Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Στην προσπάθεια μας να συνδεθούμε με τους άλλους σε προσωπικό, επαγγελματικό ή φιλικό επίπεδο υιοθετούμε μια στάση ζωής η οποία απορρέει μέσα από τις εμπειρίες μας. Αφού λοιπόν αλληλοεπιδρούμε με τους γύρω μας αναγκαστικά θα νοιώθουμε αρνητικά ή θετικά συναισθήματα που άλλοτε μας αφήνουν γλυκιές γεύσεις ζωής και άλλοτε πικρές. Τις περισσότερες φορές ο τρόπος που θα διαχειριστούμε τα συναισθήματα αυτά μας παραπέμπει στον τρόπο που σχετιζόμαστε με τους άλλους.
Με τη λέξη δέσμευση εννοούμε την ικανότητα μας να τηρούμε μια υποχρέωση-ευθύνη ή να συμμετέχουμε σ αυτήν με την βούληση μας (υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να δεσμευτούμε και αναγκαστικά). Συνήθως όταν μιλάμε για φόβο δέσμευσης αναφερόμαστε στον τρόπο που έχουμε αγαπηθεί από το κοντινό μας περιβάλλον και κυρίως από την μητέρα μας. Έτσι θα συναντήσουμε ανθρώπους οι οποίοι δεν είχαν νοιώσει την απαραίτητη αυτή αγάπη και για αυτό θεωρούν ότι θα εγκαταλειφθούν συναισθηματικά για μια ακόμα φορά.
Γιατί φοβόμαστε τις σχέσεις ;
Κατά καιρούς δυσανασχετούμε με τους γύρω τους καθώς θεωρούμε ότι δεν μας αφήνουν ν «αναπνεύσουμε». Αυτό σημαίνει ότι ή τα όρια μας είναι στενά είτε οι άλλοι μας προσεγγίζουν καταπατώντας την ατομικότητα μας και τον χώρο μας . Π.χ για τον σύντροφο μας μπορεί να φαίνεται πολύ φυσιολογικό να μας στέλνει μηνύματα ή να μας τηλεφωνεί αρκετές φορές την ημέρα ενώ για μας, να θεωρείτε παραβίαση του χρόνου και του χώρου μας. Τέτοιες διαπιστώσεις θα τις συναντήσουμε σε επαγγελματικές , φιλικές και οικογενειακές καταστάσεις. Ο προβληματισμός μας λοιπόν ξεκινά από την στιγμή που το όριο το δικό μας είναι διαφορετικό από τον τρόπο που επικοινωνεί ή δηλώνει την αγάπη του ο άλλος.
Το θέμα γίνεται πολύπλοκο καθώς το μαζί ή το κοντά αποτελεί απειλή, κίνδυνο ή ζόρισμα. Η αποφυγή της συναισθηματικής επαφής, μας οδηγεί στην άρνηση να μπούμε σε οποιαδήποτε σχέση που έχει πλαίσιο, πάρε-δώσε, και την δέσμευση του μαζί. Έτσι πολλές φορές συναντάμε σχέσεις που είναι αρκετά επιφανειακές και στηρίζονται σε πρώτο επίπεδο στην ανταλλαγή συγκεκριμένων συναισθημάτων και πληροφοριών π.χ μακριά κι αγαπημένοι , δεν θέλω πολλά πολλά, θέλω απλά να περνάμε μόνο καλά κτλ.
Όταν μια σχέση λοιπόν γίνεται απειλή στο συναισθηματικό μας τοπίο απλά και μόνο με την εγγύτητα της, αναγκαστικά θα μπούμε στην διαδικασία του προβληματισμού των αιτιών που την κάνουν να λειτουργεί έτσι. Η πρώτη και κύρια αιτία έρχεται από την παιδική μας ηλικία κι κουβαλά ένα ιστορικό εγκατάλειψης από τον γονιό. Σ αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι η εγκατάλειψη δεν είναι μόνο φυσική, αλλά μπορεί ν αφορά και τους γονείς που δεν ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού ή δεν έχουν μάθει πώς να σχετίζεται να φτιάχνουν δηλαδή όμορφες σχέσεις εμπιστοσύνης και μοιράσματος. Είναι σημαντικό να μην μεγαλώνουμε παιδιά καχύποπτα ως προς τις προθέσεις των άλλων αλλά και αποστειρωμένα.
Μια άλλη σημαντική αιτία στην αποφυγή δέσμευσης είναι να έχουμε βιώσει μια τραυματική εμπειρία η οποία μας έχει απογοητεύσει βαθιά και για αυτό τον λόγο ν έχει γραφτεί μέσα μας με ανεξίτηλα γράμματα η υπεργενίκευση ότι «οι σχέσεις είναι επικίνδυνες», « οι σχέσεις πληγώνουν και πονάνε» « αν ο άλλος καταλάβει τι νοιώθεις για αυτόν θα σ εκμεταλλευτεί» « Πάντα όταν δίνεις κινδυνεύεις να ματαιωθείς και να πληγωθείς για αυτό τον λόγο ποτέ πια μη εμπιστευτείς κανένα».
Σύμφωνα με τα παραπάνω μοτίβο κάθε φορά που καταλαβαίνουμε ότι κάποιος πλησιάζει το συναισθηματικό μας πλέγμα νοιώθουμε απειλή ακόμα κι αν επιθυμούμε ν αφήσουμε για λίγο τα όπλα και να απολαύσουμε την θαλπωρή μαζί του. Ωστόσο είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αρκετές φορές δεν θέλουμε να ξεβολευτούμε από το «μαξιλαράκι» της μοναχικής ζωής που έχουμε επιλέξει και ν αλλάξουμε συνήθειες καθώς οι απαιτήσεις που έχει μια σχέση αποτελείται από συμβιβασμούς, μοίρασμα, αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου κτλ.
Μια σχέση λοιπόν χρειάζεται πολλές πράξεις, συνθήκες, καταστάσεις, προσαρμογές, και αλλαγές για να φέρνει το μαζί, κι για αυτό ακριβώς το λόγο όσοι φοβούνται την δέσμευση επιλέγουν την συναισθηματική μοναξιά η οποία δεν έχει πολλές ανάγκες πάρα μόνο να συνηθίσεις την ίδια την μοναξιά. Ωστόσο είναι αρκετά βοηθητικό να λάβουμε υπόψη μας πως από την φύση μας είμαστε συντροφικά όντα και έχουμε την ανάγκη σύνδεσης με τους άλλους. Μέσα από τη σύνδεση αποζητούμε την αγάπη, την επικοινωνία και την αποδοχή.
Για το τέλος θα ήταν αναγκαίο να γνωρίζουμε ότι για να συνδεθούμε με τους άλλους ουσιαστικά είναι απαραίτητο να έχουμε δομήσει το εγώ και την προσωπικότητα μας καθώς η αντανάκλαση του συναισθήματος μας μοιάζει μ ένα καθρέπτη ο οποίος μέσα από το είδωλο μας καθρεπτίζει τον εσωτερικό μας κόσμο. Όσο πιο καθαρό είναι το συναίσθημα μας τόσο θα δίνει αντανακλάσεις ανάληψης ευθύνης, επίγνωσης και συσχέτισης. Όσο πιο θολό είναι το είδωλο θα περιγράφει πάντα μηνύματα φόβου, εγκατάλειψης και ερημιάς.
