Την εργασία του Περιβαλλοντικού Προγράµµατος του σχολείου τους, του 6ου Επαγγελµατικού Λύκειου Ηρακλείου, µε τίτλο “Ηράκλειο Βιώσιµη Πόλη”, για το ∆ίκτυο Βιώσιµη Πόλη του ΚΠΕ Κορδελιού & Βερτίσκου, παρουσίασαν οι μαθητές από το Ηράκλειο.
Η υλοποίηση του προγράµµατος έγινε από τους καθηγητές:
1) Καγιαλή Κωνσταντίνο ΠΕ14.04-Γεωπονίας και
2) Μιχαηλίδη Αφροδίτη ΠΕ19-Πληροφορικής.
Στο περιβαλλοντικό αυτό πρόγραµµα συµµετείχαν οι µαθητές της Α τάξης του σχολείου.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση των ίδιων των μαθητών, μεταξύ των άλλων:
" Η εργασία έγινε από τους µαθητές µε την καθοδήγηση των καθηγητών. Ακολουθήθηκε η οµαδική και συνεργατική µέθοδος project. Τα χαρακτηριστικά της µεθόδου project είναι τα ακόλουθα:
-Επιδιώκεται η συσχέτιση της διδακτικής ενότητας και του µαθήµατος µε την καθηµερινή ζωή και τα σύγχρονα προβλήµατα.
-Ο µαθητής δεν είναι παθητικός αποδέκτης της γνώσης αλλά συµµετέχει στη διαδικασία της ανακάλυψης της.
-Οι µαθητές µαζί µε τον καθηγητή συναποφασίζουν για το θέµα που πρόκειται να ερευνήσουν
-Ο κάθε µαθητής ασχολείται µε την παραγωγή ενός µέρους του προς επεξεργασία σχεδίου, που είναι πιο κοντά στα ενδιαφέροντά και στις δεξιότητές του.
Επίσης η µέθοδος χαρακτηρίζεται από συνεργατικότητα. Η παραδοσιακή διδασκαλία αντικαθίσταται µε τον συνεργατικό τρόπο εργασίας, όπου οι µαθητές επικοινωνούν και συνεργάζονται µεταξύ τους ενώ ο καθηγητής γίνεται ο συντονιστής που εµπνέει και κατευθύνει την οµάδα χωρίς να επιβάλλει τις απόψεις του.
Η µέθοδος χαρακτηρίζεται επίσης από διαθεµατική προσέγγιση. Χρησιµοποιεί γνώσεις από όλα τα µαθήµατα που πρέπει να συνδυαστούν για να προκύψει το ανάλογο αποτέλεσµα.
Η οµάδα έκανε συναντήσεις µία φορά την εβδοµάδα, ενώ έγιναν και διδακτικές επισκέψεις στους χώρους των περιοχών που εξετάζονται.
Αρχικά έγινε αναζήτηση πληροφοριών από τις πηγές, τόσο χειρόγραφες, όσο και ηλεκτρονικά στο ∆ιαδίκτυο. Αξιοποιήθηκε επίσης η βιβλιοθήκη του σχολείου.
Μετά έγινε επεξεργασία των πληροφοριών και επιλέχθηκαν οι περιοχές που ήταν ενδιαφέρουσες για την εργασία. Έγινε επίσκεψη στις περιοχές αυτές, όπου εκτός από περιήγηση, τραβήχτηκαν και φωτογραφίες από τους µαθητές.
Κατόπιν έγινε σύγκριση των πληροφοριών που συγκεντρώθηκαν επί τόπου µε τις πηγές και συντάξαµε ερωτηµατολόγιο το οποίο και διανεµήθηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγµα κατοίκων της κάθε περιοχής που επιλέχθηκε. Το ερωτηµατολόγιο χωρίστηκε σε τρεις ενότητες: «Βασική υποδοµή», «Ασφάλεια», «Ποιότητα ζωής».
Τέλος έγινε η συγκέντρωση του υλικού, στατιστική ανάλυση των αποτελεσµάτων και δηµιουργήθηκε το τελικό κείµενο και η τελική παρουσίαση.
3. Στόχοι της εργασίας µας
Οι στόχοι του Περιβαλλοντικού αυτού Προγράµµατος είναι οι εξής:
1) Να εξασκηθούν οι µαθητές στην εξεύρεση πηγών και πληροφοριακού υλικού
2)Να γνωρίσουν οι µαθητές καλύτερα την ιστορία της πόλης τους και καλούνται να παίξουν καθοριστικό ρόλο, ως αυριανοί ενεργοί πολίτες αλλά και ως σηµερινοί µεταλαµπαδευτές του µηνύµατος για βιώσιµη διαχείριση του περιβάλλοντος.
3) Να ανακαλύψουν τρόπους ώστε να συµβάλουν και οι ίδιοι, µε προσωπικές µικρές αλλαγές στη συµπεριφορά τους, στην βελτίωση της κατάστασης του περιβάλλοντος.
4) Να καταγράψουν οι µαθητές τα σωζόµενα µνηµεία- κτίρια του Ηρακλείου και να καταγράψουν επίσης πώς και γιατί δεν υπάρχουν πλέον τα υπόλοιπα κτίρια.
5) Να ευαισθητοποιούν οι µαθητές ως προς την ανάγκη διάσωσης της κληρονοµιάς της πόλης και της ύπαρξης συνέχειας µεταξύ των διαφόρων ιστορικών φάσεων
6) Να ενδιαφερθούν για τα κοινά και να αντιληφθούν πόσο σηµαντική είναι η ενεργή συµµετοχή τους στη διαµόρφωση ενός βιώσιµου µέλλοντος.
4. Ιστορία της Πόλης του Ηρακλείου
(απόσπασµα από την ΙστορίατουΗρακλείου στο
http://www.explorecrete.com/He...)
4.1 Μινωική (προϊστορική) εποχή
Αναπαράσταση του Μινωικού Ανακτόρου της Κνωσού
Την Μινωική (προϊστορική) εποχή θα πρέπει να υπήρχαν σποραδικά σπίτια στο σηµερινό κέντρο του Ηρακλείου, ενώ κάποιες µικρές κοινότητες ζούσαν στους γειτονικούς λόφους. Η περιοχή ανατολικά του Ηρακλείου, δηλαδή ο Πόρος, ο Κατσαµπάς, η Αλικαρνασσός και η περιοχή του αεροδροµίου µέχρι τον Καρτερό ποταµό και την Αµνισό, παρουσιάζει σηµάδια κατοίκησης τόσο λόγω γεωµορφολογίας όσο και λόγω του ότι ήταν η φυσική διέξοδος της Κνωσού στη θάλασσα µέσω του ποταµού που εκβάλλει στον Κατσαµπά (ανατολικό άκρο του σηµερινού λιµανιού του Ηρακλείου).
Αυτό αποδεικνύεται από πρόσφατη ανασκαφή στην περιοχή του Κατσαµπά, που έφερε στο φως τµήµα των µινωικών λιµενικών εγκαταστάσεων.
Αντίθετα, η περιοχή στα δυτικά της πόλης (Γιόφυρος - Αµουδάρα), δεν ευνοούσε την κατοίκηση γιατί όντας στην εκβολή τεσσάρων ποταµών σε πολλά σηµεία ήταν ελώδης.
4. 2 Οικισµός µε όνοµα Ηράκλειο
Οι Κουρήτες φυλούν το βρέφος ∆ία
Ο οικισµός µε το όνοµα Ηράκλειο πρέπει να διαµορφώθηκε κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ. (9ος π.Χ. αιώνας) στην περιοχή ανάµεσα στις οδούς ∆αιδάλου και Επιµενίδου, δηλαδή στην κορυφή του λόφου, που πάνω του είναι κτισµένο το σηµερινό κέντρο του Ηρακλείου σύµφωνα µε τα αρχαιολογικά ευρήµατα.
Σχετικά µε την προέλευση του ονόµατος Ηράκλειο, ο µύθος αναφέρει ότι η Ρέα, η µητέρα του ∆ία, ανέθεσε στους Κουρήτες τη φύλαξη του νεογέννητου γιου της στην προσπάθεια της να τον γλιτώσει από τον πατέρα του Κρόνο.
Ένας από αυτούς, ο Ιδαίος Ηρακλής (δεν πρέπει να συγχέεται µε τον γνωστό ήρωα Ηρακλή µε τους περίφηµους άθλους του) φεύγει για την Ολυµπία και διοργανώνει µαζί µε τα αδέλφια του (Παιωναίος, Επιµίδης, Ιάσιος, Ιδας) αγώνα δρόµου. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόµου στον κόσµο και ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή µε ένα κλαδί από την αγριελιά που είχε ο ίδιος φυτέψει εκεί. Από τότε έµεινε η συνήθεια να στεφανώνουν µε στεφάνια αγριελιάς τους νικητές των Ολυµπιακών αγώνων.
Αργότερα ο Κλύµενος, απόγονος του Ιδαίου Ηρακλή, ίδρυσε τους Ολυµπιακούς Αγώνες και έχτισε προς τιµή των προγόνων του βωµό, στο χώρο που σήµερα βρίσκεται η αρχαία Ολυµπία. Ο ίδιος ο Ιδαίος Ηρακλής χάρισε το όνοµά του στο σηµερινό Ηράκλειο.
Ο παραπάνω µύθος ίσως θέλει να καταδείξει την µινωική Κρήτη σαν τόπο όπου γεννήθηκε ο αθλητισµός. Γνωρίζουµε από τα αρχαιολογικά ευρήµατα και τα ίχνη των τοιχογραφιών στην Κνωσό, ότι οι Μινωίτες αγαπούσαν τον αθλητισµό και ασχολούνταν µε αθλήµατα, όπως η γυµναστική, η τοξοβολία, οι αρµατοδροµίες, η πυγµαχία και η πάλη, η κολύµβηση και άλλα, ειδικά σε γιορτές όπως τα ταυροκαθάψια.
4.3 Βυζαντινό Ηράκλειο – Το Κάστρο
Έµβληµα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Την πρώτη βυζαντινή περίοδο (4ος-9ος µ.Χ.) η µικρή πόλη Ηράκλειο συναντάται µε το όνοµα Κάστρο, ονοµασία που υποδηλώνει µια κάποιας µορφής οχύρωση. Τότε η Κρήτη αποτελούσε επαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας µε πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, ενώ διοικητικό, στρατιωτικό και θρησκευτικό κέντρο του νησιού ήταν η Γόρτυνα. Οι πόλεις στη βόρεια Κρήτη εµφανίζονται λιγότερο αναπτυγµένες καθώς οι θαλάσσιοι δρόµοι περνούσαν από το Νότο.
Οι αιώνες 7ος και 8ος αναφέρονται ως σκοτεινοί από τους ιστορικούς, γιατί οι σχετικές µε την εποχή πληροφορίες από γραπτές ή κάθε άλλου είδους πηγή είναι πενιχρές. Αναφορές γίνονται για φυσικές καταστροφές και, κυρίως από τα µέσα του 7ου αιώνα, για πειρατικές επιδροµές. Εξ αιτίας αυτών οι οικισµοί χάνουν τον αστικό τους χαρακτήρα, ο πληθυσµός µειώνεται και οι στρατιωτικές δυνάµεις του νησιού περιορίζονται.
4.4 Κατάληψη από τους Άραβες - Χάνδακας ή Candia
Άραβες Πειρατές
Σαρακηνοί Άραβες εκδιώκονται από την Ισπανία και µε αρχηγό τον Αµπού Χαφς Οµάρ καταφεύγουν στην Αλεξάνδρεια, από όπου εκδιώκονται και πάλι. Έτσι εκµεταλλευόµενοι την αµυντική αδυναµία της Κρήτης σταδιακά την καταλαµβάνουν το 824-828 µ.Χ.
Κύρια ασχολία τους ήταν η πειρατεία, γι’ αυτό και επέλεξαν το Ηράκλειο για πρωτεύουσα του εµιράτου τους. Η γεωγραφική του θέση στο βόρειο και κεντρικό τµήµα του νησιού διευκόλυνε από τη µια τις επιδροµές τους προς τις ακτές του Αιγαίου και από την άλλη τη συλλογή προϊόντων από όλη την Κρήτη για το εµπόριό τους µε τα ισλαµικά κράτη.
Το Ηράκλειο οχυρώνεται µε τείχος µε λίθινη βάση και πλίνθινο σώµα, το οποίο περιβάλλεται από βαθιά τάφρο (khandaq) από εκεί και παίρνει το όνοµά της Rabdh el Khandaq δηλαδή Φρούριο της Τάφρου, εξελληνισµένο Χάνδακας και εκλατινισµένο Κάντια.
Η µορφή του αραβικού Χάνδακα δεν πρέπει να είχε µεγάλες διαφορές από το βυζαντινό και το ενετικό Ηράκλειο.
4.5 Επανάκτηση από Βυζαντινούς – Το Μεγάλο Κάστρο
Το Βυζαντινό Ηράκλειο σε σχέση µε το Ενετικό Ηράκλειο
Για τους βυζαντινούς η Κρήτη και η πρωτεύουσά της Χάνδακας, επί Αραβοκρατίας ήταν άντρο πειρατών και δουλεµπόρων. Αραβικές πηγές από την άλλη αναφέρουν ότι στην καινούρια τους κτήση οι Άραβες ανέπτυξαν το δικό τους πολιτισµό µε πνευµατικό κέντρο τον Χάνδακα, δικό τους νόµισµα, ανεπτυγµένη µεταλλοτεχνία και κεραµική.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία επιδίωξε επανειληµµένα να ανακτήσει την στρατηγικής σηµασίας Κρήτη για τον έλεγχο των θαλάσσιων οδών στη νότια Μεσόγειο θάλασσα. Το 961 ο Νικηφόρος Φωκάς, αρχιστράτηγος και µετέπειτα αυτοκράτορας του Βυζαντίου το κατάφερε και από τότε ξεκινά η δεύτερη βυζαντινή περίοδος για το νησί.
Ο Χάνδακας κατά την πολιορκία είχε ισοπεδωθεί και η παράλια θέση του ήταν επισφαλής από πειρατικές επιδροµές, γι’ αυτό ο Νικηφόρος Φωκάς θέλησε να µεταφέρει την πρωτεύουσα λίγο νοτιότερα στο Κανλί Καστέλι (σήµερα Προφήτης Ηλίας), χτίζοντας µάλιστα και φρούριο".
