Τουλάχιστον ανησυχία προκαλούν τα στοιχεία της ΕΜΥ, η οποία ανέλυσε τα δεδομένα για της υψηλές θερμοκρασίες και τους καύσωνες στην Ελλάδα.
Όπως σημειώνει ο Θ.Κολυδάς:
1.Ο πρόσφατος καύσωνας του Ιουλίου 2024 είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια αλλά όχι τη μεγαλύτερη ένταση, ούτε τη μεγαλύτερη έκταση (περιοχές που επηρεάστηκαν).
2.Τα τελευταία 4 χρόνια έχουν καταγραφεί οι 3 σημαντικότεροι σε διάρκεια καύσωνες, ενώ ο αμέσως επόμενος στη σειρά ήταν ο καύσωνας του Ιουλίου 1987.
3.Ο καύσωνας με τη μεγαλύτερη έκταση ήταν εκείνος που ξεκίνησε στα τέλη του Ιουλίου του 2021 και ακολουθεί εκείνος του Ιουλίου 2007, ενώ οι καύσωνες των Ιουλίου 1987 και 2023 ήταν ισάξιοι σε έκταση.
4.Ο καύσωνας με τη μεγαλύτερη ένταση (μεγαλύτερη απόκλιση των μέγιστων θερμοκρασιών από τις κανονικές τιμές) ήταν εκείνος του Ιουνίου 2007 και ακολουθούν οι καύσωνες των Ιουνίου 1982 και 2017.
5.Τα περισσότερα επεισόδια καύσωνα καταγράφονται τον Ιούλιο και κυρίως το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουλίου όπου είχαμε 6 επεισόδια καύσωνα, ενώ ακολουθούν το πρώτο και τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου με 5 επεισόδια καύσωνα το καθένα.
Αναλυτικά η μελέτης της ΕΜΥ για τους καύσωνες
Πραγματοποιείται ανάλυση ιστορικών δεδομένων μέσης και μέγιστης θερμοκρασίας για Ιούνιο και Ιούλιο για όλους τους διαθέσιμους μετεωρολογικούς σταθμούς της ΕΜΥ, που είναι κατανεμημένοι στην ελληνική επικράτεια και λειτουργούν αδιάλειπτα από το παρελθόν έως σήμερα. Ο στόχος είναι να εκτιμηθεί πόσο ζεστός ήταν ο φετινός Ιούνιος, που κυμαίνεται με τα μέχρι τωρα στοιχεια ο Ιούλιος και να αποτυπωθούν με αντικειμενικά κριτήρια όλοι οι σημαντικοί καύσωνες που εκδηλώθηκαν κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο στη διάρκεια των τελευταίων 65 ετών. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν πλεγματικά δεδομένα θερμοκρασίας ανά 750 μέτρα περίπου στα οποία εκτιμήθηκε η πορεία της, χρησιμοποιώντας τις παρατηρούμενες θερμοκρασίες στις θέσεις των σταθμών και κατάλληλες γεωφυσικές και τοπογραφικές παραμέτρους.
Ο Ιούνιος 2024
Ο Ιούνιος 2024 ήταν ο θερμότερος Ιούνιος στην Ελλάδα από το 1960.
Η μέση θερμοκρασία τον Ιούνιο 2024 στην Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη περίπου 200.000 σημεία του ελλαδικού χώρου στα οποία εκτιμήθηκε η θερμοκρασία (δηλαδή ανά 750 μέτρα περίπου), ήταν 26.7oC.
Η μέση θερμοκρασία ήταν κατά μέσο όρο 3.6 με 4 oC υψηλότερη από την κανονική τιμή, δηλαδή από τον μέσο όρο των θερμοκρασιών Ιουνίου την περίοδο 1981-2010.
Επίσης, η μέση θερμοκρασία ήταν κατά μέσο όρο 2oC υψηλότερη από τους μέχρι πρότινος θερμότερους Ιούνιους του 2012 και 2007.
Παρατηρείται ανοδική τάση στις μέσες θερμοκρασίες Ιουνίου.
Πρώτη φορά το 1999 η μέση θερμοκρασία τον Ιούνιο έφτασε να είναι σχεδόν 1 oC πάνω από την κανονική τιμή 1981-2010. Έκτοτε, 8 χρονιές στην διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, η μέση θερμοκρασία τον Ιούνιο ήταν κατά τουλάχιστον 1 oC υψηλότερη από την κανονική τιμή 1981-2010.
Ο ψυχρότερος Ιούνιος ήταν εκείνος του 1983, όπου η μέση θερμοκρασία ήταν κατά μέσο όρο 2.5 oC κάτω από την κανονική τιμή 1981-2010.
Στην Εικόνα 1, δίνονται οι αποκλίσεις της μέσης θερμοκρασίας του Ιουνίου από το 1960 έως το 2024 από την κανονική τιμή 1981-2010, δηλαδή από τον μέσο όρο της θερμοκρασίας Ιουνίου την συγκεκριμένη τριακονταετία αναφοράς. Οι αποχρώσεις του κόκκινου δείχνουν τους Ιούνιους που ήταν πιο ζεστοί από την κανονική τιμή και οι αποχρώσεις του μπλε δείχνουν τους Ιούνιους που ήταν πιο ψυχροί από αυτή.
Ο Ιούλιος 2024
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία (επεξεργασία δεδομένων έως 24/7/2024) ο Ιούλιος που διανύουμε φαίνεται να ξεπερνάει τον μέχρι πρότινος θερμότερο περσινό Ιούλιο του 2023, με τη μέση θερμοκρασία είναι κατά μέσο όρο 3 oC υψηλότερη από την κανονική τιμή, δηλαδή από τον μέσο όρο των θερμοκρασιών Ιουλίου την περίοδο 1981-2010.
Στην Εικόνα 3 παρουσιάζονται οι αποκλίσεις της μέσης θερμοκρασίας ανά μήνα και έτος, από το 1960 έως σήμερα. Οι αποχρώσεις του μπλε δείχνουν χρονιές που ήταν πιο ψυχρές από την κανονική τιμή 1981-2010, ενώ οι αποχρώσεις του κόκκινου δείχνουν χρονιές που ήταν πιο ζεστές από αυτή.
Παρότι, δεν υπάρχει κοινός διεθνής ορισμός για τους καύσωνες, σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες του WMO (WMO-No. 1310, 2023), ως κύμα καύσωνα ορίζεται μια περίοδος έντονης και ασυνήθιστης ζέστης που επιμένει για τουλάχιστον δύο ή τρεις διαδοχικές ημέρες. Βέβαια, οι χώρες μέλη του WMO, μπορούν να χρησιμοποιούν διαφορετικά όρια και κριτήρια ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, για την έκδοση προειδοποιήσεων για καύσωνες. Υπάρχει σύσταση όμως, ο προσδιορισμός των επεισοδίων καύσωνα να γίνεται χρησιμοποιώντας αντικειμενικά κριτήρια και κλιματικούς δείκτες.
Προκειμένου να αποτυπωθούν όλα τα σημαντικά επεισόδια καύσωνα σε ένα ενιαίο γράφημα όπου συνυπάρχουν η ένταση, η έκταση και η διάρκεια του καύσωνα και για να γίνει σύγκριση με τους καύσωνες του παρελθόντος, χρησιμοποιήθηκε σε κάθε σταθμό ως κρίσιμη τιμή το 98ο εκατοστημόριο των ημερήσιων μέγιστων θερμοκρασιών του, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες για την περίοδο 1971-2000. Δηλαδή, σε κάθε σταθμό ως επεισόδιο καύσωνα χαρακτηρίστηκε η περίοδος κατά την οποία, για 3 ή περισσότερες διαδοχικές ημέρες, η μέγιστη θερμοκρασία υπερέβη την τιμή που είναι μεγαλύτερη του 98% του συνόλου των μέγιστων θερμοκρασιών τους καλοκαιρινούς μήνες της περιόδου αναφοράς.
Στην Εικόνα 4 παρουσιάζονται τα σημαντικότερα επεισόδια καύσωνα Ιουνίου και Ιουλίου από το 1960 έως 2024. Το πράσινο χρώμα των κύκλων αντιστοιχεί στους καύσωνες που συνέβησαν το μήνα Ιούνιο (έναρξη επεισοδίου τον Ιούνιο) και το μωβ χρώμα στους καύσωνες του Ιουλίου (έναρξη επεισοδίου τον Ιούλιο). Η ακτίνα ενός κύκλου (μέγεθος κύκλου) σχετίζεται με το πόσες περιοχές επηρεάστηκαν από τον αντίστοιχο καύσωνα και προέκυψε από τον αριθμό των σταθμών που πληρούσαν τα κριτήρια ενός επεισοδίου καύσωνα (ο μεγαλύτερος κύκλος αντιστοιχεί σε περισσότερους σταθμούς, δηλαδή περισσότερες περιοχές επηρεάστηκαν από το κύμα καύσωνα). Η θέση ενός κύκλου στο γράφημα καθορίζεται στον οριζόντιο άξονα (άξονας x) από τη διάρκεια του αντίστοιχου κύματος καύσωνα (μέσος αριθμός ημερών καύσωνα από τους σταθμούς που πληρούσαν τα κριτήρια, δηλαδή οι μέγιστες θερμοκρασίες υπερέβαιναν το όριο του 98ου εκατοστημόριου για τουλάχιστον 3 συνεχόμενες ημέρες) και στον κάθετο άξονα (άξονας y) από την ένταση του επεισοδίου δηλαδή από τον μέσο όρο των αποκλίσεων των ημερήσιων μέγιστων θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του καύσωνα, από τις κανονικές τιμές 1971-2000. Τα συμπεράσματα που εξάγονται είναι:
Ο πρόσφατος καύσωναςτου Ιουλίου 2024 είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια αλλά όχι τη μεγαλύτερη ένταση, ούτε τη μεγαλύτερη έκταση (περιοχές που επηρεάστηκαν).
Τα τελευταία 4 χρόνια έχουν καταγραφεί οι 3 σημαντικότεροι σε διάρκεια καύσωνες, ενώ ο αμέσως επόμενος στη σειρά ήταν ο καύσωνας του Ιουλίου 1987.
Ο καύσωνας με τη μεγαλύτερη έκταση ήταν εκείνος που ξεκίνησε στα τέλη του Ιουλίου του 2021 και ακολουθεί εκείνος του Ιουλίου 2007, ενώ οι καύσωνες των Ιουλίου 1987 και 2023 ήταν ισάξιοι σε έκταση.
Ο καύσωνας με τη μεγαλύτερη ένταση (μεγαλύτερη απόκλιση των μέγιστων θερμοκρασιών από τις κανονικές τιμές) ήταν εκείνος του Ιουνίου 2007 και ακολουθούν οι καύσωνες των Ιουνίου 1982 και 2017.
Τα περισσότερα επεισόδια καύσωνα καταγράφονται τον Ιούλιο και κυρίως το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουλίου όπου είχαμε 6 επεισόδια καύσωνα, ενώ ακολουθούν το πρώτο και τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου με 5 επεισόδια καύσωνα το καθένα (Εικόνα 5).
H ανάλυση και η επεξεργασία των δεδομένων για το τρέχον καλοκαίρι 2024 και η σύγκριση και συσχέτιση με τις κανονικές τιμές περιόδου αναφοράς, θα συνεχιστεί και για το υπόλοιπο του Ιουλίου 204 και για τον Αύγουστο 2024, ώστε να υπάρξει η δυνατότητα μιας συνολικής εικόνας για το φετινό καλοκαίρι, στο χρονικό πλαίσιο των τελευταίων δεκαετιών. Επιπροσθέτως, θα διερευνηθεί πως εντάσσεται το καλοκαίρι 2024 στην Ελλάδα και γενικότερα το θέρος στην ευρύτερη περιοχή και στο πλαίσιο της διερεύνησης της κλιματικής μεταβλητότητας ή/και αλλαγής.
