Βρετανική «Ένδοξη Απομόνωση»: Ένα Χαμένο Μάθημα Ιστορίας

Του Σπύρου Δανέλλη *

Η Ιστορία πολλές φορές κινείται μέσω της ειρωνείας. Ενίοτε η ειρωνεία μετατρέπεται και σε «ατμομηχανή» της. Και αυτή είναι η περίπτωση όπου ένας μικροκομματικός, εσωτερικός διαγκωνισμός, μεταξύ των υπερ-συντηρητικών του UKIP και των Συντηρητικών της Βρετανίας, ίσως καταλήξει να γίνει η αιτία για το ξήλωμα του μεγαλύτερου project ειρήνης και ευημερίας της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.
Εμφανώς, το μοιραίο πρόσωπο είναι ο Ντέιβιντ Κάμερον, που αυτοεγκλωβίστηκε στον άκρατο εθνολαϊκισμό του Φαράζ, κάτω από την πίεση ενός μεγάλου μέρους και δικών του βουλευτών, σε μια κατάσταση που τελικά δεν μπόρεσε να διαχειριστεί.
Κάπως έτσι φτάνουμε στην έξοδο της Βρετανίας, στον πρώτο ακρωτηριασμό της Ε.Ε. Ένας επώδυνος και μοιραίος (;) ακρωτηριασμός, μιας καθόλου τυχαίας ευρωπαϊκής χώρας. Μιας χώρας που αποτελεί την δεύτερη ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης και που, επιπροσθέτως, είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ. Μιας χώρας που διαθέτει πολύ μεγάλο κύρος στα μέλη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και παραδοσιακά χαρακτηρίζεται από την ειδική της σχέση με τις ΗΠΑ. 

Η αποχώρησή της Βρετανίας, ακριβώς την στιγμή που φαίνεται ότι ωρίμαζε η ιδέα της απόκτησης μιας κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και κυρίως μιας κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας στην Ευρώπη, αποτελεί αναμφισβήτητα μεγάλο πλήγμα. Το BREXIT, ωστόσο, αποτελεί επιπλέον πλήγμα για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, από την στιγμή που οι εσωτερικοί συσχετισμοί γέρνουν πια επικίνδυνα, προς την πλευρά μιας ήδη κυριαρχούσας και ηγεμονικής Γερμανίας. Πλέον ακούγεται, πως ισχυρές εταιρίες του City θα αρχίσουν να μεταφέρονται προς την Φρανκφούρτη, αναβαθμίζοντας την και μετατρέποντάς την στο βασικό χρηματιστηριακό και τραπεζικό κέντρο της Ένωσης.

Παράλληλα, το Βρετανικό δημοψήφισμα πυροδοτεί τις ορέξεις διαφόρων εθνολαϊκιστικών δυνάμεων σε όλη την ήπειρο. Σε χώρες του στενού πυρήνα, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ολλανδία, χώρες δηλαδή όπου τα ακραία εθνικιστικά, αποσχιστικά και δεξιά λαϊκίστικα κόμματα έχουν ισχυρά ερείσματα, θα απαιτηθούν παρόμοια δημοψηφίσματα και ίσως να αποτελέσουν την εφιαλτική κανονικότητα του αύριο.

Το BREXIT οδηγεί αναπόφευκτα και στην αναζωπύρωση της αντίληψης της «Ευρώπης των προθύμων και ικανών», δηλαδή των οπαδών μιας μικρότερης Ευρώπης, αποτελούμενης μόνο από ισχυρές οικονομικά χώρες. Μια αντίληψη που σαφώς βρίσκει την Ελλάδα σε μειονεκτική θέση, ως χώρα που βρίσκεται σε μόνιμη εξάρτηση από τους εταίρους της, με συνεχή προγράμματα οικονομικής στήριξης.  
Τι οδήγησε τελικά, όμως, στο Βρετανικό «Όχι»;

Αν δούμε πως επιμερίζονται και πως κατανέμονται οι ψήφοι στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρατηρούμε ότι σε προβληματικές περιοχές, στις φτωχές συνοικίες του Λονδίνου, στις αγροτικές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, αλλά και στα υποβαθμισμένα, τέως ακμαία, βιομηχανικά κέντρα της Βρετανίας, έχουμε τις μεγαλύτερες συσπειρώσεις των οπαδών του BREXIT. Αυτό συνιστά μια προφανή ταξικότητα της ψήφου, καθώς μεγάλα τμήματα της Βρετανικής κοινωνίας αισθάνθηκαν αποξενωμένα από τις επιδιώξεις και τους στόχους της Ε.Ε. Η απογοήτευση των Βρετανών πολιτών από τις ατέλειες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος μετουσιώθηκε εν τέλει σε ψήφο διαμαρτυρίας και αποχώρησης. Η αδιαμφισβήτητα σκληρή οικονομική πραγματικότητα, μέσα στην οποία ζουν και κινούνται μεγάλα τμήματα της βρετανικής κοινωνίας, η αδικαιολόγητη ξενοφοβία για τον «Πολωνό υδραυλικό» και κυρίως η παραγκούπολη του Καλαί, αλλά και η εκτεταμένη προπαγάνδα των βρετανικών media που προώθησαν τον φόβο της Εξόδου και όχι τα πλεονεκτήματα της Παραμονής, καθόρισαν την Βρετανική ψήφο.

Γίνεται φανερό, πως πρέπει να πείσουμε γρήγορα τους Ευρωπαίους πολίτες, ότι η Ευρωπαϊκή  Ένωση αφορά αυτούς τους ίδιους και την ποιότητα της ζωής τους. Η λύση, σαφώς, βρίσκεται στην υπέρβαση του σημερινού «δια-κυβερνητικού» μοντέλου, προς μια αληθινά Κοινοτική Ευρώπη, χωρίς άλλες καθυστερήσεις. Πρόκειται αναμφίβολα για έναν δύσκολο μετασχηματισμό, στον οποίο δεν βοηθάει καθόλου η αδράνεια των Ευρωπαίων πολιτικών, οι μανδαρινισμοί και ο ακραίος οικονομισμός των Βρυξελλών, αλλά και ο εύπεπτος λαϊκισμός των ακραίων φωνών.
Η Βρετανία σε αυτό το πλαίσιο, δυστυχώς, επέλεξε τον πολιτικό αναχωρητισμό και την «Ένδοξη Απομόνωση» (Splendid Isolation), όπως έπραξε και κατά τον 19ο αιώνα. Η αμείλικτη Ιστορία, όμως, την ανάγκασε να επιστρέψει στην Ευρώπη μερικές δεκαετίες αργότερα, αφού έσυρε «άδοξα» μια ολόκληρη γενιά νέων Βρετανών στο αιματοκύλισμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αν έχει κάποια αξία η μελέτη της Ιστορίας, ωστόσο, είναι για τα μαθήματα που προσφέρει. Και το μάθημα που έπρεπε σε αυτήν την περίπτωση να έχουν πάρει οι Βρετανοί είναι πως η Ιστορία απαιτεί από τους ισχυρούς παίκτες, να παίρνουν την ευθύνη του ρόλου τους και να καθίστανται συμμέτοχοι και όχι παρατηρητές στους δύσκολους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτικούς μετασχηματισμούς. Και δυστυχώς φαίνεται πως αυτό το μάθημα οι Βρετανοί δεν το πήραν.

 *Ο Σπύρος Δανέλλης είναι μέλος της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του Ποταμιού.