Ψωριασική Αρθρίτιδα και Αξονική Σπονδυλαρθρίτιδα: Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε

Οι φλεγμονώδεις αρθρίτιδες, όπως η ψωριασική αρθρίτιδα και η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή των ασθενών, προκαλώντας πόνο, δυσκαμψία και βλάβες στις αρθρώσεις. Αυτές οι χρόνιες καταστάσεις απαιτούν εξειδικευμένη διάγνωση και εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση. 
Στη συνέντευξή που ακολουθεί ο Ρευματολόγος Νέστορας Αυγουστίδης εξηγεί τις διαφορές μεταξύ των δύο νοσημάτων, τα συμπτώματά τους, τις αιτίες εμφάνισής τους, καθώς και τις σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές.

Αναλυτικά η συνέντευξη: 
1. Τι είναι η ψωριασική αρθρίτιδα και η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα και ποιες είναι οι κύριες διαφορές μεταξύ τους;

Η ψωριασική αρθρίτιδα και η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα είναι χρόνιες φλεγμονώδεις αρθρίτιδες που προσβάλλουν  αξονικό και περιφερικό σκελετό. Προκαλούν πόνο, δυσκαμψία και χρόνιες βλάβες στις αρθρώσεις, επηρεάζοντας σημαντικά την κινητικότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών. 

Η ψωριασική αρθρίτιδα ταξινομείτε στις Σπονδυλοαρθρίτιδες και εμφανίζεται σε ασθενείς που έχουν  δερματική ψωρίαση. Προσβάλλει  τις περιφερικές αρθρώσεις, τον αξονικό σκελετό και τις ενθέσεις, δηλαδή τα σημεία πρόσφυσης των τενόντων και των συνδέσμων στα οστά.  Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων που έχουν ψωρίαση θα εκδηλώσουν  ψωριασική αρθρίτιδα. Ωστόσο, δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια ποιος ασθενής με ψωρίαση θα αναπτύξει αρθρίτιδα. Συνήθως, προηγείται χρονικά η ψωρίαση, αλλά σπανίως τα συμπτώματα της αρθρίτιδας εμφανίζονται πριν από τα δερματικά εξανθήματα. Τα άτομα με σοβαρή ψωρίαση έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν  αρθρίτιδα. 

Η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα προκαλεί φλεγμονή στις αρθώσεις του αξονικού σκελετού (σπονδυλική στήλη και ιερολαγόνιες αρθρώσεις) και  σπανιότερα φλεγονή  οφθαλμού και εντέρου. Με την πάροδο του χρόνου και χωρίς θεραπεία η  χρόνια φλεγμονή προκαλεί βλάβες στη σπονδυλική στήλη και μπορεί να οδηγήσει στην παραγωγή νέου οστού, που οδηγεί σε συνένωση τμημάτων της σπονδυλικής στήλης και μειωμένη ευλυγισία. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως αγκύλωση.

2. Ποια είναι τα πιο κοινά συμπτώματα που σχετίζονται με την ψωριασική αρθρίτιδα και την αξονική σπονδυλαρθρίτιδα;

Τα κύρια συμπτώματα της ψωριασικής αρθρίτιδας είναι ο πόνος, το οίδημα (πρήξιμο) και η δυσκαμψία στις αρθρώσεις. Η ψωριασική αρθρίτιδα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε οποιαδήποτε άρθρωση στο σώμα, αλλά η πάθηση συνήθως προσβάλλει τα χέρια, τα πόδια (από τον αστράγαλο και κάτω), τα γόνατα, την σπονδυλική στήλη και τους αγκώνες. Η ψωριασική αρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει μεγάλο αριθμό αρθρώσεων αλλά σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να προσβληθούν 1 – 2 αρθρώσεις. Μπορεί να υπάρχουν διαστήματα που τα συμπτώματα βελτιώνονται και περίοδοι που επιδεινώνονται. Ο πόνος και η δυσκαμψία είναι συνήθως χειρότερα το πρωί, καθώς και μετά από μεγάλα διαστήματα αδράνειας.

Τα συμπτώματα της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας μπορεί να ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και συνήθως αναπτύσσονται σε διάστημα αρκετών μηνών ή ετών. Η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί οποιαδήποτε στιγμή, αλλά συνήθως αρχίζει να αναπτύσσεται στην εφηβική ηλικία ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής. Τα κύρια συμπτώματα της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας είναι ραχιαλγία,   οσφυαλγία και δυσκαμψία στο κάτω μέρος της σπονδυλικής στήλης. Συγκεκριμένα, ο πόνος και η δυσκαμψία συνήθως επιδεινώνονται το πρωί και τη νύχτα, βελτιώνονται με την άσκηση και δεν ανακουφίζονται με την ανάπαυση. Σε ασθενείς που έχουν μεγάλο χρονικό διάστημα την νόσο παρατηρείται μειωμένη κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης. 

3. Ποιες είναι οι αιτίες που πυροδοτούν την ψωριασική αρθρίτιδα και την αξονική σπονδυλαρθρίτιδα;

Και οι δύο καταστάσεις συνδέονται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. 
Περίπου 40% των ατόμων με διάγνωση ψωριασικής αρθρίτιδας και ψωρίασης έχουν συγγενείς πρώτου βαθμού που πάσχουν από τα παραπάνω νοσήματα.

Η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα φαίνεται να συνδέεται με μια πρωτεΐνη επιφανείας των κυττάρων που ονομάζεται ανθρώπινο λευκοκυτταρικό αντιγόνο B27 (HLA-B27). Ωστόσο, η παρουσία αυτής της  πρωτεΐνης δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξετε αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, καθώς υπάρχει και σε ένα ποσόστο του γενικού πληθυσμού που φτάνει το 7%.  Η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα μπορεί να πυροδοτηθεί από έναν ή περισσότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες, αν και δεν είναι ακόμη σαφές ποιοι είναι αυτοί, ενώ σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει το μικροβίωμα του εντέρου. Ο τρόπος ζωής δεν μπορεί να προκαλέσει αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, αλλά υπάρχουν επιλογές που μπορεί να επηρεάσουν την εξέλιξη της νόσου. Η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η ήπια άσκηση μπορεί να έχουν ευεργετικό ρόλο στην διαχείριση της νόσου.

Image

4. Πώς γίνεται η διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας και της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας;

Η διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας και της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας γίνεται από ειδικό  ρευματολόγο, ο οποίος λαμβάνει υπόψη τα συμπτώματα του ασθενούς και προχωρά σε κλινική εξέταση και σειρά διαγνωστικών ελέγχων. Στις εξετάσεις περιλαμβάνονται απεικονιστικές  μέθοδοι, όπως ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία  και υπερηχογραφήμα μυοσκελετικού. Οι παραπάνω απεικονιστικές εξετάσεις μπορούν να εντοπίσουν την φλεγμονή και πιθανές βλάβες στις αρθρώσεις και βοηθούν στη διάκριση ανάμεσα στους τύπους φλεγμονώδους αρθρίτιδας, καθώς και στην παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου.
Οι αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να προσφέρουν επιπλέον πληροφορίες για τα επίπεδα φλεγμονής στον οργανισμό,  αν και καμία εξέταση αίματος από μόνη της δεν είναι επαρκής για την πλήρη διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας ή της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας. Σε περίπτωση υποψίας αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας, μπορεί να γίνει και έλεγχος για το HLA-B27, το οποίο σχετίζεται με τη νόσο, αν και δεν το φέρουν όλοι οι ασθενείς.

5. Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες για την ψωριασική αρθρίτιδα και την αξονική σπονδυλαρθρίτιδα;

Η εξατομικευμένη θεραπεία είναι κρίσιμη για την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής προσέγγισης.  Η άσκηση, η σωστή διατροφή και η διακοπή του καπνίσματος είναι σημαντικές για τη διαχείριση των συμπτωμάτων, τη βελτίωση της κινητικότητας και την μείωση της ενεργότητας της νόσου.  Σε πρώτο στάδιο, χορηγούνται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και τροποποιητικά της νόσου αντιρευματικά φάρμακα. Όταν τα συμπτώματα δεν ελέγχονται επαρκώς, οι ιατροί στρέφονται σε βιολογικούς παράγοντες που είναι εκλεκτικοί αναστολείς κυτταροκινών δηλαδή πρωτεινών που επάγουν την φλεγμονή. Τέτοιοι παράγοντες είναι: οι αναστολείς του TNF, οι αναστολείς των ιντερλευκινών 17 & 23 και οι αναστολείς των JAK κινασών. Η επιλογή της θεραπείας  γίνεται  από τον Ρευματολόγο με την σύμφωνη γνώμη του ασθενούς που θα πρέπει να ενημερωθεί αναλυτικά. Στόχος είναι η επίτευξη χαμηλής ενεργότητας νόσου και η πρόληψη χρονίων βλαβών. Μια νέα προσθήκη στην κατηγορία των βιολογικών φαρμάκων είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που έχει σχεδιαστεί για να αναστέλλει επιλεκτικά και άμεσα τόσο την ιντερλευκίνη (IL-17A) όσο και την ιντερλευκίνη (IL-17F), δύο βασικές κυτταροκίνες που εμπλέκονται στην παθογένεση των Σπονδυλοαρθροπαθειών και της δερματικής ψωρίασης. Η επιλεκτική αναστολή της δράσης των συγκεκριμένων κυτταροκινών οδηγεί σε σημαντικά κλινικά αποτελέσματα που χαρακτηρίζονται από ταχύτητα, μακροχρόνια διάρκεια του θεραπευτικού αποτελέσματος, ενώ διαθέτει   υψηλό προφίλ ασφάλειας και εύκολο δοσολογικό σχήμα. 

Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Ρευματολόγος Νέστορας Αυγουστίδης είναι Επιμελητής Α’ στην Πανεπιστημιακή Ρευματολογική κλινική του ΠΑΓΝΗ. Ολοκλήρωσε την ειδικότητα της Ρευματολογίας στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας στο Λαικό Νοσοκομείο Αθηνών και κατόπιν, εργάσθηκε στην Ρευματολογική Κλινική του Νοσοκομείου Γεώργιος Γεννηματάς στην Αθήνα. Έχει εργασθεί ως κλινικός υπότροφος και Σύμβουλος Ρευματολόγος σε Νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου, μεταξύ των οποίων το Kellgren Centre for Rheumatology, Manchester Royal Infirmary και το Heart of England, NHS Foundation Trust, Birmingham & Solihull. Από το 2019 είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής μυοσκελετικού υπερήχου από την Ευρωπαϊκή Ρευματολογική Εταιρία. Είναι συγγραφέας δημοσιεύσεων  σε ελληνικά και  διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ έχει συμμετάσχει ως ομιλητής και προεδρεύων σε Ευρωπαϊκά και Ελληνικά συνέδρια και ημερίδες.