Συνέντευξη στην Εύα Νιργιανάκη
"Πολιτισμός": Μια ευρύτατη έννοια, που συναντάμε σε διάφορες μορφές, που βοηθά να "ανοίξουν" το μυαλό και η ψυχή και που ευτυχώς εξελίσσεται!
"Υπηρέτες" του Πολιτισμού και τα μουσεία, τα οποία επίσης εξελίσσονται.Οι χώροι αυτοί του πολιτισμού και της ιστορίας εμπλουτίζουν πλέον την κοινωνικοεκπαιδευτική πολιτική τους κι αλλάζουν ''μορφή'', με διαφόρων ειδών προγράμματα και δράσεις.
Για τον σκοπό αυτό "γεννήθηκε" η Μουσειοπαιδαγωγική.
Απώτερος στόχος να αξιοποιούνται και γνωστοποιούνται οι συλλογές, το αρχείο, τα ευρήματα με εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας τους και μάθησης, εκτός των πεπατημένων, του κάθε μουσείου.
Άλλωστε το Μουσείο, σε τελική ανάλυση είναι μια ζωντανή πηγή γνώσης και έρευνας.
Ειδική στο συγκεκριμένο αντικείμενο η κ. Αλεξάνδρα Μαραβέλια, εκπαιδευτικός με μετεκπαίδευση και επαγγελματική εξειδίκευση στη μουσειακή εκπαίδευση.
Έχει δημιουργήσει τη δράση ''Μουσειακές Βαλίτσες'', και μαζί τους ταξιδεύει σε όλη την Κρήτη για να μεταλαμπαδεύσει την αξία των μουσείων στα παιδιά και κυρίως για να τα διασκεδάσει!
Η βαλίτσα της είναι γεμάτη με τα κατάλληλα αντικείμενα κι εργαλεία για το κάθε, διαφορετικό, μουσείο που επιλέγει να μελετήσει μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα και δραστηριότητες που υλοποιεί!
Σχεδιάζονται για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, προωθώντας τις βασικές αρχές της μουσειακής αγωγής και ενθαρρύνοντας το βιωματικό παιχνίδι με τον πολιτισμό.
- Λίγα λόγια για τη δράση σας. Για ποιο λόγο δημιουργήθηκαν οι Μουσειακές Βαλίτσες;
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι πραγματικά βαλίτσες, οι οποίες έχουν ενδιαφέροντα πράγματα στο εσωτερικό τους και ουσιαστικά ‘’κλείνουν’’ μέσα τους τον κόσμο των Μουσείων. Είναι εργαστήρια μουσειακής αγωγής για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, με στόχο μέσω διαφόρων βιωματικών δραστηριοτήτων και μέσα από τα αντικείμενα, τα παιδιά να μπορέσουν να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που λέμε μουσείο. Ανακαλύπτουν την ιστορία που κρύβεται πίσω από το κάθε είδους μουσείο πιο συγκεκριμένα.
- Από που προκύπτουν τα εκάστοτε θέματα της δράσης και ποια είναι αυτά;
Οι τύποι των μουσείων καθορίζουν το θέμα. Όλα τα μουσεία συγκαταλέγονται σε κάποιες κατηγορίες, ανάλογα με τη συλλογή και τις εκθέσεις που έχουν, αλλά και ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών οι Μουσειακές Βαλίτσες, κάθε φορά έχουν κι ένα θέμα, ένα ξεχωριστό μουσείο.
- Το επάγγελμά σας, όντας μουσειολόγος, σας ώθησε να δώσετε περισσότερη προσοχή στο να δημιουργήσετε κάτι μοναδικό, για την τόπο της Κρήτης, και να οργανώσετε την συγκεκριμένη δράση;
Ως εκπαιδευτικός-μουσειολόγος, αλλά κυρίως η αγάπη μου για τα παιδιά και τα μουσεία, ήταν εκείνο που με οδήγησε και με οδηγεί στο να βρίσκω τρόπους, κοντά στη φύση των παιδιών, για να ανακαλύψουν αυτό που ονομάζουμε μουσείο, αυτό που λέμε πολιτισμός. Μέλημά μου ήταν η δημιουργία ενός αντικειμένου που να φέρει τα παιδιά κοντά στο μουσείο και πως μπορεί ένα μουσείο να ‘’μιλήσει’’ σε ένα μικρό παιδί. Έχει ανταπόκριση η δράση κι αυτό με χαροποιεί!
- Η επιθυμία και η αντιμετώπιση των παιδιών, όσον αφορά το πρόγραμμα με τις Μουσειακές Βαλίτσες, ποιες είναι; Πως και με ποιο τρόπο, ένα παιδί νηπιακής ηλικίας μπορεί να έχει ''απορία'' να ανακαλύψει ένα μουσείο;
Η αρχή γίνεται με την παρακίνηση των γονέων που ωθούν τα παιδιά τους να παρακολουθήσουν τη δράση. Τον κύριο λόγο, στη συνέχεια, τον έχουν τα παιδιά, αφού έρχονται, παρακολουθούν, ανακαλύπτουν, μαθαίνουν και στο τέλος, έχοντας αποκομίσει αρκετά, ζητούν να παρακολουθήσουν κι άλλες δράσεις κι άλλα μουσεία. Το χαμόγελο τους μου δείχνει πως έχουν διασκεδάσει και έχουν εκπληρώσει τον σκοπό, δηλαδή να περάσουν όμορφα.
- Ποιο είναι το κύριο μήνυμα που θέλετε να ενστερνιστούν τα παιδιά μέσω της δράσης σας;
Το κάθε παιδί αποφασίζει μόνο του τι πρέπει να του μείνει. Ο απώτερος σκοπός μου είναι να μπορέσουν να δουν με καλό μάτι τον πολιτισμό, να αγαπήσουν τα μουσεία γιατί τα μουσεία θα τους ‘’μιλήσουν’’, θα είναι έμπνευση για τα παιδιά γιατί αυτό θα τους δώσει πολλά εφόδια στην ψυχή τους αλλά και στο μυαλό τους. Μπορεί επίσης και κάποιο από αυτά τα παιδιά που παρακολουθούν τις δράσεις να καταλήξει να δουλεύει στα μουσεία μας. Μπορεί ένα μουσείο να τα βοηθήσει να βρουν τη θέση τους σε αυτόν τον κόσμο, όπου κι αν είναι αυτή, αρκεί να είναι ευτυχισμένα με τις επιλογές τους.
- Καθ’ όλη τη διάρκεια της ομιλίας μας, η λέξη πολιτισμός δεν λείπει από τις προτάσεις σας. Οι φορείς του πολιτισμού είναι ένθερμοι στη δράση αυτή; Οι Μουσειακές Βαλίτσες είναι ένα λιθαράκι στην πολιτιστική εξέλιξη του τόπου;
Έχω συνεργαστεί με αρκετά μουσεία στην Κρήτη, και συνεχίζω, ο στόχος δεν είναι να προβάλλω τον εαυτό μου, αλλά να βρεθεί ένας κοινός τόπος, ένα κοινό σημείο επικοινωνίας και συνεργασίας γιατί όλοι θέλουμε να προσφέρουμε για αυτό που λέμε πολιτισμός, ώστε να υπάρξουν ωραία πράγματα.
- Οι Μουσειακές Βαλίτσες ''ταξιδεύουν'' σε όλα τα μέρη της Κρήτης;
Αρχικά είχα ξεκινήσει τις δράσεις από το Ηράκλειο, έχω επισκεφθεί τον Άγιο Νικόλαο, το Ρέθυμνο αλλά και διάφορα σχολεία. Πιστεύω και θέλω να ταξιδέψουν οι Μουσειακές Βαλίτσες παντού.
- Το νησί μας είναι ένθερμο να αγκαλιάσει κι αυτή τη νέα, σχετικά, δράση; Τα παιδιά απ’ όλους τους νομούς είναι δεκτικά σε αυτή τη διαφορετική εκμάθηση του πολιτισμού;
Βεβαίως και υπάρχει θετική στάση από γονείς και παιδιά, ιδιαίτερα στις περιοχές που είναι λίγο πιο απομακρυσμένες από τα κέντρα των πόλεων και είναι λογικό. Ένα παιδί της πόλης, με εκείνο της επαρχίας, δεν έχει τα ίδια ερεθίσματα οπότε οι γονείς αναζητούν περισσότερες τέτοιες δράσεις. Στην αρχή, γονείς και παιδιά, προσπαθούν να ανακαλύψουν τον ‘’λόγο’’ της δράσης, αλλά μόλις γνωρίσουν το αντικείμενο μικροί και μεγάλοι περνούν πολύ όμορφα. Στα εργαστήρια υπάρχει η δυνατότητα να λάβουν μέρος και γονείς.
- Τι είναι αυτό που κάνετε στα εργαστήρια; Ποιες είναι οι δραστηριότητες που υπάρχουν;
Οι δραστηριότητες ποικίλουν, ανάλογα με τη θεματική που έχει το κάθε μουσείο. Γίνονται όλες οι διαδικασίες με ένα τρόπο σαν παιχνίδι, για να καταφέρουν στο τέλος τα παιδιά να φτιάξουν και το δικό τους μουσείο. Ψάχνουμε να βρούμε δηλαδή, από που προέρχονται όλα τα πράγματα που βρίσκονται μέσα στους χώρους του κάθε μουσείου.
Ο στόχος είναι, οι δραστηριότητες που γίνονται, να παρακινούν τα παιδιά να ψάχνουν και να κάνουν πράγματα μόνα τους, να αγγίζουν τα αντικείμενα, να παίξουν, να συνεργαστούν, να επικοινωνήσουν. Θέλω όλα αυτά να τα βιώσουν και εν συνεχεία να τα κάνουν κτήμα τους.
- Από που προέκυψε το όνομα; Γιατί λέγονται Μουσειακές Βαλίτσες και όχι κάτι διαφορετικό; Είναι κυριολεκτικός ο τίτλος;
Η βαλίτσα είναι ένα αντικείμενο που αγαπώ πολύ γιατί πρέπει να επιλέξεις κάθε φορά συγκεκριμένα πράγματα που θα τοποθετήσεις μέσα σε αυτή. Πρέπει να επιλέξεις τα κατάλληλα. Κάθε φορά από την αγαπημένη μου βαλίτσα βγαίνει και ένα διαφορετικό αντικείμενο. Τα παιδιά που έρχονται στα εργαστήρια ανυπομονούν κάθε φορά τι θα εμφανιστεί μέσα από τη βαλίτσα. Οπότε ναι, είναι αληθινή η ονομασία. Με αυτό σας αποκάλυψα κάτι που δεν έχω ξαναπεί!
- Με τι κριτήρια γίνεται η επιλογή του εκάστοτε χώρου που θα φιλοξενήσει εσάς και τα παιδιά;
Ο πιο αγαπητός και φιλικός χώρος για την φιλοξενία των παιδιών, επιλέγεται σε κάθε μέρος που ταξιδεύουν οι Μουσειακές Βαλίτσες. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, ίσως και προϋπόθεση, που εγώ κοιτάζω είναι να είναι ξύλινο το πάτωμα για να μπορεί να υπάρχει αυτή η ζεστασιά, ώστε να καθίσουν τα παιδιά κάτω, να γηωθούν για να ξεκινήσει η επαφή τους με τα αντικείμενα που υπάρχουν στη βαλίτσα. Ρόλο παίζει επιπλέον, η αρχιτεκτονική του χώρου. Κυρίως οι δράσεις γίνονται σε παιδότοπους που είναι ήδη αγαπητοί στα παιδιά.
- Ποιες θα είναι οι επόμενες δράσεις που θα υλοποιηθούν και ποιος ο τελικός προορισμός της βαλίτσας σας;
Θα με πάνε οι βαλίτσες... είναι δύσκολο να πω εγώ που θέλω να φτάσουν. Κι άλλες θεματικές Μουσειακές Βαλίτσες θα υπάρξουν στο μέλλον, ανάλογα βέβαια και με την επικαιρότητα, τα προβλήματα αλλά και τις ανάγκες των ανθρώπων, όπου προκύπτει και η ανάλογη δραστηριότητα. Περίεργα, παράξενα αλλά και αυτοδημιούργητα μουσεία υπάρχουν στα πλάνα μου. Όλο τον χρόνο είμαι με μια βαλίτσα στο χέρι…
- Οι βαλίτσες σας θέλετε να αφήσουν το στίγμα τους και στην υπόλοιπη Ελλάδα; Θα μπορούσατε να δώσετε το κάτι παραπάνω στα παιδιά, με τη δημιουργία νέων μουσείων που δεν υπάρχουν στην Κρήτη;
Αντί για ερωτηματικό, θα έβαζα τελεία σε αυτό που είπατε. Θα ήταν πολύ καλή ευκαιρία να συμβεί αυτό γιατί θα μου έδινε έμπνευση να συνεχίσω και να πάνε παντού οι Μουσειακές Βαλίτσες μου. Θα ήθελα να γνωρίσω και να συνεργαστώ με πολλά μουσεία που δεν γνωρίζω, ώστε να μεταφέρω στα παιδιά ότι καλύτερο και χρήσιμο μπορώ! Το επόμενο διάστημα θα βρούμε και το δικό μας σπίτι και θα δημιουργήσουμε ένα πρωτότυπο μουσείο αφιερωμένο σε όλα τα παιδιά!
