματική διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, στην οποία θα προσκληθεί να συμμετάσχει ο αρμόδιος επίτροπος Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων Δ. Αβραμόπουλος .Στη συνάντηση αυτή θα αναδειχθεί η τουριστική φυσιογνωμία της Κρήτης , ώστε στη συνέχεια να υπάρξει ο ενδεδειγμένος σχεδιασμός και η λήψη ειδικών μέτρων από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Ύπατη Αρμοστεία για τη Μετανάστευση του ΟΗΕ., που συνδέονται με τις πολιτικές διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος.
       5. Εκπόνηση προγράμματος Κοινωνικής Πολιτικής από κάθε δήμο, σε εφαρμογή υποχρεωτικής αρμοδιότητας από το Δημοτικό Κώδικα. Η εκπόνηση αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη των δράσεων του δήμου στο χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ. Συντονισμός και δικτύωση των υφιστάμενων, κατακερματισμένων υπηρεσιών και δράσεων των δήμων άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής.
       6.Σύσταση και λειτουργία των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών ( ΣΕΜ) των Δήμων, όπως ορίζει ο Ν 3852/2010 . Συμμετοχή των ΣΕΜ στο δίκτυο EUROCITIES.
       7. Συνεργασία των δήμων με φορείς που ασχολούνται με μετανάστες. Αξιοποίηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και εκμετάλλευση της εμπειρίας και των πρωτοβουλιών διεθνών οργανισμών.
  Το προσφυγικό είναι ένα σοβαρό και πολύπλοκο διεθνές ζήτημα. Η αντιμετώπισή του απαιτεί σχεδιασμό, συνεργασία και ρηξικέλευθες αποφάσεις από τη διεθνή κοινότητα και τα θεσμοθετημένα της όργανα. Στην προσπάθεια αυτή , παρουσιάστηκε ,παραπάνω ,ο ρόκος που μπορούν να διαδραματίσουν οι δήμοι της χώρας μας.

* Ο Ζαχαρίας Δοξαστάκης είναι Τ. Δήμαρχος Χερσονήσου κι Εμπειρογνώμονας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης