Του Ζαχαρία Κυριακάκη
Μετά από εννέα και πλέον χρόνια από τις πρώτες εξαγγελίες για το νέο αεροδρόμιο Καστελίου, φαίνεται πως έχουμε μπει στην τελική ευθεία για να ξεκινήσουν οι εργασίες. Τα έργα, σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού, θα διαρκέσουν πέντε χρόνια, με σκοπό να ξεκινήσει η λειτουργία του νέου αεροδρομίου την καλοκαιρινή περίοδο του 2023, αντικαθιστώντας το σημερινό, κορεσμένο Αεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης», που βρίσκεται εντός του αστικού ιστού της πόλης του Ηρακλείου.
Το νέο αεροδρόμιο Καστελίου χωροθετείται σε επαφή με το στρατιωτικό αεροδρόμιο στο Καστέλι Πεδιάδος Νομού Ηρακλείου και θα λειτουργεί παράλληλα μ’ αυτό. Το αεροδρόμιο θα περιλαμβάνει ένα διάδρομο κατηγορίας Ε, μήκους 3.200 μέτρων, έναν τροχόδρομο παράλληλο με τον διάδρομο κατηγορίας Ε πλάτους 23 μέτρων, με πρόβλεψη για μελλοντική κατασκευή και δεύτερου τροχόδρομου, τρεις κατ’ ελάχιστο συνδετήριους τροχόδρομους υψηλής ταχύτητας και δύο κατ’ ελάχιστο συνδετήριους τροχόδρομους μεταξύ του Αεροδρομίου και του Στρατιωτικού Αεροδρομίου. Προβλέπονται δεκαεννέα Αίθουσες Αναμονής Επιβατών και εντός του αεροδρομίου πρόκειται να αναπτυχθεί και Ζώνη Εμπορικών Χρήσεων (αντίστοιχη με εκείνη που υπάρχει στο «Ελ. Βενιζέλος» στην Αθήνα) σε έκταση 10 στρεμμάτων.
Όλο αυτό τον καιρό παρακολουθώ δημοσιεύματα, απόψεις και θέσεις υπέρ και κατά του νέου αεροδρομίου Καστελίου. Η μεγάλη διαφορά που εντοπίζω είναι πως εκείνοι που είναι εναντίον της δημιουργίας του νέου αεροδρομίου, έχουν επιχειρήματα που στηρίζονται σε συγκεκριμένα και μετρήσιμα δεδομένα, σε αντίθεση με τους υπέρμαχους της δημιουργίας του νέου αεροδρομίου οι οποίοι αρκούνται σε μεγαλοστομίες περί ανάπτυξης που «θα φέρουν δουλειές στην περιοχή μας…», ………«που θα έχουν αντισταθμιστικά οφέλη για τους πολίτες», «…που θα έχει όφελος για τον τουρισμό…».
Αφορμή του παρόντος κειμένου είναι αυτή ακριβώς η διαπίστωση μου, στην οποία συνέβαλε η ανάγνωση ενός κειμένου με τον τίτλο «30 + 1 λόγοι κατά του αεροδρομίου» της πρωτοβουλίας πολιτών για τη Διάσωση, Προβολή και Αειφόρο Ανάπτυξη της Πεδιάδας.
Το νέο αεροδρόμιο Καστελίου, όπως αναφέρεται και σε δελτίο τύπου του Δήμου Μινώα Πεδιάδας, «…είναι ένα έργο που θα επηρεάσει και θα επαναπροσδιορίσει τα μέχρι σήμερα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα ολόκληρης της περιοχής, όπως συμβαίνει από την κατασκευή κάθε μεγάλου έργου». Συμφωνώ και επαυξάνω και πιστεύω πώς κάθε λογικός, νοήμων άνθρωπος που δεν έχει συμφέρον από την κατασκευή ενός τέτοιου έργου, δεν μπορεί να μην καταλαβαίνει πως αυτός ο «επαναπροσδιορισμός» θα έχει μεγάλες αρνητικές συνέπειες σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, στην ευρύτερη περιοχή.
Επιγραμματικά, χωρίς να πρέπει να είναι κάποιος «ειδικός», μερικές από τις βασικές επιπτώσεις της κατασκευής του νέου αεροδρομίου Καστελίου είναι:
- 200,000 ρίζες ελιές θα ξεριζωθούν και 12,000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης θα αποψιλωθεί, αλλάζοντας άρδην τη φυσιογνωμία ολόκληρης της περιοχής,
- 1,8 εκατομμύρια ελιές στην Πεδιάδα, θα υφίστανται ανυπολόγιστη και πρωτοφανή ρύπανση καθημερινά, η οποία σταδιακά και μακροπρόθεσμα θα συρρικνώσει ποσοτικά και θα υποβαθμίσει ποιοτικά, το παραγόμενο προϊόν σε ολόκληρη την περιοχή της Πεδιάδας, τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή αγροτικού εισοδήματος μετά τον κάμπο της Μεσσαράς,
- Η τεράστια μείωση της παραγωγής λαδιού και σταφυλιών και η συρρίκνωση της κτηνοτροφίας, θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο και στον δευτερογενή τομέα (ελαιουργία, οινοποιία, τυροκομεία κτλ),
- Η ατμοσφαιρική ρύπανση ολόκληρης της Πεδιάδας είναι δεδομένη και σε συνδυασμό με την 24ωρη ηχορύπανση, οι επιπτώσεις στην δημόσια υγεία όλων των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής θα είναι ανυπολόγιστες,
- Ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής θα υποστεί πολύ μεγάλη επιβάρυνση αν όχι καταστροφή είτε λόγω αστικών και βιομηχανικών λυμάτων είτε λόγω υπεράντλησης υδάτων για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών λόγω του νέου αεροδρομίου.
- Η Ζώνη Εμπορικών Χρήσεων (αντίστοιχη με εκείνη που υπάρχει στο «Ελ. Βενιζέλος» στην Αθήνα) σε έκταση 10 στρεμμάτων του νέου αεροδρομίου Καστελίου, θα πλήξει ανεπανόρθωτα όλες τις ντόπιες, οικογενειακές εμπορικές επιχειρήσεις.
Σχετικά με τα ενδεχόμενα οφέλη για την απασχόληση και τον τουρισμό:
- Στο υπουργείο Υποδομών υποστηρίζουν πως «η κατασκευή του νέου αεροδρομίου θα συμβάλει αποφασιστικά στην τόνωση της απασχόλησης, αφού κατά την περίοδο κατασκευής θα δημιουργηθούν περίπου 1.000 άμεσες θέσεις εργασίας για διάστημα 5 ετών, και κατά την περίοδο λειτουργίας του αεροδρομίου θα δημιουργηθούν 500 μόνιμες θέσεις εργασίας. Οι 1000 θέσεις εργασίας θα αφορούν εργάτες, εργατοτεχνίτες, οδηγούς κτλ που θα εμπλακούν στην κατασκευή του έργου για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αξίζει άραγε μια επένδυση άνω του 1 δίς ευρώ για την δημιουργία 500 θέσεων εργασίας? Πόσες θέσεις εργασίας θα απολεσθούν ταυτόχρονα από τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα της ευρύτερης περιοχής?
- Σε σχέση με το επιχείρημα αύξησης του τουρισμού, η αύξηση των φόρων αεροδρομίου, η επιμήκυνση του ταξιδιωτικού χρόνου αλλά και τα συνοδά έξοδα μεταφοράς από και προς το αεροδρόμιο, οι καθυστερήσεις των πτήσεων από τη συλλειτουργία με το διπλανό στρατιωτικό αεροδρόμιο Καστελλίου αλλά και οι πολύ πιθανές αναταράξεις δίπλα στα Λασιθιώτικα Όρη, είναι παράγοντες που θα επιβαρύνουν αφενός το εισιτήριο με προφανείς συνέπειες σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον και αφετέρου το ίδιο το τουριστικό ρεύμα, όπως επισημαίνει ξεκάθαρα και χαρακτηριστικά, ο καθ’ ύλην αρμόδιος, ο πρόεδρος του Συλλόγου Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κρήτης Μιχάλης Βλατάκης, σε συνέντευξή του.
Εάν συνυπολογίσουμε και τις ευτελείς και πενιχρές αποζημιώσεις για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις περιουσιών και σπιτιών με διαδικασίες express και την έλλειψη πρόβλεψης αποζημίωσης για τους κατοίκους χωριών που θα αναγκαστούν να ξεσπιτωθούν όπως του Ευαγγελισμού, του Αρχάγγελου, του Λιλιανού και των Ρουσσοχωρίων, τότε γίνεται ακόμη πιο έντονο το ερώτημα της χρησιμότητας και της σκοπιμότητας αυτού του έργου.
Ένα τέτοιο έργο με τόσο μεγάλες επιπτώσεις στο ευρύτερο περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό πεδίο θα έπρεπε τουλάχιστον να συνοδεύεται με όλες τις απαραίτητες μελέτες, οικονομοτεχνικές και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Για έργο χωρίς τις αναγκαίες μελέτες και χωρίς επιστημονικά δεδομένα κάνει λόγο η κ. Ειρήνη Βρέντζου, πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Τμήματος Ανατολικής Κρήτης. «Οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) δεν γίνονται για να... επιβάλλουν ένα έργο. Αντίθετα γίνονται για να εξετάσουν αν πράγματι μπορεί αυτό να γίνει σε μία περιοχή και η συζήτηση αυτή δεν έχει γίνει ποτέ σε βάθος» λέει χαρακτηριστικά.
Ακόμη και τώρα, που πιθανότατα δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύει κανείς πως θα αλλάξει η απόφαση για την κατασκευή του έργου, έχει νόημα μια συστράτευση όλων ώστε τουλάχιστον να γίνουν όλες οι απαιτούμενες μελέτες και να διορθωθούν ή να αλλάξουν τεχνικά δεδομένα και να διεκδικηθούν πολλαπλάσια αντισταθμιστικά οφέλη για τους κατοίκους ολόκληρης της περιοχής και πολύ μεγαλύτερες αποζημιώσεις περιουσιών και σπιτιών.
Στην κατεύθυνση αυτή, και για να «λυθούν τα χέρια όλων των πολιτών που ολιγώρησαν να τοποθετηθούν (συμπεριλαμβανομένου και εμού) αλλά και των αιρετών εκπροσώπων μας που πιθανόν να έχουν συνειδητοποιήσει πως θα έπρεπε να έχουν άλλη αντιμετώπιση στο θέμα ή τουλάχιστον μεγαλύτερη διεκδικητική στάση, η διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος για το θέμα ίσως είναι μια σοφή κίνηση. Για ένα τόσο σημαντικό και σοβαρό θέμα, πρέπει να δοθεί ο λόγος στους πολίτες, οι οποίοι θα αποφασίσουν για το μέλλον του τόπου τους και των παιδιών τους.
* Ο Ζαχαρίας Κυριακάκης είναι Κοινωνιολόγος-Mcs Κοινωνική και Τεχνολογική Ανάπτυξη
