Στα αζήτητα του Δημοσίου βρίσκεται το 54% των επιστροφών φόρου που εκκρεμούν, καθώς ποσό ύψους 293 εκατ. ευρώ, που μπορεί άμεσα να δοθεί στους δικαιούχους, δεν έχει αναζητηθεί ακόμη από κανέναν φορολογούμενο, φυσικό ή νομικό πρόσωπο.
Το στοιχείο αυτό προκύπτει από τα δεδομένα που αναγράφονται στο προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού του 2022, στο κείμενο του οποίου αναλύεται η εξέλιξη των εκκρεμών επιστροφών φόρων, από τον Δεκέμβριο του 2019 έως τον Ιούλιο του 2021.
Συγκεκριμένα, με βάση τα εν λόγω στοιχεία, το συνολικό προς επιστροφή ποσό φόρων τον έβδομο μήνα του τρέχοντος έτους είχε ανέλθει στα 548 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 340 εκατ. ευρώ αφορούν εκκρεμείς επιστροφές που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες καθώς έχουν περάσει 90 ημέρες από την έκδοση Ατομικού Φύλλου Έκπτωσης (ΑΦΕΚ), ενώ 208 εκατ. ευρώ αφορούν εκκρεμείς επιστροφές φόρων που δεν είναι ληξιπρόθεσμες αφού δεν έχει παρέλθει το διάστημα των 90 ημερών από την ημερομηνία έκδοσης ΑΦΕΚ.
Το αξιοσημείωτο όμως είναι ότι από το «πακέτο» των εκκρεμών επιστροφών που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες, δηλαδή από τα 339 εκατ. ευρώ:
* τα 293 εκατ. ευρώ είναι ποσά που δεν μπορούν να αποπληρωθούν λόγω κυρίως εξωγενών παραγόντων, όπως η μη ανταπόκριση των δικαιούχων ή η μη προσκόμιση των απαραίτητων δικαιολογητικών, ενώ
* τα 46 εκατ. ευρώ αφορούν μόνο ληξιπρόθεσμες εκκρεμείς επιστροφές φόρων που δεν έχουν αποδοθεί «αδικαιολόγητα» στους δικαιούχους.
Επομένως, είναι φανερό ότι την ώρα που η αγορά αναζητά «ενέσεις» ρευστότητας και «ζεστό» χρήμα για να μπορέσει να καλύψει το χαμένο έδαφος της πανδημίας και να επανέλθει στην καθημερινότητα, ενώ δεν λείπουν και οι διαμαρτυρίες για τις καθυστερήσεις που καταγράφονται στις επιστροφές φόρων, υπάρχουν υπόχρεοι, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που αφήνουν στα συρτάρια των εφοριών, αδιαφορώντας, σημαντικά κονδύλια που αναμφίβολα μπορούν να συμβάλουν στη στήριξή τους, αλλά και στις όποιες προσπάθειες καταβάλλουν για να σταθούν στο νέο περιβάλλουν όπως αυτό διαμορφώνεται στη μετά Covid-19 εποχή.
Επισημαίνεται ότι από την πλευρά τους τα στελέχη της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, πέρα από την απορία που τους δημιουργείται «γιατί κάποιος που δικαιούται χρήματα δεν τα αναζητά, ειδικά όταν υπάρχουν επανειλημμένες οχλήσεις από τις φορολογικές αρχές», τονίζουν ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για «αμέλεια» από την πλευρά των δικαιούχων, αφού τα συγκεκριμένα ποσά αφορούν φόρο εισοδήματος, αλλά κυρίως και πρωτίστως ΦΠΑ που όλοι θα ήθελαν να έχουν σε ρευστό ή να συμψηφίσουν με μελλοντικές οφειλές. Ως μόνη λοιπόν αιτιολογία που μπορεί να ευσταθεί, όπως αναφέρουν τα ίδια στελέχη, είναι ότι οι δικαιούχοι δεν προσέρχονται να εισπράξουν τις επιστροφές ή δεν προσκομίζουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά γιατί πολύ απλά «φοβούνται» τον έλεγχο.
Επιστροφές με κριτήρια
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων έχει θεσπίσει και εφαρμόζει από τον Ιούλιο του 2020 ένα νέο σύστημα με συγκεκριμένα κριτήρια για να μειώσει τις εκκρεμότητες και να επιταχύνει τις επιστροφές φόρων. Ειδικότερα, με το καθεστώς που ισχύει πλέον βαθμολογούνται τα αιτήματα επιστροφών και επιταχύνονται οι παλαιότερες και εκείνες που είναι μεγάλου ύψους, ενώ λιγότερους πόντους θα παίρνουν τα πρόσφατα αιτήματα επιστροφών. Συγκεκριμένα, με βάση τις οδηγίες που έχει ήδη δώσει η ΑΑΔΕ, για την εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων από επιστροφές φόρων και για τη διευκόλυνση των διαδικασιών, την καλύτερη παρακολούθηση της χρονολογικής ωρίμανσης και για την ενιαία αντιμετώπιση διαχείρισης αυτών από όλες τις ΔΟΥ η διαδικασία διεκπεραίωσης των επιστροφών θα πρέπει να προχωρά με βάση:
α) τη χρονολογική ωρίμανση
β) το ύψος των επιστραφέντων ποσών.
Ημερομηνία αφετηρίας για τον υπολογισμό της χρονολογικής ωρίμανσης των επιστροφών λογίζεται, για μεν τα ποσά επιστροφής φόρων η ημερομηνία αιτήματος επιστροφής του δικαιούχου, για δε τα ποσά επιστροφής λοιπών εσόδων η ημερομηνία έκδοσης του ΑΦΕΚ.
Σε κάθε περίπτωση προτεραιότητα αποτελεί η εξόφληση των μεγαλύτερων σε ύψος επιστροφών και μεγαλύτερης χρονολογικής ωρίμανσης, ώστε να καταστεί δυνατή η ελαχιστοποίηση του συνολικού χρόνου αποπληρωμής των επιστροφών.
Αναλυτικότερα, για να διεξαχθεί η αρχική κατάταξη με βάση το ύψος του ποσού τα προς επιστροφή ποσά ταξινομούνται σε φθίνουσα σειρά και ακολούθως διαιρείται το πλήθος τους διά 3, ώστε να προκύψουν οι 3 κάτωθι κατηγορίες:
Ύψος επιστρεπτέου ποσού (Κριτήριο Α’)
* Βαθμίδα 1: τα μεγάλα ποσά
* Βαθμίδα 2: τα μεσαία ποσά
* Βαθμίδα 3: τα μικρά ποσά
Στη συνέχεια, οι επιστροφές κατατάσσονται σε βαθμίδες με βάση τη χρονολογική τους ωρίμανση στις ακόλουθες τέσσερις βαθμίδες:
Ηλικία αιτήματος (Βαθμίδες) (Κριτήριο Β’)
* Βαθμίδα 1: Άνω των 180 ημερών
* Βαθμίδα 2: Μεταξύ 91-180 ημερών
* Βαθμίδα 3: Μεταξύ 60-90 ημερών
* Βαθμίδα 4: Κάτω των 60 ημερών
Οπότε είναι φανερό ότι η σειρά προτεραιοποίησης των αιτημάτων επιστροφής διαμορφώνεται από τον συνδυασμό των παραπάνω δύο κριτηρίων.
Από την άλλη πλευρά, πάντως, η ΑΑΔΕ έχει καταστήσει σαφές ότι με το νέο καθεστώς:
* Εξαιρούνται τα αιτήματα επιστροφής από φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.
* Η βαθμίδα του επιστρεπτέου των εκκρεμοτήτων ορίζεται έπειτα από ταξινόμηση βάσει του ποσού αυτού και διαιρώντας σε 3 ισάριθμες ομάδες (μία για κάθε βαθμίδα επιστρεπτέου ποσού). Η κατάταξη αυτή γίνεται εντός του συνόλου των εγγραφών που αφορούν σε κάθε ΔΟΥ/Ελεγκτικό Κέντρο, ξεχωριστά. Επιπλέον στην αναφορά των εκκρεμών ΑΦΕΚ η κατάταξη σε βαθμίδες επιστρεπτέου ποσού γίνεται εντός των εγγραφών κάθε ΔΟΥ/Ελεγκτικού Κέντρου και ανάλογα με την ένδειξη της ύπαρξης ειδοποίησης (ΝΑΙ/ΟΧΙ).
* Η ηλικία του αιτήματος επιστροφής, για τις περιπτώσεις επιστροφών φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και ΦΠΑ, μετράται από την έναρξή της, δηλαδή την ημερομηνία υποβολής δήλωσης ΦΕΝΠ και την ημερομηνία αίτησης επιστροφής ΦΠΑ αντίστοιχα. Για τα ΑΦΕΚ που δεν συνδέονται με αίτηση επιστροφής, η ηλικία του αιτήματος μετράται από την ημερομηνία έκδοσης ΑΦΕΚ.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η επικαιροποίηση των σχετικών αναφορών με τις εκκρεμείς επιστροφές φόρων γίνεται πλέον δύο φορές τον μήνα, ούτως ώστε να υπάρχει πλήρης εικόνα των οφειλών προς τους ιδιώτες, αλλά κυρίως για να επιταχύνονται οι επιστροφές στους δικαιούχους εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος.
