Όσο υπάρχουν τα capital controls και η οικονομία παραμένει σε ύφεση, η έλλειψη ρευστότητας θα διογκώνεται, ενώ θα πλήττεται η εμπιστοσύνη καταθετών και επενδυτών με συνέπειες για τη δυναμική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Αυτό εκτιμά το ΚΕΠΕ θέτοντας 6 προϋποθέσεις για να απαλλαγεί οριστικά η ελληνική οικονομία από τους κεφαλαιακούς περιορισμούς. Αναμένει παράλληλα μέση ύφεση φέτος μόλις στο 0,1% εφόσον στο δεύτερο εξάμηνο του 2016 επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη για ανάπτυξη 0,6% (ανάπτυξη 0,9% και 0,3% στο τρίτο και τέταρτο τρίμηνο αντίστοιχα).
Συγκεκριμένα οι έξι προϋποθέσεις για να μπορέσει η ελληνική οικονομία να απαλλαχθεί οριστικά από τα capital controls, είναι οι εξής:
1. Oι αξιολογήσεις του οικονομικού χρηματοδοτικού προγράμματος της Ελλάδας πρέπει να είναι επιτυχείς, χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις το επόμενο χρονικό διάστημα. Επιπροσθέτως, απαραίτητη κρίνεται η εφαρμογή όλων των υπόλοιπων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που περιγράφονται στο τρέχον Μνημόνιο, καθώς και των αναπτυξιακών πολιτικών που έχουν ως στόχο την έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την ύφεση και την ολοκλήρωση της δημοσιονομικής εξυγίανσης.
2. Το χρέος πρέπει να αναδιαρθρωθεί, έστω και βραχυπρόθεσμα σε πρώτο στάδιο, μετά την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης (Οκτώβριο 2016), ώστε να γίνει πραγματικά βιώσιμο με την «πιστοποίηση» της έκθεσης βιωσιμότητας από το ?ΝΤ και την έγκρισή της από την ΕΚΤ. Κάτι που θα σημάνει αυτομάτως και την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ.
3. Η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το Κράτος και το πολιτικο-οικονομικό σύστημα πρέπει να αποκατασταθεί άμεσα. Όσο υπάρχει αβεβαιότητα στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον και οι Έλληνες δεν εμπιστεύονται την οικονομική στρατηγική που προτείνεται, η όποια προσπάθεια γίνεται για ανασύσταση της ελληνικής οικονομίας δεν θα έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα.
4. Η εδραίωση της εμπιστοσύνης των Ελλήνων καταθετών προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα κρίνεται απαραίτητη. Αυτό αντανακλάται στην επιστροφή (αύξηση) των καταθέσεων. ?εν δύναται να υπάρξει πλήρης άρση των capital controls αν δεν επιστρέψουν περίπου τα 2/3 των καταθέσεων που αποσύρθηκαν από το τραπεζικό σύστημα το διάστημα μεταξύ ?εκεμβρίου του 2014 και λίγο πριν την επιβολή των περιορισμών (περίπου €20 δις). Μόνο με αυτό τον τρόπο, θα μπορέσουν οι τράπεζες να μειώσουν δραστικά τον ELA και να αντικαταστήσουν το μεγαλύτερο μέρος αυτού με απευθείας δανεισμό από την ΕΚΤ.
5. Για όσο χρονικό διάστημα η Ελλάδα βρίσκεται στο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, η ευρωπαϊκή οδηγία αναφορικά με την εγγύηση των καταθέσεων μέχρι 100.000 ευρώ, θα πρέπει να ισχύσει κατά γράμμα και χωρίς εξαιρέσεις, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία συνθηκών εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.
6. Οι τράπεζες οφείλουν να επικεντρωθούν στο μείζον πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ώστε να επιτύχουν τους στόχους που τέθηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος για την άμεση μείωσή τους το επόμενο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, οι τράπεζες πρέπει να προβούν σε μεγαλύτερου εύρους αναδιαρθρώσεις των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών και μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με μείωση επιτοκίων, αύξηση περιόδου χάριτος και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής. Σε ειδικές περιπτώσεις, αν όλα τα προηγούμενα μέτρα δεν αποδώσουν, τότε οι τράπεζες θα μπορούσαν να προβούν και σε άμεση απομείωση «haircut» ενός μέρους του αρχικού κεφαλαίου των προβληματικών αυτών δανείων, υπό την προϋπόθεση ότι θα καταστούν εξυπηρετήσιμα.
Ταυτόχρονα όμως, πρέπει να τους «επιτραπεί» να προβούν άμεσα σε περιορισμένηςκλίμακας πλειστηριασμούς ακινήτων και επιχειρήσεων των οποίων αποδεδειγμένα οι ιδιοκτήτες/κάτοχοι είναι «στρατηγικοί κακοπληρωτές». Το μέτρο αυτό θα λειτουργήσει ως μέσο πίεσης προς τους τελευταίους και θα ανακόψει την αυξητική πορεία των επισφαλειών, απελευθερώνοντας συνάμα ρευστότητα στην πραγματική οικονομία.
Στην ίδια μελέτη εξετάζονται οι λόγοι για το συνεχή περιορισμό των καταθέσεων.
Τον Ιούλιο του 2016 οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα ανήλθαν σε 122,6 δισ. ευρώ (νοικοκυριά: 102 δισ. ευρώ επιχειρήσεις: 20,6 δισ. ευρώ ) έναντι 122,7 δισ. τον Ιούνιο του 2016 (νοικοκυριά: 101,8 δισ., επιχειρήσεις: 20,9 δισ.), ενώ τον Ιούλιο του 2015 ήταν 120,8 δισ. (νοικοκυριά: 102,9 δισ., επιχειρήσεις: 17,9 δισ. ευρώ).
Επιπλέον, παρατηρείται ότι το τελευταίο διάστημα, και παρά την επιβολή των capital controls, οι καταθέσεις των νοικοκυριών έχουν ελαφρά μειωθεί. Αυτό εξηγείται από τις αυξημένες φορολογικές και δανειακές υποχρεώσεις τους, σε σχέση με το εισόδημα τους, ενώ σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις, παρατηρείται αύξηση του ύψους των καταθέσεων, κυρίως λόγω της διευρυμένης χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων συναλλαγών.
Επιπροσθέτως, η περιορισμένη δυνατότητα των ελληνικών τραπεζών να παρέχουν ρευστότητα στην πραγματική οικονομία επιδεινώθηκε και από την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ στις 4 Φεβρουαρίου του 2015, στην οποία είχε αρθεί η εξαίρεση (waiver) για τις ελάχιστες απαιτήσεις αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των τίτλων που εκδίδονται ή είναι εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο.
Η απόφαση αυτή έχει άμεσες συνέπειες για την παροχή φθηνότερης ρευστότητας από την ΕΚΤ μέσω του συστήματος εγγυήσεων του Πυλώνα 2 & 3. Κατά συνέπεια, οι ελληνικές τράπεζες έπρεπε να υποκαταστήσουν, μετά την άρση της εξαίρεσης, μεγάλο μέρος της απευθείας χρηματοδότησής τους από την ΕΚΤ με επιτόκιο 0,05%, με την ακριβότερη χρηματοδότηση από τον Έκτακτο Μηχανισμό Παροχής Ρευστότητας (ELA) με επιτόκιο 1,55%.
Ωστόσο, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε στις 22 Ιουνίου 2016 να επαναφέρει το καθεστώς της κατ' εξαίρεση επιλεξιμότητας των ελληνικών ομολόγων (waiver) και να ξανακάνει δεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο στις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών.
Επισημαίνεται ότι, τον Ιούλιο του 2016, η συνολική χρηματοδότηση από το Ευρωσύστημα (EKT και ELA) ανέρχεται σε 82,8 δισ. ευρώ, με τον ELA να βρίσκεται στα 51,4 δισ. ευρώ, από 125,5 δισ. συνολικής χρηματοδότησης τον Ιούλιο του 2015 (αμέσως μετά τα capital controls), εκ των οποίων τα 85,3 δισ. ευρώ αντλήθηκαν μέσω του ELA.
