Και στο τέλος κερδίζουν οι …..Αρχαιολόγοι

Του Παναγιώτη Αναστασάκου

Διάβασα στο cretalive το αποκλειστικό ρεπορτάζ για την αναμενόμενη θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ επί της πρότασης του Δήμου σχετικά με την έγκριση του Μάστερ Πλαν των Ενετικών Τειχών, προκειμένου Δήμος  να προσπαθήσει να «ενεργοποιήσει» το Μνημείο και να του δώσει ζωή για τους πολίτες και τους επισκέπτες με μια σειρά παρεμβάσεων και ομολογώ πως προβληματίστηκα, για να το πω κάπως …κομψά.

Με προβλημάτισε ιδιαίτερα ένας από τους «όρους» που λέγεται ότι θα θέσει το ΚΑΣ (μετά από σχετική εισήγηση της τοπικής εφορίας βέβαια) και αναφέρεται στη « Διατήρηση του πάρκινγκ στην Λεωφόρο Ικάρου για τα τουριστικά λεωφορεία και  για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών Αρχαιολογικού Μουσείου».

Αν η διατύπωση είναι ακριβής και εξ όσων κατάλαβα, τα «τουριστικά λεωφορεία και τα ενοικιαζόμενα οχήματα των επισκεπτών Αρχαιολογικού Μουσείου» όταν θα σταθμεύουν στο χώρο αυτό, δεν θα συνιστούν «προσβολή» στο μνημείο των Ενετικών Τειχών, ενώ αντίθετα με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η στάθμευση στο χώρο οχημάτων των Ηρακλειωτών που επισκέπτονται, εργάζονται και επιχειρούν στο κέντρο της πόλης, μαζί με τα κάθε λογής ενοικιαζόμενα οχήματα των επισκεπτών μας, θα συνιστούν  προσβολή στο μνημείο.

Και μη μου πείτε ότι με τη δικαιολογία αυτή θα επιτραπεί γενικά και ανεξέλεγκτα η χρήση του χώρου για στάθμευση κάθε οχήματος στο χώρο, γιατί άλλα έχουμε συνηθίσει εδώ και καιρό, από τους ανταγωνιστές ιδιοκτήτες των υπόλοιπων ιδιωτικών χώρων στάθμευσης.    

Ο προβληματισμός μου όμως συνεχίστηκε και έβγαλε στην επιφάνεια κάποια ερωτήματα :

1. Για ποιας έκτασης μνημείο μιλάμε και μάλιστα εντός του πολεοδομικού ιστού της πόλης μας;

Έχει οριοθετηθεί το μνημείο από το 1961, από τότε δηλαδή που το Ηράκλειο ορίστηκε ως αρχαιολογικός χώρος;

Έχει καθοριστεί ο περιβάλλων χώρος του (τάφρος κλπ) ;

Είναι ξεκαθαρισμένη η αρμοδιότητα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας επί του συνόλου του χώρου του μνημείου, ή «μας βολεύει» να υπάρχει αυτή η ασάφεια; 

Για να βοηθήσω στον προβληματισμό, θα αναφέρω ότι η οριοθέτηση του μνημείου είναι σαφής υποχρέωση της Πολιτείας και ότι ο «περιβάλλων χώρος» του κάθε μνημείου «πρέπει να εκτείνεται πέρα της οριοθέτησης του μνημείου και σε απόσταση τέτοια ώστε να μην κινδυνεύει να επέλθει άμεση ή έμμεση βλάβη σε αυτό» (ΣτΕ 676/2005, Ολομέλεια).

Να αναφέρω ακόμη, ότι ολόκληρος σχεδόν ο περιβάλλων χώρος του μνημείου η τάφρος δηλαδή, αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου Ηρακλείου, η οποία αποκτήθηκε είτε με αγορά από το Υπ. Οικονομικών (π.χ. στάδιο Κόρακα), είτε με απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών με υλοποίηση πολεοδομικής Πράξης Εφαρμογής (π.χ. τάφρος επί της Χ. Τρικούπη), είτε με παραχώρηση (π.χ. γεωπονικός κήπος από το Υπουργείο Γεωργίας, Πάρκο Γεωργιάδη από Ταμείο Αεροπορικής Άμυνας) κλπ.

Και θα κλείσω την ενότητα αυτή λέγοντας ότι το δικαίωμα ακώλυτης απόλαυσης της περιουσίας, είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.       

2. Έχει ληφθεί υπ’ όψη η Πολεοδομική νομοθεσία και το εγκεκριμένο σχέδιο πόλης που ισχύει σήμερα - και με την υπογραφή του Υπουργείου Πολιτισμού - στα οποία αναφέρονται, κοινόχρηστα και κατοχυρωμένες ιδιοκτησίες ιδιωτών στον Προμαχώνα Βιτούρι και στη Βίγλα;

3. Όταν λοιπόν η Αρχαιολογική Υπηρεσία για να …συναινέσει στην παραχώρηση χρήσης του μνημείου, ζητά να …γκρεμίσει ο Δήμος όλα τα σπίτια από το Βιτούρι και τη Βίγλα,  με ποια λογική και με βάση ποια αρμοδιότητα ή υποχρέωση του Δήμου, διατυπώνει την απαίτηση ;

Μήπως είναι ο Δήμος ιδιοκτήτης του Μνημείου;

Να θυμίσω πως ο Δήμος, χωρίς να διατυπώνει κανένα ιδιοκτησιακό θέμα, ούτε καν και για τα πραγματικά του ιδιοκτησιακά δικαιώματα, επί χρόνια προσπαθεί να αξιοποιήσει το χώρο του μνημείου και να τον εντάξει στη λειτουργία της πόλης, ζητώντας απλή παραχώρηση διαχείρισης του μνημείου και πληρώνοντας πολλά χρήματα για τη συντήρηση του και για έργα ανάπλασης.   

Μήπως είναι αρμοδιότητα του Δήμου η προστασία του Μνημείου;  

Να θυμίσω ότι η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους. Σύμφωνα δε με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001, η προστασία αυτή αποτελεί και δικαίωμα του κάθε πολίτη. Οποιαδήποτε λοιπόν παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας από την πλευρά της διοίκησης, ισοδυναμεί με παραβίαση των ατομικών μας δικαιωμάτων.

Αν λοιπόν είναι επιθυμητό το να γκρεμιστούν όλα τα σπίτια από τη Βίγλα, τότε θα πρέπει να …απαλλοτριωθούν προηγουμένως, από το Ελληνικό Δημόσιο (π.χ. Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων το οποίο δεν εισπράττει και λίγα από το Ηράκλειο) και όχι από το Δήμο.  

Με όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι στα ενετικά μας τείχη και λογικά από μία άποψη, κάνουν απόλυτο κουμάντο οι Αρχαιολόγοι, το ΚΑΣ και το ΥΠΠΟ, χωρίς όμως και να αναλαμβάνουν και καμία ευθύνη από αυτές που το Σύνταγμα, οι νόμοι και οι Προγραμματικές συμφωνίες προβλέπουν. Όλα αυτά τα χρόνια δηλαδή, πάντα …κερδίζουν.  

Αυτό θυμίζει κάτι που παλιά είχε πει ο Άγγλος ποδοσφαιριστής Γκάρι Λίνεκερ για το ποδόσφαιρο: «Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι που παίζεται από 22 ανθρώπους που τρέχουν τριγύρω, κλωτσάνε την μπάλα, με έναν διαιτητή που κάνει μερικά λάθη και στο τέλος κερδίζουν πάντα οι Γερμανοί».

Μόνο που σε κάποιες περιπτώσεις δεν κερδίζουν οι Γερμανοί, αλλά κερδίζουν και οι Γάλλοι ή καλλίτερα και οι Πορτογάλοι.