Εκπαιδεύοντας τη... Ρίτσα

της Γεωργίας Καρβουνάκη

Δεν γνωρίζω Ρίτσα εκπαιδευόμενη, αλλά εμένα μου ταίριαζε στο λογοπαίγνιο, μιας και ο Βρετανός συγγραφέας Γουίλι Ράσελ επέλεξε μια Ρίτα ως ηρωίδα της σύγχρονης εκδοχής του μύθου του Πυγμαλίωνα. Σεις, όπου Ρίτσα βάλετε όποιο ελληνικό όνομα, γυναικείο ή ανδρικό επιθυμείτε ή ταιριάζει σε πρόσωπα και καταστάσεις που γνωρίζετε.

Ήταν, λοιπόν, κάποτε ο Πυγμαλίων. Ήταν βασιλιάς; Ήταν γλύπτης; Οι απόψεις διίστανται αλλά εκεί όπου συγκλίνουν είναι στο ότι ο εν λόγω ηράσθη, κοινώς αγάπησε σφόδρα, το άγαλμα της θεάς Αφροδίτης, το οποίο εδημιούργησε η κατά Οβίδιο εκδοχή του Πυγμαλίωνα, αυτή του γλύπτη. Το άγαλμα πήρε ζωή και έγινε Γαλάτεια, κατόπιν αιτήσεως και ειλικρινούς προσευχής του δημιουργού του προς την αρμόδια θεά. Το αίτημα έγινε άμεσα δεκτό, χωρίς τη γραφειοκρατική καθυστέρηση κάποιων σύγχρονων μηχανισμών βασανισμού των αιτούντων, καθότι η αρμόδια, αν και πρωτοκλασάτη θεά, βρισκόταν συνεχώς στο πόστο της εν αντιθέσει… πάλι τα ίδια θα λέμε; Ο ερωτευμένος έζησε ευτυχισμένες μέρες με τη γυναίκα που προέκυψε κατά μια μαρτυρία, κατ’ άλλη πάλι όχι.

Παραμύθια; Μπορεί. Είναι, όμως, τόσο γοητευτικά ώστε ενέπνευσαν διαχρονικά και κανονικά θα έπρεπε να συνδυάζουν την τέρψη με την ωφέλεια. Οι Πυγμαλίωνες κάθε εποχής έζησαν πίκρες και χαρές και από «τα χέρια τους» βγήκαν γενιές ανθρώπων, ανδρών τε και γυναικών, διαμορφωμένων κατά τα γούστα του δημιουργού ή και κατά τις ανάγκες των καιρών. Εξυπηρετήθηκαν σκοποί αγαθοί ή όχι και τόσο, ανάλογα με τα ήθη. Για παράδειγμα, μια εκδοχή προ δυο αιώνων, ήθελε το άγαλμα που ζωντάνεψε, να κρίνει ανεπαρκή και τελικά να απορρίπτει τον δημιουργό του τον ίδιο, δίνοντας έτσι στη γυναίκα την ευκαιρία να αποφασίζει η ίδια για την τύχη της, να θέτει τους δικούς της όρους, χωρίς να αφήνεται στο έλεος του μύθου.

Στη σύγχρονη εποχή, ο ρόλος του Πυγμαλίωνα αποδίδεται σε κάποιους διδάσκοντες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, οι οποίοι αποτελούν εξαιρέσεις αν και είναι αρκετοί. Είναι ταγμένοι στο να εκπαιδεύσουν Έλληνες ανθεκτικούς στις συνθήκες ζωής στη χώρα, όπου όλες οι δουλειές γίνονται πλαγίως και όχι ευθέως, καθότι εμείς είμαστε για τα δύσκολα: επιλέγουμε την τεθλασμένη, αυτήν που περνά μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια της ρεμούλας κάθε είδους, υπερπηδώντας τα εμπόδια που λέγονται «αριστεία», «αξιοκρατία», «δουλειά», «δικαιοσύνη», «εντιμότητα», «αξιοπρέπεια» και λοιπά συναφή.

Για μια σημαντική μερίδα Ελληνοπαίδων λειτουργεί η αυταπάτη της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, που δίνει μια στρεβλή όψη της πραγματικότητας και η οποία ορίζει, τελικά, την έκβαση των υποθέσεων.

«Ξεχείλωσε» πολύ το θέμα του αμαρτωλού Τ.Ε.Ι. που απασχόλησε πρόσφατα την επικαιρότητα, με την κοινή γνώμη των κοινωνικών δικτύων να επικεντρώνεται στο περουκίνι του ενός των κατηγορουμένων -ωσάν να είναι αυτό το κύριο σφάλμα του- και να μην αναγνωρίζεται η συλλογική ευθύνη που, για τη γράφουσα, βαρύνει και το εκπαιδευτικό σύστημα που μπάζει κατά τόπους, και τη διοίκηση του εκπαιδευτικού ιδρύματος, και τους γονείς των παιδιών-θυμάτων της συμμορίας.

Κατά καιρούς ακούμε από φοιτητές ότι για να περάσεις μάθημα συγκεκριμένων καθηγητών, απαιτούνται άπειρες εξεταστικές. Συχνά αυτό μπορεί να οφείλεται στην αδυναμία του ενός, των δυο, έστω των μισών φοιτητών, λόγω του υψηλού βαθμού δυσκολίας του μαθήματος. Όταν, όμως, συμβαίνει μαζικά και κατ’ εξακολούθηση υπάρχει κάποιου είδους έλεγχος από μια αρμόδια αρχή; Όσο για τους φοιτητές, αγόρια και κορίτσια, τι είναι αυτό που τους εμποδίζει να καταγγείλουν τον εκβιασμό ΠΡΙΝ ενδώσουν στις οικονομικές ή άλλες ορέξεις των ασυνείδητων;  Μήπως είναι η πίεση εκ μέρους των γονέων, η πιθανότητα στιγματισμού, ο φόβος αντιποίνων; Τι είναι αυτό που κρατά τα στόματα κλειστά και που μόλις ένας σπάσει τη σιωπή έρχονται ετεροχρονισμένες καταγγελίες; Τι φοβούνται τα παιδιά; Μήπως θεωρούν δεδομένες τις καταστάσεις αυτές, μέρος του παιχνιδιού που λέγεται «εκπαιδευτική διαδικασία»; Μήπως κάποιος τα έχει -σωστά- πληροφορήσει ότι έτσι ακριβώς λειτουργεί το χάος, μέσα στο οποίο προσπαθεί να βρει τον δρόμο του ο Νεοέλληνας;

Κάποτε θα πρέπει να αντιδράσουν οι Ρίτες, οι Ρίτσες, οι Γαλάτειες, οι «όμηροι» του κάθε μύθου. Τα έξυπνα, μορφωμένα, φροντισμένα νέα παιδιά επιβάλλεται να ξεφύγουν από το πεπρωμένο τους και να λειτουργήσουν σαν προσωπικότητες που δεν οφείλουν την ύπαρξή τους σε κανέναν Πυγμαλίωνα. Οφείλουν να δημιουργήσουν μια άλλη, θετική προφητεία που θα τους οδηγήσει στο να αντιληφθούν διαφορετικά τον κόσμο που τους περιβάλλει. Τότε θα είναι μια νέα μέρα, σ’ έναν καινούργιο, καλύτερο τόπο.