Τι δείχνει το πρώτο Μητρώο Ασθενών για τον καρκίνο του πνεύμονα στην Ελλάδα

Της Διονυσίας Προκόπη

Χαρακτηριστικό είναι ότι το «οικονομικό φορτίο» που προκαλεί ο καρκίνος παγκοσμίως ανέρχεται σε 1 τρισ. δολάρια, ενώ το 1% των θανάτων από τη νόσο «στοιχίζει» στις ΗΠΑ 500 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο 5ο Διεθνές Συνέδριο για τον Καρκίνο του Πνεύμονα.

Κρίσιμα στοιχεία για τη χάραξη των μελλοντικών στρατηγικών αντιμετώπισης του καρκίνου προκύπτουν από τη λειτουργία των Μητρώων Ασθενών, τα οποία διαθέτουν οι περισσότερες δυτικές χώρες, όχι όμως η Ελλάδα. Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση γίνεται στη Γ’ Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Με πρωτοβουλία του Καθηγητή Παθολογίας – Ογκολογίας, Διευθυντή της Γ' Πανεπιστημιακής Παθολογικής της Κλινικής Ιατρικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία», Κωνσταντίνου Συρίγου, λειτουργεί από το 2016 το πρώτο Μητρώο Ασθενών με Καρκίνο του Πνεύμονα στην Ελλάδα.

Η βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που αφορούν στη σωστή διαχείριση των ασθενών: δημογραφικά στοιχεία, στοιχεία που αφορούν στην κλινικοεργαστηριακή διερεύνηση, τις θεραπείες που εφαρμόσθηκαν με την τοξικότητα και τα κλινικά αποτελέσματά τους. Επιπλέον, περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με την κατανάλωση πόρων από τον ασθενή και την οικογένειά του, από το νοσοκομείο και από τον ασφαλιστικό φορέα, καθώς και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, ενώ ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για την ασφαλή διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και τη διασφάλιση του ιατρικού απορρήτου.

Το μητρώο παρουσιάστηκε στο 5ο Διεθνές Συνέδριο για τον Καρκίνο του Πνεύμονα, το οποίο πραγματοποιήθηκε το διάστημα 18-20 Ιανουαρίου 2018, υπό την αιγίδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η επεξεργασία των πρώιμων στοιχείων του μητρώου έγινε σε συνεργασία με την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) και συγκεκριμένα τον Καθηγητή και Διευθυντή του Τομέα Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας, Νίκο Μανιαδάκη, και τη Βιοστατιστικό και Αναπληρώτρια Επιστημονική Διευθύντρια του Κέντρου Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων, Γεωργία Κουρλαμπά.

Τι δείχνει το Μητρώο

Στο μητρώο, μέχρι τη στιγμή της ανάλυσης, είχαν καταχωρηθεί 543 ασθενείς, διαγνωσθέντες στην πλειοψηφία τους (περίπου 70%), τα έτη 2016 και 2017. Ως προς το επιδημιολογικό προφίλ των ασθενών αυτών, περισσότεροι από τα 3/4 των ασθενών ήταν άνδρες, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 67 έτη, ενώ πάνω από το 50% ήταν νυν καπνιστές, με τους υπολοίπους να είναι πρώην καπνιστές.

Όπως προκύπτει από την επεξεργασία των στοιχείων:

- 679 ευρώ το κόστος της διάγνωσης κατά μέσο όρο ανά ασθενή - 2.000 ευρώ το κόστος της ακτινοθεραπείας κατά μέσο όρο ανά ασθενή, ενώ το 35% των ασθενών υποβάλλεται σε ακτινοθεραπεία. - 1.509 ευρώ το κόστος των χειρουργικών πράξεων κατά μέσο όρο ανά ασθενή. - Στο 30 - 40% του κόστους της χημειοθεραπείας υπολογίζεται η επιβάρυνση από τα φάρμακα (μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα καθώς οι πρόσφατα διαγνωσθέντες ασθενείς είναι ακόμα σε θεραπεία).

Παράλληλα, προκύπτουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το «ταξίδι του ασθενούς», την πορεία από την έναρξη των πρώτων συμπτωμάτων μέχρι και την έναρξη της θεραπείας. Δύο με τρεις μήνες φαίνεται να μεσολαβούν μεταξύ της έναρξης των συμπτωμάτων και της διάγνωσης. Η πλειοψηφία των ασθενών (περίπου 85%) φτάνουν στον ογκολόγο έχοντας τη διάγνωση από πνευμονολόγο (64%) ή θωρακοχειρουργό (25%), εντός 24 ημερών από την ημέρα της διάγνωσης, με το διάστημα αυτό να είναι αρκετά μικρότερο (13 ημέρες) για τους διαγνωσθέντες με μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Για τους ασθενείς που επισκέφθηκαν τον ογκολόγο χωρίς διάγνωση, ένα διάστημα 17 ημερών βρέθηκε να μεσολαβεί από την ημέρα της επίσκεψης μέχρι την επίσημη διάγνωση, με το διάστημα αυτό και πάλι να είναι μικρότερο για τους ασθενείς με μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (περίπου 9 ημέρες).

Από τη διάγνωση μέχρι την έναρξη της θεραπείας, μεσολαβούν 30 ημέρες κατά μέσο όρο (δηλαδή μία εβδομάδα μετά την επίσκεψη στον ογκολόγο), με το διάστημα αυτό να είναι σημαντικά μικρότερο για τον μικροκυτταρικό καρκίνοτου πνεύμονα (19 ημέρες). Η πλειοψηφία των ασθενών υποβλήθηκε μόνο σε χημειοθεραπεία (46,2%) και ένα 25% των ασθενών υποβλήθηκε σε χημειοθεραπεία σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία. Το 14,3% των ασθενών υποβλήθηκαν σε χειρουργείο με ή χωρίς neo(adjuvant) θεραπεία, με τη λοβεκτομή να είναι η πιο συχνή χειρουργική επέμβαση (70% των χειρουργημένων ασθενών). Αναφορικά με τις χημειοθεραπείες, είναι αναλυτικά καταγεγραμμένα τα χορηγούμενα χημειοθεραπευτικά αλλά και υποστηρικτικά φάρμακα και οι δόσεις τους για κάθε κύκλο κάθε γραμμής θεραπείας, στοιχεία που θα αποτελέσουν την πηγή υπολογισμού του κόστους θεραπείας αυτών των ασθενών. Σε αυτή τη φάση κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, δεδομένου ότι οι ασθενείς είναι πρόσφατα διαγνωσθέντες και είναι ακόμα υπό θεραπεία. Τέλος, το κόστος της διάγνωσης καθώς και το κόστος παρακολούθησης των ασθενών δύναται να υπολογιστεί, δεδομένου ότι έχουν καταγραφεί όλες οι εξετάσεις (διαγνωστικές, αιματολογικές κτλ.) στο στάδιο της διάγνωσης αλλά και σε κάθε επίσκεψη.

Σε συνδυασμό με τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα στην Ελλάδα, η επιβάρυνση που προκύπτει για τον ΕΟΠΥΥ είναι σημαντική, επισήμανε ο κ. Μανιαδάκης, κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου. «Τα στοιχεία αυτά και η ανάλυση τους, έχουμε την πεποίθηση ότι μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση της λήψης αποφάσεων, όχι μόνο στο νοσοκομείο μας, αλλά και ευρύτερα στη βιωσιμότητα του συστήματος Υγείας στη χώρα μας» τόνισε από την πλευρά του ο κ. Συρίγος. «Είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασίες» δήλωσε ο αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Παναγιώτης Γεωργακόπουλος, επισημαίνοντας ότι «κάτι οργανωμένο σε εθνικό επίπεδο μπορεί να ξεκινήσει από την πρωτοβουλία του κ. Συρίγου».