Διαβήτης και Διατροφή: Νέα ερευνητικά δεδομένα

Επιστημονικά νέα από το 35ο Διεθνές Συμπόσιο για τον Διαβήτη και τη Διατροφή
Βασικά Σημεία:
•    Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά μπορούν να βοηθήσουν στον γλυκαιμικό έλεγχο μειώνοντας την πρόσληψη θερμίδων και ζάχαρης και αυξάνοντας τη συμμόρφωση στις διατροφικές συμβουλές.
•    Οι μελέτες παρατήρησης που συνδέουν τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά με τον διαβήτη δεν μπορούν να αποδείξουν τη σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Η αντίστροφη αιτιότητα μπορεί να εξηγεί τις παρατηρούμενες συσχετίσεις.
•    Μια νέα κλινική δοκιμή 4 εβδομάδων επιβεβαιώνει προηγούμενα ευρήματα που παρουσίαζαν ότι δεν υπάρχει επίδραση των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στην ινκρετίνη ή την απελευθέρωση ινσουλίνης.

Κάθε χρόνο, παγκοσμίου φήμης ερευνητές στον τομέα της διατροφής και του διαβήτη συναντώνται στο Διεθνές Συμπόσιο για τον Διαβήτη και τη Διατροφή, που διοργανώνεται από την Ομάδα Μελέτης για τον Διαβήτη και τη Διατροφή (DNSG) της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Μελέτη του Διαβήτη (EASD), για να συζητήσουν νέα ερευνητικά στοιχεία και δεδομένα σχετικά με το πεδίο της διατροφής των ατόμων με διαβήτη.

Φέτος, στο 35ο Διεθνές Συμπόσιο για τον Διαβήτη και τη Διατροφή που διεξήχθη από τις 19 έως τις 22 Ιουνίου στο Skagen της Δανίας, υπήρξε έντονο ενδιαφέρον για τον ρόλο των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στον γλυκαιμικό έλεγχο και τη διαχείριση του διαβήτη, με τους εμπειρογνώμονες να παρουσιάζουν νέα ερευνητικά δεδομένα για το συγκεκριμένο θέμα.

Νέα μελέτη σε ανθρώπους δείχνει πως δεν υπάρχει επίδραση των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στη γλυκαιμία

Τα ευρήματα μιας νέας τυχαιοποιημένης ελεγχόμενης δοκιμής με δύο βραχίονες (RCT) που διεξήχθη και χρηματοδοτήθηκε από το Γερμανικό Ινστιτούτο Διατροφής του Ανθρώπου προκειμένου να εξεταστούν οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στην απελευθέρωση ινσουλίνης και ινκρετίνης, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο Συμπόσιο DNSG.

Στην πρώτη μελέτη (δοκιμή ILIAS-1), οι ερευνητές πραγματοποίησαν 7 συνεχόμενες ατομικές διεγέρσεις από το στόμα, με γλυκόζη ή διαφορετικά ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά (σακχαρίνη, ασπαρτάμη και σουκραλόζη), ξεχωριστά ή σε συνδυασμό, σε 14 άντρες με φυσιολογικό μεταβολισμό γλυκόζης. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τα προηγούμενα ευρήματα ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά δεν επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης, ινσουλίνης, c-πεπτιδίου ή ινκρετίνης (GIP, GLP-1, GLP-2) μετά το γεύμα. Επιπλέον, η προσθήκη ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στη γλυκόζη δεν άλλαξε σημαντικά το συνολικό μεταβολικό προφίλ.

Επιπλέον της βραχυπρόθεσμης μελέτης, διεξήχθη και μια μελέτη διασταυρούμενης παρέμβασης διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων (δοκιμή ILIAS-2) προκειμένου να εκτιμηθεί η μεταβολική απόκριση της κατανάλωσης 1 λίτρου αναψυκτικών που γλυκαίνονται με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά έναντι αναψυκτικών που δε γλυκαίνονται (non-swetened) σε γλυκαιμικούς δείκτες, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μακροχρόνια έκθεση σε ρόφημα με σακχαρίνη δεν επηρέασε τα επίπεδα γλυκόζης και ορμονών ούτε την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ένα εύρημα καθοριστικής σημασίας που διαβεβαιώνει ότι η υψηλή κατανάλωση ροφημάτων διαίτης δεν επηρεάζει την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Βασικές παρατηρήσεις από τη συνεδρία με θέμα: «Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά στη διατροφή του διαβήτη»
Σε ενημερωτική συνάντηση για τα «Ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά στη διατροφή του διαβήτη», αναγνωρισμένοι εμπειρογνώμονες σε αυτό το επιστημονικό πεδίο παρουσίασαν μία ανασκόπηση των επιστημονικών στοιχείων σχετικά με το ρόλο των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στην επιδημία του διαβήτη από τη σκοπιά της δημόσιας υγείας καθώς και τις αντιπαραθέσεις που υπάρχουν αναφορικά με την κατανάλωση ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών και την υγεία.

Με μια μακρά εμπειρία στην έρευνα των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ζώα, ο  Δρ.Per Bendix Jeppesen, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Aarhus της Δανίας και διοργανωτής του φετινού συμποσίου DNSG, παρουσίασε τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης παρέμβασης 8 εβδομάδων σε αρουραίους που διερευνούσε την επίδραση διαφορετικών ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών (ασπαρτάμης και γλυκοζιτών στεβιόλης έναντι σιροπιού καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη - HFCS) στην αντίσταση στην ινσουλίνη και τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, που αποτελούν και δείκτες του μεταβολικού συνδρόμου, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και τα δύο ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά που δοκιμάστηκαν δεν προκάλεσαν αντίσταση στην ινσουλίνη ούτε ηπατική στεάτωση σε αντίθεση με το HFCS που αύξησε σημαντικά την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Τα νέα ευρήματα είναι σε συμφωνία με προηγούμενη μελέτη σε ανθρώπους που διεξήχθη από το ίδιο Πανεπιστήμιο του Aarhus, και αφορά μία τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη κλινική δοκιμή παρέμβασης 6 μηνών, η οποία συνέκρινε την καθημερινή πρόσληψη 1 λίτρου ροφήματος με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά με την αντίστοιχη ποσότητα ροφήματος με ζάχαρη, με γάλα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και με νερό (ομάδα ελέγχου), για διάστημα 6 μηνών. Πράγματι, τα ροφήματα διαίτης είχαν πολύ παρόμοιες μεταβολικές επιδράσεις με το νερό και ωφέλιμη επίδραση στη συσσώρευση λίπους (π.χ. λιπώδες ήπαρ, σπλαχνικός λιπώδης ιστός, μυϊκό λίπος) και τα λιπίδια αίματος (τριγλυκερίδια και ολική χοληστερόλη) σε σύγκριση με την κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη.

Το θέμα της αντίστροφης αιτιότητας στις μελέτες παρατήρησης που δείχνουν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ της χρήσης ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών και διαβήτη ήταν ένα από τα θέματα που εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της συνεδρίας από τον  Δρ. Caomhan Logue, του Πανεπιστημίου Ulster του Ηνωμένου Βασιλείου.

Όπως τόνισε ο Δρ. Logue, η σχέση αντίστροφης αιτιότητας μπορεί να εξηγήσει τις παρατηρούμενες συσχετίσεις, πράγμα που σημαίνει ότι, πιθανώς, τα άτομα με διαβήτη στρέφονται στα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά προκειμένου να μειώσουν την πρόσληψη ζάχαρης, παρά το αντίστροφο.

Επιπλέον, υπογράμμισε ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της διαιτητικής πρόσληψης ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών σε επιδημιολογικές μελέτες ενδέχεται να είναι ανεπαρκείς. Τέλος, παρουσιάζοντας μια ανασκόπηση των πιο πρόσφατων επιστημονικών δεδομένων και κανονισμών σχετικά με τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά και τον διαβήτη, τόνισε ότι τα τρέχοντα αποδεικτικά στοιχεία υποδηλώνουν έναν ευεργετικό ρόλο των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών όταν χρησιμοποιούνται στη θέση της ζάχαρης, για τη γλυκαιμία και το σωματικό βάρος, κάτι το οποίο ενισχύει τη δυνητική τους αξία στη μείωση της ζάχαρης και την ανασύνθεση των τροφίμων.

Συνολικά, υπάρχει συναίνεση στην επιστημονική και ιατρική κοινότητα ότι το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων υποστηρίζουν τη χρήση ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών στη θέση της ζάχαρης στη διατροφή ατόμων με διαβήτη, καθώς μπορούν να αποτελέσουν εναλλακτική λύση για τη ζάχαρη χωρίς τις θερμίδες και χωρίς να επηρεάζουν τον έλεγχο γλυκόζης ενώ αυξάνουν πιθανώς τη συμμόρφωση στις διατροφικές συμβουλές. Φυσικά, τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει πάντοτε να διαβάζουν τις ετικέτες των τροφίμων για να ελέγχουν την ύπαρξη άλλων συστατικών σε προϊόντα χωρίς ζάχαρη (π.χ. άλλους υδατάνθρακες), τα οποία και μπορούν να επηρεάσουν τον έλεγχο της γλυκόζης.

Σε κάθε περίπτωση, η ευρεία διαθεσιμότητα τροφίμων με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά στην αγορά, είναι ιδιαίτερα σημαντική στις μέρες μας για τα άτομα με διαβήτη που αναζητούν γευστικά τρόφιμα και ροφήματα που παρέχουν την επιθυμητή γλυκιά γεύση, ενώ μπορούν επίσης να τους βοηθήσουν να ανταποκριθούν στις διαιτητικές συστάσεις σχετικά με τη μείωση της ζάχαρης.