Ούτε με μαγικό ραβδί ούτε με οριζόντιες λύσεις, αλλά ούτε και με υποσχέσεις λύνονται τα
προβλήματα που εδώ και δεκαετίες συσσωρεύονται, βαραίνοντας όσους ακόμη επιμένουν να ασχολούνται στην Ελλάδα με την κτηνοτροφία.
Και δεν είναι πλέον πολλοί.
Υπολογίζεται ότι περίπου το 25% του ανθρώπινου δυναμικού έχει ήδη εγκαταλείψει τον κλάδο και σημαντικό ποσοστό βρίσκεται στα πρόθυρα τού να παρατήσει την προσπάθεια.
Τα τελευταία χρόνια καμία κυβέρνηση και κανένας υπουργός Γεωργίας δεν κατάφεραν να σβήσουν με μια μονοκοντυλιά τα προβλήματα. Όπως δεν υπάρχει απλή απάντηση στο ερώτημα γιατί νοσεί η κτηνοτροφία στην Ελλάδα, δεν υφίσταται και γενική λύση, καθώς η κτηνοτροφική δραστηριότητα δεν είναι ενιαία.
Υπάρχει η εκτατική και η εσταυλισμένη αιγοπροβατοτροφία, η ορνιθοτροφία, η βοοτροφία, η χοιροτροφία, η μελισσοκομία κ.ά. Καθεμία με ξεχωριστές δυσκολίες και δυσλειτουργίες, οι οποίες έχουν διαμορφώσει ένα αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, με τις εισαγωγές ζωικών προϊόντων και ζωοτροφών να υπερτερούν των εξαγωγών.
Τα χαμηλότερα ποσοστά αυτάρκειας της χώρας σε κτηνοτροφικά προϊόντα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, καταγράφονται στο βόειο κρέας (17,5%), στο χοιρινό (27%) και στο αγελαδινό γάλα (45%). Υψηλότερη αυτάρκεια παρατηρείται στα αβγά (95%), στα πουλερικά (85%) και στο αιγοπρόβειο γάλα (85%) και κρέας (76%).
Τα... ανεπίσημα στοιχεία όμως, όπως τα παραθέτει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) κ. Παναγιώτης Πεβερέτος, δείχνουν ότι η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη.
Από τις 6.000 αγελαδοτροφικές μονάδες με παραγωγή 750.000 τόνους γάλακτος το 2009, σήμερα έχουν απομείνει 2.500 με παραγωγή 500.000 τόνους. Όσο για τα αιγοπρόβατα – βασικοί τροφοδότες γάλακτος για την πολύτιμη παραγωγή φέτας –, εφέτος είναι 700.000 λιγότερα από ό,τι το 2015.
Συνολικά από το 2009 ως σήμερα, από τις 107.000 αιγοπροβατοτρόφους στο επάγγελμα παραμένουν μόλις 80.000. Στο νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την περίοδο 2014-2020 αποτυπώνεται ωστόσο η στήριξη σε αγροδιατροφικά προϊόντα, κυρίως κτηνοτροφικά (ή που σχετίζονται με την κτηνοτροφία), με μέτρα και δράσεις που έχουν στόχο την αύξηση της εγχώριας παραγωγής και την αντικατάσταση των εισαγόμενων προϊόντων με ανταγωνιστικότερα, σε ποιότητα και κόστος, ελληνικά προϊόντα.
Εν τούτοις, αν και το νέο ΠΑΑ (ύψους 4,7 δισ. ευρώ κοινοτικής συμμετοχής), με τα 20 μέτρα που περιλαμβάνει, εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Δεκέμβριο, ακόμη δεν έχει εκδοθεί παρά μόνο η προδημοσίευση για το μέτρο στήριξης στους νέους αγρότες, το οποίο, σύμφωνα με αισιόδοξες προβλέψεις, αναμένεται ότι θα ξεκινήσει το 2017.
Άλλωστε, ακόμη κλείνουν εκκρεμότητες της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου (ΠΑΑ 2007-2014). Τον Απρίλιο υπεγράφησαν οι σχετικές αποφάσεις ώστε δικαιούχοι παλαιών σχεδίων βελτίωσης (για εκσυγχρονισμό γεωργικών εκμεταλλεύσεων), δράσεων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, ολοκληρωμένης διαχείρισης καπνού κ.λπ. να εξοφληθούν από το νέο πρόγραμμα μέσω προγράμματος-γέφυρας ως και το τέλος του 2018.
Δεν είναι τυχαίο ότι όσοι ασχολούνται με τη βιολογική κτηνοτροφία βρίσκονται σε απόγνωση καθώς την ώρα που ετοιμάζεται να ανοίξει το νέο πενταετές πρόγραμμα εκείνοι έχουν να λάβουν ενίσχυση από το 2012. «Είμαστε στο 2016 και έχουμε πάρει χρήματα για το μισό 2012, οπότε ξεκίνησε το πενταετές πρόγραμμα της βιολογικής κτηνοτροφίας, καθώς οι πληρωμές κόλλησαν στο θέμα των επιλέξιμων βοσκοτόπων.
Δεν υπάρχει συνέπεια στο κράτος και δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε τίποτε. Δεν τηρείται κανένα χρονοδιάγραμμα πληρωμών. Είμαστε μέσα με τα... τσαρούχια» λέει ο κτηνοτρόφος από την Ιερισσό κ. Δημήτρης Κόμνος, καταγγέλλοντας ότι όλα γίνονται στο πόδι.
«Το πρόγραμμα των νέων κτηνοτρόφων είναι παγίδα. Παίρνουν ένα πριμ πρώτης εγκατάστασης 20.000 ευρώ και υποχρεώνονται για δέκα χρόνια να μείνουν στο επάγγελμα. Έτσι πολλοί εγκλωβίζονται καθώς δεν έχουν εμπειρία. Και από τη θεωρία στην πράξη τα πράγματα διαφέρουν. Θα έπρεπε τα κριτήρια ένταξης να γίνουν αυστηρότερα. Δεν είναι εύκολο για κάποιον που μεγαλώνει στην πόλη να γίνει κτηνοτρόφος. Εδώ έμπειροι κτηνοτρόφοι εγκαταλείπουν. Και εγώ σκεφτόμουν να τα παρατήσω, αλλά τελικά θα επιμείνω και σχεδιάζω να ενταχθώ και στο νέο πρόγραμμα για τη βιολογική κτηνοτροφία» σημειώνει ο κτηνοτρόφος.
Τις αμφιβολίες του για τη συμβολή των μέτρων του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης στη σωτηρία του κτηνοτροφικού κλάδου εκφράζει ο κ. Πεβερέτος.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, εκτός ορισμένων δράσεων, στα περισσότερα χρειάζεται
ιδιωτική συμμετοχή. «Ποιος κτηνοτρόφος σήμερα έχει τα κονδύλια ώστε να ενταχθεί σε κάποιο από τα μέτρα; Οι τράπεζες δεν δίνουν δάνεια και αν δώσουν πρέπει να υποθηκεύσουμε και τα... παιδιά μας. Προβλέπω ότι δεν θα έχουν συμμετοχή οι δράσεις του νέου Προγράμματος» υποστηρίζει ο πρόεδρος του ΣΕΚ, επισημαίνοντας ότι είναι τα οριζόντια μέτρα του τρίτου μνημονίου που φέρνουν τους έλληνες κτηνοτρόφους σε δυσχερή θέση σε σχέση με τους ευρωπαίους ανταγωνιστές.
«Πήγαν τον ΦΠΑ στο άχυρο στο 24%, λες και είναι γούνα βιζόν. Ακόμη και ο ΦΠΑ στις ζωοτροφές που παράγονται στην Ελλάδα – τριφύλλι, βρόμη, κριθάρι κ.ά. – πήγε στο 24%. Ο υπουργός λέει “δεν τρέχει τίποτα” επειδή γίνεται συμψηφισμός. Οταν πουλάω με 13% το γάλα και αγοράζω τις τροφές με 24%, τι σημαίνει; Οτι 11% μου παίρνει το κράτος εν είδει δανείου, αλλά επιστροφή ΦΠΑ δεν έχω» τονίζει ο κτηνοτρόφος.
Για να μπουν βάσεις ανάπτυξης της κτηνοτροφίας στα
χρόνια που έρχονται, το τρέ-
χον ΠΑΑ 2014-2020 πρέπει
να αξιοποιηθεί στο έπακρον.
Όπως υποστηρίζουν στελέχη
του υπουργείου Αγροτικής
Ανάπτυξης, είναι εφικτό να
αλλάξει ο χάρτης της κτηνοτροφίας με την απασχόληση
νέων ανέργων. Για παράδειγμα, με 1 ως 2 εκατ. ευρώ μπορεί να εγκατασταθεί κτηνοτροφικό πάρκο και να δοθεί
για πιλοτική λειτουργία. Νέοι
γεωτεχνικοί επιστήμονες θα
μπορούσαν να αποτελέσουν
τον πυρήνα της προσπάθειας
δεδομένου ότι ένα τέτοιο πάρκο πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις ορθής λειτουργίας
(νομικά, τεχνικά, οικονομικά).
Άλλωστε, ο υπουργός
Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Βαγγέλης Αποστόλου, σε ομιλία
του στην Ήπειρο όπου παρουσιάστηκε και το Στρατηγικό
Σχέδιο Ανάπτυξης της Αιγοπροβατοτροφίας (έχοντας ως πυλώνα αναφοράς την Περιφέρεια Ηπείρου), επεσήμανε ότι το δυνατό όχημα της χώρας που ανοίγει δρόμους στις διεθνείς αγορές είναι τα προϊόντα της αιγοπροβατοτροφίας, η φέτα, το γάλα, το γιαούρτι και το κρέας.
Το ζήτημα ωστόσο, σύμφωνα με τον υπουργό, είναι ότι η ζήτηση, ειδικά για τη φέτα, είναι
πολλαπλάσια της ελληνικής παραγωγής και «δυστυχώς, κατά μεγάλο μέρος, καλύπτεται από διάφορες απομιμήσεις και λευκά τυριά, πράγμα που για να αντιμετωπιστεί χρειάζεται να δώσουμε μεγάλες μάχες, αφού το πεδίο των διαπραγματεύσεων όχι απλά είχε υπονομευτεί αλλά και προδιαγράψει αρνητικό αποτέλεσμα»
Πέρα από την παραγωγή ζωοτροφών, στόχος του υπουργείου είναι να χρησιμοποιηθεί
ως μέσο μείωσης του κόστους παραγωγής η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Επιπλέον, σημαντική κρίνεται και η οργάνωση των παραγωγών σε ομάδες (πέντε άτομα ο ελάχιστος αριθμός στη ζωική παραγωγή) διότι το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης δίνει σε αυτές επιπλέον 20% επιδότηση.
Γενικότερα, της προδημοσίευσης του μέτρου στήριξης των νέων αγροτών αναμένεται ότι θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες προκηρύξεις δράσεων για τις οποίες υπάρχει ωριμότητα, από την εφαρμογή τους στις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, όπως είναι τα σχέδια βελτίωσης, η κατάρτιση των νέων γεωργών, η πρόληψη και αποκατάσταση ζημιών του γεωργικού παραγωγικού δυναμικού λόγω φυσικών καταστροφών, το LEADER για την επιλογή των ομάδων τοπικής δράσης και των τοπικών προγραμμάτων, καθώς και το νέο μέτρο των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
