Το imperium, το νέο έτος 2020 και η χρεοδουλοπαροικία

Του Πέτρου Μηλιαράκη

Ταυτοχρόνως όμως προβληματιζόμαστε για το «τί» ισχύει γενικώς στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και ασφαλώς ειδικότερα για το «τι» ισχύει για την πατρίδα μας την Ελλάδα. Ιδού λοιπόν μαζί με τις ευχές και τα παρακάτω.

• οι δεσμεύσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας

Οι δεσμεύσεις της χώρας αποτελούν νομικά κείμενα δημοσιευμένα στο οικείο ΦΕΚ και συνιστούν κανόνες της έννομης τάξης. Ταυτοχρόνως όμως και η πολιτική καλείται να διαδραματίσει τον κυρίαρχο ρόλο. Τούτων δοθέντων το παρόν κείμενο επιδιώκει να συμβάλει στην άρση των συγχύσεων και στην ακύρωση του λαϊκισμού που περιφέρεται πρόχειρες λύσεις.

• η «εκπόνηση ενός σεναρίου» για όσους ζήσουν τα επόμενα 40 χρόνια!..

Η κοινή γνώμη τελεί υπό το κράτος πλήρους σύγχυσης υπό την έννοια ότι πληροφορείται την ύπαρξη και εκπόνηση διαφόρων σεναρίων ως προς τη «βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους». Ενταύθα, όμως, επικεντρωνόμαστε στο βασικότερο σενάριο που προκύπτει μέσω κυρίως του έγκυρου Bloomberg. Το σενάριο δε αυτό έχει ως εξής:

Ο μακροπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας θα είναι 1,3% και συνεπώς θα υπάρξει κατά μέσο όρο πρωτογενές πλεόνασμα 2,6% στο ΑΕΠ. Τούτο θα έχει ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να ανταποκριθεί στα υπεσχημένα και στις δεσμεύσεις της για τη μείωση του δημόσιου χρέους κάτω από το 60% στο ΑΕΠ, αλλά αυτό θα συμβεί μέχρι το έτος 2060.

Έτσι λοιπόν σε συνθήκες κριτηρίων του Maastricht και δεσμεύσεων της Ελλάδας, όσα Ελληνόπουλα γεννηθούν το 2020, στα 40 τους χρόνια θα έχουν απολαύσει το ιδανικό δημόσιο χρέος για την Πατρίδα τους, ενώ όσοι γεννήθηκαν το έτος 1960 και σήμερα είναι 60 ετών, εφόσον θα έχουν επιβιώσει στα 100 τους χρόνια, το 2060, θα έχουν τότε με τα δισέγγονα ή τρισέγγονά τους κατακτήσει το ιδανικό δημόσιο χρέος!

• περαιτέρω υπ´ όψιν και τα εξής

Με τούτα τα δεδομένα θα πρέπει να επισημειωθεί ότι:

1) Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και λόγω της επελθούσας ήδη κρίσης από το 2008, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 17 Δεκεμβρίου 2010 συμφώνησε ότι υφίσταται άμεση ανάγκη θέσπισης μόνιμου μηχανισμού σταθερότητας από τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ.

2) Έτσι διαμορφώθηκε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας («ΕΜΣ»-«ESM») στον οποίο ανατέθηκε το έργο το οποίο διεκπεραίωνε προσκαίρως η Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας («ΕΔΧΣ»-«EFSF») και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοοικονομικής Σταθεροποίησης («ΕΜΧΣ»-«EFSM») παρέχοντας, όπου ήταν αναγκαίο, χρηματοπιστωτική συνδρομή σε κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ.

3) Στις 25 Μαρτίου 2011, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε την απόφαση 2011/199/ΕΕ που τροποποίησε το πρωτογενές ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο κατά το μέρος που αφορούσε στο άρθρο 136 ΣΛΕΕ, δηλαδή της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με το άρθρο αυτό θεσπίστηκε νέος κανόνας, σε επίπεδο αυστηρής ευρωπαϊκής έννομης τάξης. Προστέθηκε δε η ακόλουθη παράγραφος: «Τα κράτη-μέλη με νόμισμα το ευρώ μπορούν να θεσπίσουν μηχανισμό σταθερότητας ο οποίος θα ενεργοποιείται εφόσον κρίνεται απαραίτητο προκειμένου να διασφαλίζεται η σταθερότητα της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της. Η παροχή τυχόν απαιτούμενης χρηματοπιστωτικής συνδρομής δυνάμει του μηχανισμού θα υπόκειται σε αυστηρούς όρους».

• η Ελλάδα δανείστηκε για να διαφυλαχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ

Είναι πρόδηλο ότι σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της χρηματοπιστωτικής συνδρομής (ενόψει κρίσης), αλλά και προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος μετάδοσης μιας επικίνδυνης χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των κρατών-μελών με νόμισμα το ευρώ συμφώνησαν στις 21 Ιουλίου του 2011 να «αυξηθεί η ευελιξία του ΕΜΣ με επιβολή κατάλληλων προϋποθέσεων». Οι πολιτικοί εκτίμησαν ότι υφίσταται «ισχυρή αλληλεξάρτηση εντός της ζώνης του ευρώ», όπου η παραμικρή περιδίνηση μπορεί «να δημιουργήσει σοβαρούς κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα των κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ, οπότε μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της» (sic).

Τα προαναφερόμενα, δεν αποτελούν άποψη του γράφοντος, αλλά εντός εισαγωγικών («») αφορούν «πολιτική θέση» η οποία καταγράφηκε στη Συνθήκη του ΕΜΣ. Με αυτά τα δεδομένα ο ΕΜΣ ιδρύθηκε προκειμένου να παρέχει στήριξη σταθερότητας αλλά: «βάσει αυστηρών όρων, κατάλληλων για το επιλεγμένο μέσο χρηματοπιστωτικής συνδρομής, εφόσον - η συνδρομή αυτή - είναι απαραίτητη για τη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της και των κρατών μελών της».

Τα προαναφερόμενα που τίθενται και πάλι εντός εισαγωγικών («») καταδεικνύουν ότι κράτος-μέλος το οποίο ζητεί (γιατί μόνο με αίτημα του κράτους-μέλους παρέχεται η σχετική δανειοδότηση) τη συνδρομή και στήριξη του ΕΜΣ, εκ προοιμίου γνωρίζει τους αυστηρούς όρους υπό τους οποίους θα υπάγεται η ένταξή του στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Από την άλλη όμως πλευρά ο αντισυμβαλλόμενος ΕΜΣ εκ προοιμίου έχει αποδεχθεί ότι η συνδρομή αυτή λαμβάνει χώρα όχι μόνο χάριν και χάρις του κράτους- μέλους περί του οποίου η συνδρομή, αλλά ακριβώς και για να διαφυλαχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της, καθώς και για να διαφυλαχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα ενός εκάστου των κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ.

Οίκοθεν συνάγεται ότι μια Σύμβαση που αφορά δανειοδότηση μέσω του ΕΜΣ στηρίζεται στην εξυπηρέτηση αμοιβαίων συμφερόντων τα οποία αφορούν όχι μόνο στο δανειζόμενο κράτος-μέλος, αλλά αφορούν και κάθε κράτος-μέλος, ήτοι το σύνολο των λειτουργιών του ευρωσυστήματος.

Στη διαπραγμάτευση συνεπώς δεν μπορεί να υπάρχει μονομερής επιβολή μέτρων σε βάρος του δανειζόμενου κράτους-μέλους, αλλά πρέπει αντιστοίχως να λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι συνεπακόλουθες αντανακλάσεις εντός του όλου ευρωσυστήματος. Και τούτο γιατί σε περίπτωση που λόγω επαχθών όρων δεν θα υπάρξει λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα στο επιβαλλόμενο πρόγραμμα, είναι αδιαμφισβήτητες οι επιπτώσεις συνολικώς σε βάρος της ζώνης του ευρώ.

Ασφαλώς οι «Συνθήκες» που συνάπτονται σε διακρατικό και διεθνικό επίπεδο, «δεν ερωτούν» τις κοινωνίες και τις οικονομίες κατά πόσο μπορούν ό,τι θεσπίζεται να είναι και εφαρμόσιμο.

Η ιστορική ευθύνη, όμως που (θα) αφορά στις εξελίξεις θα χρεώνεται κυρίως «στουςπολιτικούς » αλλά και «στην πολιτική», που ως πρόσωπα και ως «σύστημα» αναλαμβάνουν τεράστια ευθύνη όταν υφίσταται δυσαρμονία «Συνθηκών δανεισμού» και «συνθηκών διαβίωσης».

Και τούτο γιατί ό,τι τυχόν δυσμενές επακολουθήσει θα χαρακτηρίζει την «ποιότητα της πολιτικής» εν γένει με το ερώτημα, κατά πόσον αφορά «σύστημα» Δημοκρατικής Αρχής και Αλληλεγγύης, εφόσον η βουλιμία του ισχυρού μέρος των δανειστών έχει καταστεί imperium επί του ασθενούς μέρους του δανειζόμενου.

Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, το καθεστώς της «χρεοδουλοπαροικίας» πρέπει να αντιμετωπισθεί ευθέως και αμέσως.

Ευχές ώστε το 2020 να είναι η αρχή κατά της «χρεοδουλοπαροικίας»!.

*Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).