Τρεις στατιστικές δείχνουν ότι κάτι αρχίζει να κινείται στον ισοπεδωμένο από την πολυετή οικονομική κρίση κλάδο της οικοδομής και των κατασκευών.
Η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα εμφανίζει στο φετινό 7μηνο αύξηση της τάξεως του 17% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστημα, ενώ το 2017 ήταν η πρώτη χρονιά κατά την οποία η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατέγραψε αύξηση στον όγκο της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας ύστερα από έντεκα συναπτά έτη πτώσης.
Οι επενδύσεις σε κατοικίες και λοιπές κατασκευές διαμορφώθηκαν στο πρώτο 6μηνο της φετινής χρονιάς στο υψηλότερο επίπεδο από το 2015, ενώ άρχισαν να φαίνονται και τα πρώτα ίχνη αύξησης της απασχόλησης στον χώρο των κατασκευών. Βέβαια, τα πρώτα θετικά στοιχεία αποτυπώνονται σε… καμένη γη.
Υπό εξαφάνιση
Ο χώρος της οικοδομής και των κατασκευών κινδύνεψε με… εξαφάνιση:
1 Η μείωση όσον αφορά τον όγκο και την επιφάνεια της οικοδομικής δραστηριότητας έφτασε να ξεπερνάει το 90% σε σχέση με τα υψηλά επίπεδα των τελευταίων 10ετιών τα οποία αποτυπώθηκαν το 2005.
2 Χάθηκαν πάνω από 255 χιλιάδες θέσεις εργασίας με τον αριθμό των απασχολουμένων να φτάνει να μειώνεται πάνω από 64%.
3 Οι επενδύσεις σε κατοικίες και λοιπές κατασκευές έχουν υποχωρήσει σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του 1995, με τον χρόνο να γυρίζει έως και τρεις δεκαετίες πίσω. Η απώλεια σε επίπεδο επενδύσεων έφτασε ακόμη και στο 78% ή στα 27 δισ. ευρώ ετησίως, συμβάλλοντας έτσι σε πολύ μεγάλο βαθμό στη μείωση του ΑΕΠ και στην εμβάθυνση της ύφεσης.
Η διαπίστωση ότι σε ορισμένες γειτονιές της Αττικής και σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας έχουν αρχίσει και πάλι να ανεγείρονται οικοδομές αποτυπώνεται έστω και δειλά στα επίσημα στατιστικά στοιχεία.
Μόλις προ ημερών, ανακοινώθηκε ότι ο όγκος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του τελευταίου 12μηνου (σ.σ.: είναι το διάστημα Αυγούστου 2017-Ιουλίου 2018) έφτασε στα 13,17 εκατομμύρια κυβικά, σημειώνοντας αύξηση 15,5% συγκριτικά με το διάστημα Αυγούστου 2016 - Ιουλίου 2017.
Την ίδια περίοδο, ο αριθμός των οικοδομικών αδειών αυξήθηκε κατά 7,1%, με το ποσοστό αυτό να μεταφράζεται σε αύξηση κατά λιγότερες από 1.000 άδειες (από 13.472 σε 14.426), ενώ και η επιφάνεια ενισχύθηκε σε ποσοστό 14,6% φτάνοντας στα 3 εκατομμύρια τετραγωνικά.
Το ρεκόρ του 2005
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της μείωσης που καταγράφηκε όλα αυτά τα χρόνια, αρκεί να αναφερθούν τα ακόλουθα στατιστικά: Το 2005, έτος ρεκόρ με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο από το 2000 μέχρι σήμερα, εκδόθηκαν 95 χιλιάδες άδειες που αντιστοιχούσαν σε 29 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα επιφάνειας και σε 102 εκατομμύρια κυβικά μέτρα όγκου. Φυσικά, το 2005 ήταν μια ειδική χρονιά, καθώς ιδιώτες και επαγγελματίες της οικοδομής έσπευσαν να φτιάξουν ένα «απόθεμα» αδειών προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα ανέγερσης οικοδομών οι οποίες δεν θα υπάγονται στον ΦΠΑ (σ.σ.: ο ΦΠΑ στην οικοδομή με μοναδική εξαίρεση την απόκτηση 1ης κατοικίας επιβλήθηκε την 1η/1/2006 και ισχύει και σήμερα άσχετα αν τα φορολογικά έσοδα που αποφέρει είναι μηδαμινά).
Το χαμηλό του 2016
Το αρνητικό ρεκόρ, πριν δηλαδή καταγραφούν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, καταγράφηκε το 2016. Από τα 29,056 εκατομμύρια τετραγωνικά πέσαμε στα… 2,345 εκατομμύρια και από τα 102,234 εκατομμύρια κυβικά στα 10,196 εκατομμύρια. Δηλαδή, στον χώρο της οικοδομικής καταγράφηκε πτώση της τάξεως του 92% σε επίπεδο επιφάνειας, 90% σε επίπεδο όγκου και 87% σε επίπεδο αριθμού οικοδομικών αδειών πριν φανούν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης.
Οι επενδύσεις
Η δεύτερη στατιστική που αποτύπωσε την έκταση της καταστροφής ήταν αυτή των επενδύσεων, δηλαδή της συμμετοχής των κατοικιών και των λοιπών κατασκευών στον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου. Οι περισσότερες επενδύσεις σε κατοικίες καταγράφηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ το 2007, έτος «ενεργοποίησης» πολλών εκ των οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν μέχρι το 2005 χωρίς «ρήτρα ΦΠΑ». Τη συγκεκριμένη χρονιά οι επενδύσεις έφτασαν στα 25,272 δισ. ευρώ, μια χρονιά κατά την οποία ο συνολικός ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου είχε φτάσει επίσης στο επίπεδο ρεκόρ των 60 δισ. ευρώ. Η χειρότερη χρονιά ήταν η περυσινή. Παρά την αύξηση των επενδύσεων που κατέγραψε η ΕΛΣΤΑΤ αναλύοντας τη συνταγή του περσινού ΑΕΠ, οι επενδύσεις κατέγραψαν χαμηλό τουλάχιστον τριών 10ετιών πέφτοντας στο μόλις 1 δισ. ευρώ. Πρόκειται για μείωση πολύ κοντά στα όρια του μηδενισμού, με την ποσοστιαία μείωση να φτάνει στο 96%.
Η απασχόληση
H 3η στατιστική είναι αυτή που αφορά την πορεία της απασχόλησης. Ο κλάδος των κατασκευών είχε φτάσει το α’ τρίμηνο του 2008 -δηλαδή λίγους μήνες πριν ξεσπάσει η κρίση- να δίνει 398.100 θέσεις απασχόλησης. Έκτοτε η μείωση ήταν ραγδαία, ενώ η ανάκαμψη που έχει αποτυπωθεί μέχρι σήμερα είναι οριακή. Το «χαμηλό» περιόδου σημειώθηκε στο α’ τρίμηνο του 2015, με τις θέσεις εργασίας να περιορίζονται σε μόλις 142.300 και την ποσοστιαία μείωση να φτάνει στο 64%. Στο πρώτο τρίμηνο του 2018, ο κλάδος των κατασκευών προσέφερε 151 χιλιάδες θέσεις εργασίας, δηλαδή περίπου το 4,05% των συνολικών θέσεων απασχόλησης. Στις καλές εποχές της οικοδομής και του κλάδου των κατασκευών συνολικότερα, το «μερίδιο» του κλάδου των κατασκευών στη συνολική απασχόληση είχε φτάσει ακόμη και στο 8%.
Πρώτες ενδείξεις
Τα πρώτα δείγματα ήπιας ανάκαμψης στον χώρο της οικοδομής (αριθμός αδειών, επιφάνεια και όγκος) αναπτερώνουν το ηθικό των επιχειρηματιών που έχουν άμεση σχέση με αυτή την αγορά, όσων δηλαδή απέμειναν «όρθιοι» από το κύμα «καταστροφής» που προηγήθηκε στον τομέα. Όπως τονίζουν οι αναλυτές της ICAP, σημειώθηκε αύξηση 3% στην αγορά ηλεκτρολογικού υλικού εγκαταστάσεων. Η επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης των οικοδομικών αδειών είχε σαν αποτέλεσμα η ζήτηση για είδη ξυλείας να ομαλοποιηθεί, ενώ και στον κλάδο των χρωμάτων οι ανακαινίσεις παλαιών κατοικιών «προστάτευσαν» τις παραγωγικές εταιρείες και το 2016-2017 υπήρξε ήπια μεγέθυνση της εγχώριας αγοράς οικοδομικών χρωμάτων και βερνικιών.
