Black Friday: Αισιοδοξία για την κίνηση στην αγορά, «καμπανάκι» για αθέμιτες πρακτικές

Την προσοχή των καταναλωτών που σκοπεύουν να προβούν σε αγορές κατά την «Black Friady», την προσεχή Παρασκευή, εφιστούν οι καταναλωτικές ενώσεις, προκειμένου να αποφύγουν πλασματικές εκπτώσεις και άλλες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

Πρακτικές που όπως φαίνεται επιμένουν, παρά το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που έχει θεσπιστεί. Είναι ενδεικτικό ότι την Τρίτη 26 Νοεμβρίου σε τηλεοπτική του συνέντευξη ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος αποκάλυψε ότι υπάρχουν ενδείξεις για πλασματικές εκπτώσεις στο 20% των κωδικών προϊόντων που, εν όψει Black Friday, ελέγχονται από τις αρμόδιες αρχές.

«Λόγω Black Friday, επειδή θέλουμε να προστατέψουμε τους πολίτες από τις παραπλανητικές εκπτώσεις, είναι στο στόχαστρο των ελεγκτικών μηχανισμών του υπουργείου 10.000 κωδικοί. Για 2.000 από αυτούς τους κωδικούς που αφορούν 26 εταιρείες και πρόσωπα (influencers), υπάρχουν πολύ σοβαρές ενδείξεις ότι έχει παραβιαστεί η νομοθεσία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός, προσθέτοντας ότι «δυστυχώς υπάρχουν πολλοί εξυπνάκηδες που νομίζουν ότι μπορούν να δουλεύουν τον κόσμο». Ο ίδιος κάλεσε μάλιστα τους καταναλωτές να καταγγέλλουν τυχόν αθέμιτες πρακτικές, όταν τις εντοπίζουν, στον συνήγορο του καταναλωτή.
«Καμπανάκι» από τον Συνήγορο του Καταναλωτή

Ήδη ο Συνήγορος του Καταναλωτή και το υπό την αρμοδιότητά του Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας έχουν εκδώσει αναλυτική ανακοίνωση με οδηγίες προς τους καταναλωτές «ώστε να προβούν σε συμφέρουσες και ασφαλείς αγορές κατά τη διάρκεια των φετινών εκπτωτικών γεγονότων της Black Friday και της Cyber Monday».

Μεταξύ άλλων, υπογραμμίζουν ότι «πολλά καταστήματα εμφανίζουν μεγάλες εκπτώσεις χωρίς να είναι πάντα πραγματικές», και ως εκ τούτου «συνιστάται προσεκτικός έλεγχος και σύγκριση των τιμών των προϊόντων πριν και κατά την περίοδο των εκπτώσεων. Η εξέλιξη των τιμών σε βάθος χρόνου αρκετών μηνών μπορεί να γίνει εύκολα από τους καταναλωτές με τη χρήση σχετικών διαδικτυακών εργαλείων.»

«Καλό είναι η επιλογή καταστημάτων να γίνεται όχι μόνο με γνώμονα τις χαμηλές τιμές, αλλά επιπλέον με βάση την καλή φήμη και τη μακρόχρονη παρουσία τους στην αγορά», τονίζεται ακόμα, ενώ συνιστάται «η αποφυγή συναλλαγών με ηλεκτρονικά καταστήματα που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά μέσω κοινωνικών δικτύων, χωρίς να διαθέτουν παράλληλα φυσική έδρα και χωρίς να γνωστοποιούν πλήρη στοιχεία επικοινωνίας (ταχυδρομική και ηλεκτρονική διεύθυνση, αριθμό σταθερού τηλεφώνου), καθώς επίσης αριθμό καταχώρισης στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.)».
«Αυξάνονται οι αθέμιτες πρακτικές»

«Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές έχουν αυξηθεί» λέει στην «Η» η πρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ Παναγιώτα Καλαποθαράκου, προσθέτοντας ότι οι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές «θα έπρεπε να είναι πολύ περισσότεροι και όσοι κερδοσκοπούν σε βάρος του καταναλωτή να τιμωρούνται παραδειγματικά». Τονίζει δε ότι οι πρακτικές αυτές δεν αφορούν μόνο προϊόντα που πωλούνται σε τεμάχια αλλά και συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, στις οποίες πολλές φορές ο... διάβολος κρύβεται στα «ψιλά γράμματα».

Κατά το παρελθόν, τονίζει η Καλαποθαράκου, έχουν υπάρξει καταγγελίες από καταναλωτές για πλασματικές εκπτώσεις λόγω αύξησης της τιμής του προϊόντος. «Εμφανίζεται μια έκπτωση 50%, η οποία όμως στην πραγματικότητα μπορεί να είναι 20%», εξηγεί. «Είχαμε και καταγγελίες για προϊόντα τα οποία με την έκπτωση ήταν ακριβότερα από ό,τι λίγες ημέρες πριν».
«Προσοχή στα ηλεκτρονικά είδη»

«Οι παραπλανητικές πρακτικές αφορούν κυρίως ηλεκτρονικά είδη (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα κλπ) γιατί εκεί γίνονται οι μεγάλες εκπτώσεις», λέει από την πλευρά του στην «Η» ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ, Γιώργος Λεχουρίτης, ο οποίος τονίζει ότι οι προσφορές κατά την Black Friady στην Ελλάδα δεν συγκρίνονται με τις αντίστοιχες στο εξωτερικό – και κυρίως στις ΗΠΑ, όπου μπορεί να αγγίζουν ακόμα και το 80%. Τονίζει δε ότι για να έχουν σωστή εικόνα οι ελεγκτικοί μηχανισμοί πρέπει να καταγράφουν την πορεία των τιμών τουλάχιστον κατά τους προηγούμενους έξι μήνες, «ώστε να υπάρχει σύγκριση τιμών σε βάθος χρόνου για να δούμε αν είναι πραγματικές οι εκπτώσεις».

Ο ίδιος συνιστά στους καταναλωτές να προχωρούν σε έρευνα αγοράς αρκετές εβδομάδες πριν την Black Friday ώστε να γνωρίζουν αν η έκπτωση στο προϊόν που επιθυμούν να αγοράσουν είναι πραγματική ή πλασματική, και βεβαίως να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί με τις διαδικτυακές αγορές, ελέγχοντας την αξιοπιστία των καταστημάτων και αγοράζοντας προϊόντα με αντικαταβολή.  
«Κανείς δεν ρισκάρει»

Διαφορετική είναι η εικόνα που δίνει ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, Σταύρος Καφούνης. Μιλώντας στην «Η» εν όψει της Black Friday, ο κ. Καφούνης υπογραμμίζει ότι ο καταναλωτής μπορεί να βρει εξαιρετικές προσφορές που αγγίζουν το 50%, ακόμα και το 70% σε ορισμένες περιπτώσεις. «Οι τιμές είναι πολύ καλές. Ό,τι προσφέρουν οι εταιρείες το έχουν δουλέψει εδώ και καιρό, έχουν προσπαθήσει δηλαδή να βρουν φθηνά μεταφορικά, επαρκείς ποσότητες και καλές τιμές από τα εργοστάσια», λέει.

Υπογραμμίζει δε ότι δεν τίθεται ζήτημα αθέμιτων πρακτικών λόγω του εξαιρετικά αυστηρού νομοθετικού πλαισίου. «Το αρμόδιο υπουργείο άλλωστε κάνει ελέγχουν και απειλεί με πρόστιμα που είναι τεράστια, επομένως κανείς δεν παίρνει το ρίσκο», ξεκαθαρίζει.

Όσον αφορά τις προσδοκίες για την κίνηση στην αγορά, ο πρόεδρος του ΕΣΑ εμφανίζεται αισιόδοξος ότι τόσο την Παρασκευή όσο και το Σαββατοκύριακο που ακολουθεί καθώς και τη Δευτέρα (κατά τη Cyber Monday), η καταναλωτική κίνηση θα είναι αυξημένη. «Τις προηγούμενες ημέρες οι καταναλωτές ενημερώνονταν και έκαναν έρευνα αγοράς για τα ψώνια της Παρασκευής και του τριημέρου που ακολουθεί», τονίζει. Καλεί δε τους καταναλωτές να μην περιοριστούν στα μεγάλα καταστήματα αλλά να στηρίξουν και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στις γειτονιές και τα συνοικιακά καταστήματα.

Η νομοθεσία

Η Black Friday ήρθε στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 2015. Σταδιακά κατά τα επόμενα χρόνια άρχισαν να συμμετέχουν ολοένα περισσότερες επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα πλέον η «Μαύρη Παρασκευή», αλλά και η «Διαδικτυακή Δευτέρα» (Cyber Monday) να έχουν εδραιωθεί ως σταθερό ετήσιο ραντεβού.

Η Black Friday δεν εντάσσεται σε κάποια τακτική εκπτωτική περίοδο, αλλά αποτελεί καθιερωμένη πλέον εμπορική πρακτική, λαμβάνοντας χώρα την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου κάθε έτους.  

Βάσει του θεσμικού πλαισίου (Νόμος 2251/1994, Νόμος 4933/2022, Οδηγία ΕΕ 2019/2161 & Υπουργική Απόφαση 35935/2023 - ΦΕΚ 2640/Β/2023), η προγενέστερη τιμή που αναγράφεται στα προϊόντα τα οποία πωλούνται με έκπτωση κατά την Black Friady πρέπει να είναι η χαμηλότερη τιμή που ίσχυε κατά τις τελευταίες 30 ημέρες πριν από την ανακοίνωση της μείωσης τιμής.

Τόσο η προηγούμενη όσο και η νέα τιμή πρέπει να αναγράφονται με σαφή και ευδιάκριτο τρόπο, ενώ απαγορεύονται παραπλανητικές δηλώσεις, όπως για παράδειγμα «εκπτώσεις έως 70%», όταν η τιμή μειώνεται σε μερικά μόνο από τα είδη κατά 70% ενώ για τα υπόλοιπα μειώνεται σε σημαντικό χαμηλότερο ποσοστό (αναλυτικές οδηγίες παρέχονται στον «Κώδικα Δεοντολογίας περί ανακοινώσεων μείωσης της τιμής»).

Προβλέπεται επιβολή προστίμων για παραπλανητική αναγραφή τιμών ή μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας όσον αφορά αφενός την παραβίαση κανόνων αναγραφής της χαμηλότερης τιμής των τελευταίων 30 ημερών, και αφετέρου ψευδείς ή παραπλανητικές διαφημίσεις εκπτώσεων.

Τα πρόστιμα μπορεί να κυμαίνονται από 5.000 ευρώ έως και 1.500.000 ευρώ (ή 3 εκατ. ευρώ σε περίπτωση υποτροπής), ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης, τον τζίρο της επιχείρησης και το ιστορικό συμμόρφωσής της.