Καίριες επισημάνσεις για τον "Κλεισθένη"

Του Ζαχαρία Δοξαστάκη

  Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

   Με το Ν. 4555/2018(ΦΕΚ 133/ΤΑ/19-07-2018) επιχειρείται η μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης- η Εμβάνθυση της Δημοκρατίας- η Ενίσχυση της Συμμετοχής και η βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης( ΟΤΑ). Η ενότητα αυτήκοος απαρτίζεται  από  το πλέγμα διατάξεων, των κατευθύνσεων και των επιδιώξεων του παραπάνω νόμου συγκροτεί το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ « ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι».

  Ο νόμος 4555/2018 αποτελείται  από τέσσερα(4) μέρη και διακόσια ογδόντα τρία άρθρα. Το πρώτο μέρος, το οποίο καταλαμβάνει τα άρθρα 1-224 , κυρίως τροποποιεί και συμπληρώνει το νόμο 3852/2010( ΦΕΚ87/ΤΑ/07-06-2010) « Νέα Αρχιτεκτονική για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την Αποκεντρωμένη διοίκηση- Σχέδιο Καλλικράτης».

  Η συμμετοχή των πολιτών στα δημόσια τοπικά πράγματα και υποθέσεις , αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της δημοκρατίας και των θεσμών της. Η ενεργοποίηση, όμως, των δημοτών, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υπεύθυνη και ολοκληρωμένη ενημέρωσή τους.

  Εν προκειμένω, καθίσταται αναγκαία, άμεση και επιτακτική η ανάγκη η πλήρης ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων και όλων των εμπλεκόμενων στην εκλογική διαδικασία ανάδειξης των δημοτικών  αρχών. Την  ανάγκη αυτή της ενημέρωσης και της πληροφόρησης του εκλογικού σώματος, επιδιώκει να καλύψει το παρόν ενημερωτικό σημείωμα, το οποίο θα παρουσιαστεί , τμηματικά και σε αυτοτελή τμήματα, το επόμενο χρονικό διάστημα.

ΙΙ. ΕΝΝΟΙΕΣ

Εκλογικές Περιφέρειες

Είναι οι δημοτικές ενότητες του κάθε δήμου, δηλαδή οι συνενούμενοι δήμοι ή κοινότητες, κατά τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν 3852/2010( πχ οι εκλογικές περιφέρειες του Δήμου Χερσονήσου, Νομού Ηρακλείου, είναι 4, αποτελούμενες από τους πρώην Δήμους Γουβών, Επισκοπής , Μαλίων και Χερσονήσου). Σημειώνεται ότι Δήμοι , οι οποίοι δεν προέρχονται από συνένωση Δήμων και Κοινοτήτων , κατά το άρθρο 1 του Ν 3852/2010, αποτελούν μια ενιαία εκλογική περιφέρεια( πχ Δήμος Βιάννου, Νομού Ηρακλείου).Τονίζεται ότι τα δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων και τα οποία μετονομάστηκαν σε κοινότητες( άρθρο 2 ΠΑΡ. 4 Ν 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 του Ν 4555/18, ΦΕΚ 133Ά), σύμφωνα με το άρθρο 146 του Ν 4251/14 δεν αποτελούν εκλογικές περιφέρειας των δήμων άνω των 100.000 κατοίκων.

Πληθυσμός

Για την κατάταξη των δήμων στις κατηγορίες του άρθρου 2Α του Ν 3852/2010( όπως προστέθηκε με το άρθρο  2 του Ν 4555/18) και τη διάκριση των κοινοτήτων, ως και τον προσδιορισμό των οργάνων τους, ως πληθυσμός κάθε Δήμουή δημοτικής ενότητας ή κοινότητας νοείται ο μόνιμος πληθυσμός της γενικής απογραφής  πληθυσμού του Κράτους της 9ης Μαίου 2011, όπως αυτή κυρώθηκε με την αρίθμ. 11247/28-12-2012 απόφαση του Προέδρου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής(Β´3465) και την τροποποιητική της ΓΠ-191/2014 όμοια απόφαση(Β´698).

Για όλες τις άλλες περιπτώσεις του Ν 3852/2010, όπως αυτός τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Ν 4555/18(Ά133), ως πληθυσμός κάθε δήμου εννοείται ο πραγματικός πληθυσμός( de facto) της γενικής απογραφής πληθυσμού του Κράτους της 9ης Μαίου, όπως αυτή κυρώθηκε με την αρίθμ. 2891/15-3-2013 απόφαση του Προέδρου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής( Β´630) και την τροποποιητική της απόφαση ΓΠ-192/18-3-2014 όμοια απόφαση(Β´699).

Σταυροδοσία

Με τη σταυροδοσία ο εκλογέας εκφράζει την προτίμησή του προς έναν ή δύο ή τρεις υποψηφίους δημοτικούς συμβούλους της εκλογικής περιφέρειας στους εκλογικούς καταλόγους της οποίας είναι εγγεγραμμένος και προς έναν υποψήφιο δημοτικό σύμβουλο από όλες τις υπόλοιπες περιφέρειες του Δήμου.

Σε δήμους  που αποτελούν ενιαία εκλογική περιφέρεια, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ ενός ή δύο ή τριών υποψηφίων. Στις μονοεδρικές, διεδρικές και τριεδρικές εκλογικές περιφέρειες  ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησης του , μόνον υπέρ ενός υποψηφίου της εκλογικής περιφέρειας στους εκλογικούς καταλόγους της οποίας είναι γραμμένος και υπέρ ενός υποψηφίου σε μία από τις άλλες περιφέρειες του δήμου.

Για την εκλογή συμβούλων κοινότητας άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ ενός(1) υποψηφίου συμβούλου κοινότητας στις κοινότητες που εκλέγουν πενταμελή συμβούλια και ως δύο(2) υποψηφίων , στις κοινότητες που εκλέγουν επταμελή ή εντεκαμελή ή δεκαπενταμελή συμβούλια( δηλαδή σε κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό πάνω από 2.000 κατοίκους).

Για την εκλογή προέδρων συμβουλίων κοινοτήτων έως τριακοσίων(300) κατοίκων, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ ενός(1) υποψηφίου.

ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΤΑΙ

• Ψηφοδέλτιο που φέρει περισσότερους από τους επιτρεπόμενους σταυρούς  προτίμησης, είναι έγκυρο και προσμετράται υπέρ του συνδυασμού , χωρίς να λαμβάνεται υπόψη κανένας σταυρός προτίμησης.

• Τα ενιαία ψηφοδέλτια υποψηφίων προέδρων  κοινότητας έως τριακοσίων(300) κατοίκων, εφόσον δεν φέρουν κανένα σταυρό προτίμησης ή φέρουν περισσότερους του ενός(1) σταυρούς, θεωρούνται άκυρα.

• Για το υποψήφιο δήμαρχο και τον υποψήφιο πρόεδρο συμβουλίου κοινότητας άνω των τριακοσίων κατοίκων , δεν απαιτείται σταυρός προτίμησης  και αν σημειωθεί δεν συνεπάγεται ακυρότητα του ψηφοδελτίου.

ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Είναι ο τρόπος , η μέθοδος ή και το σύστημα , το οποίο προσδιορίζει την κατανομή των εδρών του δημοτικού συμβουλίου, στους συνδυασμούς που έλαβαν μέρος στις εκλογές.

Το εκλογικό σύστημα που ίσχυσε στη Χώρα μας μέχρι και τις τελευταίες δημοτικές εκλογές της 18ης Μαίου2014 ( ή  25ης Μαίου 2014)ήταν το πλειοψηφικό. Με το Ν 4555/2018( Ά 133)θεσμοθετήθηκε η απλή αναλογική, ως εκλογικό σύστημα ανάδειξης των οργάνων της αυτοδιοίκησης.Το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν, σε όλα τα εκλογικά τμήματα δήμου, αθροιστικά όλοι οι συνδυασμοί που συμμετείχαν στις εκλογές διαιρείται με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν σε κάθε δημοτικό συμβούλιο και το πηλίκο αυξημένο κατά μία μονάδα, παραλειπομένου  του κλάσματος, αποτελεί το εκλογικό μέτρο( άρθρο 28 Ν 4555/18).

Το σύστημα της απλής αναλογικής που εισάγεται, είναι το σύστημα Hagenbach- Bischoff.

ΙΙΙ. Δημοτικές Αρχές

Κατά το άρθρο 7 του Ν 3852/2010(A’87) οι δημοτικές αρχές είναι:

• Το Δημοτικό Συμβούλιο,

• Η Οικονομική Επιτροπή,

• Η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής,

• Η Εκτελεστική Επιτροπή, και

• Ο Δήμαρχος.

ΙV Εδαφική Περιφέρεια Δήμου

Η εδαφική περιφέρεια κάθε δήμου που συνεστήθη με το Ν 3852/2010(Α’87) αποτελείται από τις εδαφικές περιφέρειες των συνενούμενων Οργανισμών Τοπικής  Αυτοδιοίκησης( Δήμων ή Κοινοτήτων).

V Κοινότητες

Τα τοπικά διαμερίσματα, που ορίζονται στο άρθρο 2 του Ν 3463/2006 ( Α’114)Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων, μετονομάζονται, ανεξαρτήτως του πληθυσμού τους, σε Κοινότητες.Κοινότητα συγκροτούν τα τοπικά διαμερίσματα νησιών που έχουν πληθυσμό άνω των χιλίων ( 1000) κατοίκων και πρώην κοινότητες ή τοπικά διαμερίσματα, ανεξαρτήτως πληθυσμού , που εκτείνονται σε όλη την περιφέρεια του νησιού και δεν αποτελούν δήμο. Επίσης τα δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων μετονομάζονται σε Κοινότητες.

Η έννοια, αποστολή και λειτουργία των δημοτικών διαμερισμάτων σε δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 100.000 κατοίκων, όπως οριζόταν μέχρι και σήμερα( Ν. 3852/2010,Α’87), είναι εντελώς διαφορετική με αυτή των μικρών οικισμών για να εισάγεται η ενιαία αντιμετώπισή τους.

Όργανα κοινοτήτων

• Στις Κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων προβλέπονται, ως όργανα:

Το συμβούλιο της κοινότητας

Ο πρόεδρος του συμβουλίου της κοινότητας

Το συμβούλιο της κοινότητας αποτελείται:

• από πέντε(5) μέλη σε κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από τριακοσίους ένας έως δύο χιλιάδες(301-2.000) κατοίκους, από επτά(7) μέλη σε κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από δύο χιλιάδες έναν έως δέκα χιλιάδες(2.001-10.000), από έντεκα(11) μέλη σε κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από δέκα χιλιάδες έναν έως πενήντα χιλιάδες( 10.001-50.000) κατοίκους και από δεκαπέντε(15) μέλη σε κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από πενήντα χιλιάδες έναν(50.001) και άνω κατοίκους.

• Όργανο των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακόσιους(300) κατοίκους είναι ο πρόεδρος της κοινότητας.

VI ΕΚΛΟΓΕΣ- ΕΚΛΟΓΕΙΣ-ΕΚΛΟΓΙΜΟΙ

• Διάρκεια δημοτικής περιόδου
• Χρόνος διενέργειας των εκλογών
• Εκλογείς και Εκλόγιμοι
  • Εκλογικό δικαίωμα
  • Εκλόγιμοι

  Η δημοτική περίοδος διαρκεί , πλέον τέσσερα(4) χρόνια, αντί για πέντε που είναι σήμερα( άρθρο 6 ΠΑΡ.1 Ν 45552018).

  Η εκλογή για την ανάδειξη των δημοτικών αρχών γίνεται τη

δεύτερη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου κάθε τέταρτο έτος. Η εγκατάσταση των δημοτικών αρχών γίνεται την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους από τη διεξαγωγή των εκλογών και η θητεία τους λήγει την 31η Δεκεμβρίου του τέταρτου έτους.

  Για την πρώτη εφαρμογή του Ν 4555/2018 ο πρώτος γύρος της εκλογικής διαδικασίας στα αξιώματα του δημάρχου, των δημοτικών συμβούλων, των συμβούλων κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων και των προέδρων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακοσίων(300) κατοίκων,θα διεξαχθεί την Κυριακή κατά την οποία διενεργείται η ψηφοφορία για την εκλογή των αντιπροσώπων της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του έτους 2019. Δηλαδή στις 26 Μαίου 2019. Σε περίπτωση που δεν αναδειχθεί επιτυχών συνδυασμός, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 33 του Ν 3852/2010, επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή 02 Ιουνίου 2019.

Η ψηφοφορία θα αρχίσει την 7η πρωινή και θα λήξει την 7η βραδινή της ίδιας ημέρας.

 Δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές έχουν:

 α Όλοι οι δημότες του Δήμου που σωρευτικά:

• έχουν συμπληρώσει το δέκατο έβδομο(17ο) έτος της ηλικίας τους, δηλαδή έχουν γεννηθεί μέχρι 31.12.2002( άρθρο 4 ΠΔ 26/2012, Α’57), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1,Ν. 4406/2016.

• είναι εγγεγραμμένοι στον εκλογικό κατάλογο του Δήμου.

 β Οι πολίτες των λοιπών 27 κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια, αλλά που σωρευτικά:

• κατοικούν στην Ελλάδα.

•έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους, δηλαδή εφόσον έχουν γεννηθεί μέχρι 31.12.2002.

• είναι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του Δήμου, όπου κατοικούν( ΠΔ 133/1997, ΦΕΚ Α’ 121)

Δεν έχουν δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές όσοι εκ των ανωτέρω έχουν στερηθεί το εκλογικό δικαίωμα, δηλαδή όσοι βρίσκονται σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση και όσοι στερήθηκαν το δικαίωμα αυτό λόγω αμετάκλητης ποινικής καταδίκης και εφόσον η στέρηση αυτή υφίσταται κατά το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών.

Τονίζεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν 4244/2014 ( Α’60) δεν έχουν δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι οι ομογενείς, οι νόμιμα διαμένοντες υπήκοοι τρίτων χωρών και οι πολίτες χωρών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών( ΕΖΕΣ)- Ελβετία, Ισλανδία, Λιχνεστάιν και Νορβηγία-, καθώς κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές οι διατάξεις των άρθρων 14επ. του Ν 3838/2010, Α’49( Απόφ.ΣΤΕ Ολ. 460/2013).

 αΔήμαρχος μπορεί να εκλεγεί:

• ο δημότης που έχει την ικανότητα να εκλέγει και έχει συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα διενέργειας των εκλογών και

• ο πολίτης κράτους- μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης , εφόσον έχει  συμπληρώσει το 21ο εκτός της ηλικίας του κατά την ημέρα των εκλογών και έχει την ικανότητα να εκλέγει, σύμφωνα με τις ειδικότερες διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας.(άρθρο 10 ΠΑΡ. 1 Ν 4555/2018).Με το Ν 3852/2010 ο πολίτης κράτους-μέλους της ΕΕ μπορούσε να εκλεγεί ΜΟΝΟ δημοτικός σύμβουλος. Άλλαξε, όμως, με το Ν 4555/2018 για να εναρμονισθεί η εκλογική νομοθεσία με το άρθρο 20 ΠΑΡ. 2 περιπτ. Β’ της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πλέον μπορεί να εκλεγεί και δήμαρχος.

βΔημοτικός σύμβουλος, σύμβουλος κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων(300) κατοίκων ή πρόεδρος κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό έως τριακοσίων(300) κατοίκων μπορεί να εκλεγεί:

• ο δημότης που έχει την ικανότητα να εκλέγει και έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα των εκλογών και

• ο πολίτης κράτους- μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης , εφόσον έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα  των εκλογών και έχει την ικανότητα να εκλέγει, σύμφωνα και με τις ειδικότερες διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας. ( Συνεχίζεται)