Γράφει η κ. Μαριάννα Θεοδωρακοπούλου*
Η γυναικομαστία αποτελεί την πιο συχνή πάθηση του ανδρικού μαστού, κατά την οποία ο μαζικός αδένας διογκώνεται, οδηγώντας σε μέγεθος μαστών, που μπορεί να μοιάζουν εκείνο των γυναικών. Οι περισσότεροι άντρες σε κάποιο στάδιο της ζωής τους θα βιώσουν τη γυναικομαστία. Η συχνότητα της πάθησης στον ανδρικό πληθυσμό ανέρχεται περίπου στο 30%, ενώ στο 75% αυτών είναι αμφοτερόπλευρη.
Η γυναικομαστία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, κυρίως ορμονικές διαταραχές, φάρμακα, χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών, αλλά και από άλλες υποκείμενες παθολογικές καταστάσεις, που θα αναλυθούν στη συνέχεια.
Τα συμπτώματα της γυναικομαστίας περιλαμβάνουν την αύξηση του όγκου του μαστού και την ανάπτυξη ψηλαφητού, συμπαγούς και ελαστικού ιστού κάτω από τη θηλή. Συνήθως συνυπάρχει πόνος ή ευαισθησία στην περιοχή. Στη γυναικομαστία πάσχει είτε ο ένας μαστός είτε και οι δύο μαστοί ταυτόχρονα. Σε αντίθεση με την παχυσαρκία που προκαλεί ψευδογυναικομαστία, στη γυναικομαστία αναπτύσσονται οι πόροι, το στρώμα, ο στηρικτικός ιστός και το λίπος του μαστού. Ως αποτέλεσμα ο μαστός εκτός από μεγαλύτερο μέγεθος έχει και διαφορετική σύσταση.
Οι περίοδοι της φυσιολογικής γυναικομαστίας είναι η πρώτη νεογνική ηλικία, και οφείλεται στα οιστρογόνα της μητέρας, η εφηβεία, λόγω της σχετικά γρηγορότερης αύξησης της οιστραδιόλης σε σχέση με την τεστοστερόνη και η τρίτη ηλικία, μετά τα 65 έτη, όπου τα επίπεδα της τεστοστερόνης στο πλάσμα των ανδρών μειώνονται. Σε πολλές περιπτώσεις, η γυναικομαστία υποχωρεί μόνη της.
Στις περιπτώσεις που παραμένει για περισσότερο από 12 μήνες, που υπάρχει πόνος, έκκριμα, ερυθρότητα ή αλλαγές στο δέρμα της θηλής ή της μασχάλης θα πρέπει να ζητείται ιατρική εκτίμηση, για να αποκλειστούν παθολογικά αίτια. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι τόσο οι έφηβοι όσο και οι άντρες με γυναικομαστία δεν έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό και ότι ο καρκίνος αυτός αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 1% των κακοηθειών του μαστού.
Η γυναικομαστία σταδιοποιείται σε 3 στάδια, ανάλογα με το μέγεθος του μαστού, την περίσσεια δέρματος και την πτώση της θηλής. Διακρίνουμε:
- Στάδιο Ι: μικρή αύξηση του μαστού, χωρίς περίσσεια δέρματος
- Στάδιο ΙΙΑ: μεσαία αύξηση μαστού, χωρίς περίσσεια δέρματος
- Στάδιο ΙΙΒ: μεσαία αύξηση μαστού, με περίσσεια δέρματος
- Στάδιο ΙΙΙ: σημαντική αύξηση μαστού, με περίσσεια δέρματος
Η γυναικομαστία στην εφηβεία συχνά δεν απαιτεί θεραπεία, καθώς είναι μια φυσιολογική ανταπόκριση στις ορμονικές μεταβολές και συνήθως υποχωρεί από μόνη της, μέχρι την ενηλικίωση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ολοκληρώνεται πλήρως ο έλεγχος με ορμονολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις (υπέρηχος) για να άλλες αιτίες ανάπτυξης του μαστού που μπορεί να απαιτούν ιατρική παρέμβαση.
Όταν όμως μιλάμε για γυναικομαστία σε ενήλικες η διαχείριση και η αντιμετώπιση είναι διαφορετική καθώς υπάρχουν περισσότεροι παθολογικοί παράγοντες που πρέπει να διερευνηθούν. Στους ενήλικες, η γυναικομαστία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και οι αιτίες της ποικίλλουν, περιλαμβάνοντας:
- Ορμονικές Διαταραχές: που επηρεάζουν την ισορροπία μεταξύ οιστρογόνων και τεστοστερόνης, όπως υπογοναδισμός, υπερθυρεοειδισμός, ή ακόμη και την ηλικία (π.χ. μείωση τεστοστερόνης στην ανδρόπαυση).
- Φάρμακα: φάρμακα, όπως τα αντιανδρογόνα, ορισμένα αντιυπερτασικά, αντι-HIV φάρμακα και φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου.
- Χρήση Αλκοόλ και Ναρκωτικών: Η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ουσιών όπως η μαριχουάνα ή αναβολικά.
- Υποκείμενες Ιατρικές Καταστάσεις: όπως η κίρρωση του ήπατος, η νεφρική ανεπάρκεια, όγκοι υπόφυσης, υποθαλάμου, θυρεοειδούς και όρχεων μπορούν να προκαλέσουν γυναικομαστία.
- Ιδιοπαθής: όταν αποκλειστούν άλλα παθολογικά αίτια αλλά η κατάσταση εμμένει.
Η θεραπεία της γυναικομαστίας εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της κατάστασης, καθώς και από το αν προκαλεί συμπτώματα, όπως πόνο ή δυσφορία. Οι πιο κοινές προσεγγίσεις είναι οι εξής:
- Αναμονή και παρακολούθηση: Εάν η γυναικομαστία δεν είναι σοβαρή και δεν προκαλεί σημαντικά συμπτώματα, προτείνεται αναμονή, περιοδική παρακολούθηση και εξάλειψη των υποκείμενων αιτιών.
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Εάν η γυναικομαστία σχετίζεται με παχυσαρκία, χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικά, συστήνεται αλλαγή στον τρόπο ζωής: μείωση καταχρήσεων, διατροφή και άσκηση.
- Φαρμακευτική αγωγή: Φάρμακα που μπορούν να ρυθμίσουν τα επίπεδα ορμονών και να μειώσουν τον βαθμό της γυναικομαστίας, όπως αντιοιστρογόνα ή αναστολείς της αρωματάσης, είναι πιο αποτελεσματικά όταν χορηγούνται σε πρώιμα στάδια της γυναικομαστίας.
- Χειρουργική επέμβαση: Σε περιπτώσεις σοβαρής και εμμένουσας γυναικομαστίας που δεν ανταποκρίνεται σε άλλες θεραπείες, μπορεί να συστηθεί χειρουργική επέμβαση. Χειρουργική αποκατάσταση προτείνεται σε ασθενείς με εμμένουσα γυναικομαστία πάνω από 12 μήνες. Οι χειρουργικές λύσεις που προτείνονται εξαρτώνται από το μέγεθος του προβλήματος και την παρουσία ή όχι πτώσης. Η αφαίρεση του μαζικού αδένα, σε συνδυασμό με αφαίρεση λιπώδους ιστού, λιποαναρρόφηση, είναι οι σταθερές επιλογές για τη μείωση του μεγέθους των μαστών, ενώ στις περιπτώσεις που συνυπάρχει πτώση γίνεται και ανόρθωση, με ή χωρίς τη χρήση κρημνών.
Είναι σημαντικό να υπάρχει διεπιστημονική προσέγγιση των ασθενών με γυναικομαστία, από ενδοκρινολόγο, ακτινολόγο, παιδίατρο για τους εφήβους και χειρουργό μαστού. Η παραπομπή σε πλαστικό χειρουργό γίνεται για την εμμένουσα γυναικομαστία των ενηλίκων και οι επιλογές αντιμετώπισης καθορίζονται βάσει των αναγκών και του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς.
Εικ.1: Αμφοτερόπλευρη γυναικομαστία σταδίου Ι. Χειρουργική αποκατάσταση με αφαίρεση μαζικού αδένα και λίπους με υποθηλαία τομή. Αποτέλεσμα στις 7μέρες.
Εικ. 2: Μονόπλευρη γυναικομαστία, σταδίου ΙΙΑ. Χειρουργική αποκατάσταση με αφαίρεση μαζικού αδένα και λίπους με υποθηλαία τομή. Άμεσο αποτέλεσμα.
Εικ. 3: Αμφοτερόπλευρη γυναικομαστία σταδίου ΙΙΒ-ΙΙΙ. Χειρουργική αποκατάσταση με αφαίρεση μαζικού αδένα και λίπους με υποθηλαία τομή. Άμεσο αποτέλεσμα.
Εικ 4: Αμφοτερόπλευρη γυναικομαστία σταδίου ΙΙΒ-ΙΙΙ. Χειρουργική αποκατάσταση με αφαίρεση μαζικού αδένα και λίπους με υποθηλαία τομή. Αποτέλεσμα στις 7 μέρες.
Εικ 5: Αμφοτερόπλευρη γυναικομαστία σταδίου ΙΙΙ. Χειρουργική αποκατάσταση με αφαίρεση μαζικού αδένα και λίπους με περιθηλαία τομή. Αποτέλεσμα στις 7 μέρες.
Εικ 6: Αμφοτερόπλευρη γυναικομαστία σταδίου ΙΙΙ. Χειρουργική αποκατάσταση με αφαίρεση μαζικού αδένα και λίπους με περιθηλαία τομή. Αποτέλεσμα στις 7 μέρες.
Για περισσότερες πληροφορίες πληκτρολογήστε www.theoplastics.gr/gr/breasts.
*Η κ. Μαριάννα Θεοδωρακοπούλου είναι μέλος της Ελληνικής εταιρίας Πλαστικής Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής (ΕΕΠΕΑΧ). Είναι πτυχιούχος Βιολογίας και Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και ειδικεύθηκε σε νοσοκομεία της Ελλάδας και της Αγγλίας. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στη Βαριπλαστική, από το Πανεπιστήμιο Paris V, του Παρισιού. Από το 2019 διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στο Ηράκλειο Κρήτης και από το 2023 είναι επιστημονικά υπεύθυνη της κλινικής πλαστικής χειρουργικής του ΕUROMEDICA- Μητέρα Κρήτης.
