Η Ε.Φ.Ν.Η για την απώλεια της Ευαγγελίας Πετρουγάκη - Μπουνάκη

ΓΙΑ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΡΓΟ ΣΟΥ, ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ:

Η ξεχωριστή δημιουργός, ποιήτρια - φιλόλογος Ευαγγελία Πετρουγάκη γεννήθηκε στο χωριό Ευαγγελισμός Πεδιάδος. Πτυχιούχος του Κλασικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση και, για πολλά χρόνια, στο 4^ο Γυμνάσιο Ηρακλείου, όπου ήταν υπεύθυνη των πολιτιστικών προγραμμάτων και της έκδοσης του περιοδικού Τα Μειράκια, με κόμικς στα Αρχαία Ελληνικά (!).

Ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί σε ποιητικές Ανθολογίες [Ανθολογία Κρητικής Ποίησης 1950–2007, Συμποσίου Ποίησης Πανεπιστημίου Πατρών, Αθήνα: Ταξιδευτής, 2008 (της οποίας υπήρξε και μέλος της Επιτροπής συλλογής ύλης) και, μεταφρασμένα, στη δίγλωσση Ανθολογία Χειραψία – Έλληνες και Ούγγροι ποιητές των ημερών μας, Βουδαπέστη, 2008], καθώς και σε λογοτεχνικά περιοδικά, όπως: Κουκούτσι (τχ. 8/2013, Αθήνα), Φηγός (Δήμου Ιωαννίνων 2010), Πνευματικοί Σταλακτίτες (Ηράκλειο, 2009), Μπιλιέτο (Αθήνα - Ηράκλειο, 2008), Κρητικοί Ορίζοντες (τχ. 7/1998, Συνδέσμου Λογοτεχνών Ηρακλείου), Ελλωτία (τχ 6/1997 Δήμου Χανίων), στα ηλεκτρονικά περιοδικά Κεδρισός (Χανίων), Ιδεόστατο. και αλλού.

Πεζά, λογοτεχνικά και δοκιμιακά κείμενά της συμπεριλαμβάνονται στις συλλογικές εκδόσεις της ΕΛΜΕ – Νομαρχίας Ηρακλείου Καθηγητών Ανάλεκτα (Ηράκλειο, 2010), των Συνεδριακών Πρακτικών Γιατί η Ποίηση (Συμπόσιο Ποίησης, Πάτρα: Περί τεχνών, 2008), Ο παροιμιακός και γνωμικός λόγος στην Κρήτη (Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, 2012), Η Μάχη της Κρήτης, η Κατοχή και η Αντίσταση στην Κρήτη και τα πολεμικά αεροδρόμια της Κρήτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, 2020) και αλλού.

Άρθρα της, για γλωσσικά κυρίως θέματα του κρητικού ιδιώματος, αλλά και για θέματα επικαιρότητας, δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Ηρακλείου Πατρίς και στο διαδίκτυο [βλ. ενδεικτικά: <http://ventemakreta.blogspot.gr>, <http://www.e- thrapsano.gr>,           <http://www.ideostato.gr>,                                   <http://www.cretapress.gr>,

<http://greeksurnames.blogspot.gr>, <http://mydaimoncom.blogspot.gr> κ.λπ.].

Συμμετείχε ως εισηγήτρια σε πλείστα συνέδρια, ημερίδες, αλλά και επίσημα σεμινάρια [βλ. π.χ. το διήμερο επιμορφωτικό θεματικό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης του Κ.Π.Ε Ανωγείων «Σχεδιάζοντας προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης», με θέμα «Το Φυσικό Περιβάλλον στην Κρητική Λογοτεχνία», σε συνεργασία με το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας και τους Υπευθύνους Σχολικών Δραστηριοτήτων της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης Κρήτης, Μάρτιος 2013, στο πλαίσιο της Πράξης «Δράσεις Διά Βίου Μάθησης για το Περιβάλλον και την Αειφορία – Άξονας Προτεραιότητας 7», συγχρηματοδότησης Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου-Ε.Κ.Τ.) και εθνικών πόρων].

Από το 2011 υπήρξε συντονίστρια της Λέσχης Ανάγνωσης Διηγήματος – Λέσχης Ανάγνωσης “Έντεχνος Λόγος” (<http://entexnoslogos.blogspot.com/>)και από το 2006 μέλος της Λέσχης Ποίησης Ηρακλείου, της οποίας για μεγάλο διάστημα υπήρξε και συντονίστρια.

Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εξελεγκτικής Επιτροπής του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας.

Η πρώτη της ποιητική συλλογή, με τίτλο ΕΝΘΥΜΙΟ ΦΩΣ (Αθήνα: Ταξιδευτής, 2009), που αποτελείται από τέσσερεις ενότητες συνδεόμενες από τον νοηματικό άξονα της Μνήμης (“Εν αρχή μνήμη ύδατος”, “Ενθύμιο Φως”, “Ρωγμές λήθης”, “Memoria Florida”), σύμφωνα με συνέντευξη της ίδιας [<http://www.patris.gr/articles/178768?PHPSESSID=#.U7_ScEC5Ff0>], άπτεται της

«μνήμης ενός αρχέγονου φωτός, ως νοσταλγίας του απόλυτου. Του πλατωνικού πρώτου θεάματος, που τα ψήγματά του ανακαλεί και νοσταλγεί η ψυχή. Ως απαίτησης που υπάρχει και στο πιο απελπισμένο ποίημα. Τόσο δυνατής, όσο πιο ανέγκλητα χαμένος θεωρείται ο παράδεισος. Πρόκειται για τη φωτεινή πλευρά του εαυτού μας, που προσπαθούμε να τη φέρουμε στο φως. Με την ποίηση, που έχει πάντα ένα ουτοπικό πλεόνασμα» – μας λέει η ποιήτρια.

VI. Και με ταχύτητα φωτός πάντα θα περισσεύει

το σκοτάδι. [σελ. 30] […] Τι ποτάμι έχει τρέξει

με τις Ερινύες

στην παλιά μας κοίτη τι έχει τρέξει

και μένουμε αναλφάβητοι των δνοφερών υδάτων; [22]

[…] Τους δρόμους τους ανοίγουν τα ποτάμια / έλεγε

[…] Οι δρόμοι είναι τα ποτάμια και κάπου θα υπάρχει

ένα γεφύρι. [10]

[…] Κι όμως κάθε ποτάμι ξέρει

μια θάλασσα

μ’ αγκάλες ανοιχτές το περιμένει. [18]

VIII. Τι να χαρίσω στα παιδιά δεν έχω τίποτα δικό μου μόνο δυο στίχους

σαν απόσταγμα

από αρχαίο ενθύμιο φως ρόδων του πρώτου κήπου να μη λησμονούν

[…] γιατί αν δεν αλλάζει ο κόσμος μας μπορεί και να ’ναι θέμα λήθης. [32]

[…] Μα αν τύχει και συναντηθούν άνω στιγμή και κάτω

στον κόσμο τούτο το μικρό γίνεται μέγα θαύμα.

Καμιά φορά και ποίημα. [52] […] μ’ ένα φρυγμένο σώμα ξεροπόταμου

για νέους οδοιπόρους να το ψηλαφίσουν. [14]

Η δεύτερη ποιητική συλλογή της Ευαγγελίας Πετρουγάκη, ΣΧΗΜΑ ΔΙΚΑΙΟ (Αθήνα: Γαβριηλίδης, 2015), έλαβε επίσης άριστες κριτικές [βλ. ενδεικτικά στο (διαδίκτυο):             Θεοχάρης             Δετοράκης,              «ἡδυσμένῳ                                 λόγῳ» [<https://www.fractalart.gr/sxima-dikaio/>]. Ανθούλα Δανιήλ, «Ευαγγελία Πετρουγάκη: Σχήμα Δίκαιο» [ <https://frear.gr/?p=10764> ] κ.λπ.

Έτσι να την χτυπάς τη μοίρα σου σαν σίδερο στ’ αμόνι

να τη λυγίζεις με ρυθμό όσο μπορείς

[…] Κι εγώ να λέω / ποιος Ήφαιστος αυτός είν’ ο πατέρας μου

όπως τον έβλεπα μικρό παιδί στο σιδεράδικο

[…] Έτσι να την χτυπάς τη μοίρα σου / σαν σίδερο στ’ αμόνι Να τη λυγίζεις με ρυθμό. / Όσο μπορείς //

Μόνο σε δυνατή φωτιά σμιλεύεις / μου ’λεγες το σχήμα της ψυχής σου Ύστερα παραμέρισες τα χρόνια

με το χέρι σου να δείξεις / το γραμμένο

ώσπου έγινες ολόκληρος βλέμμα / στοργής θλιμμένο κι έσβησες

σαν φλόγα στον αέρα / έσβησες… («Ιδαίος δάκτυλος»)

Η ποίηση της Ευαγγελίας Πετρουγάκη έλαβε άριστες κριτικές στον τύπο και στο διαδίκτυο: «Ώριμη, λιτή, βιωματική, με οργανική ενότητα, εξαιρετική ποιητική οικονομία. Η Αλήθεια ρωμαλέα, αισθαντική και πηγαία, φως και κίνητρο» [βλ. Ζαχαρίας Κατσακός, «Ευαγγελίας Πετρουγάκη Ενθύμιο φως», εφημ. Πατρίς Ηρακλείου, <http://www.patris.gr/articles/175710#.VCcUaFe5Ff0>].

ΙΙΙ. Πάντα από απόσταση προσεγγίζεται η αλήθεια

εκτός αν επιλέξεις / ολοκαύτωμα. [σ. 27] – μας λένε οι στίχοι της.

Με γλώσσα διαυγή και …λέξεις οξυκόρυφες Μέσα στη νύχτα προχωρεί

στοχαστικά

Για ένα νόημα πετά

γάντι το ποίημα

στα πόδια του θανάτου. [ σσ. 7-8]

Η ίδια έχει παρουσιάσει πλείστους δημιουργούς, ποιητικές συλλογές και βιβλία. Βλ. π.χ. (στο διαδίκτυο) τις παρουσιάσεις της: 1) «Ο Γεώργιος Σουρής και το Ρωμαίικο» (<https://www.fractalart.gr/georgios-souris/>) 2) «Το Άσμα Ασμάτων ως “μίμισις πράξεως”» για την δραματουργική μεταγραφή και μετάφραση του εν λόγω έργου από τον Αντώνη Σανουδάκη-Σανούδο (<https://www.fractalart.gr/asma- asmatwn/>), αλλά και την παρουσίαση του έργου του Ναυαγοί της Ανδρομέδας (2019). 3) «Μια αλληγορία περί φόβου και αντίστασης του καλλιτέχνη στη βία των ολοκληρωτικών καθεστώτων», για το έργο του Στέφαν Άντρες Ο Γκρέκο ζωγραφίζει τον μεγάλο ιεροεξεταστή (2013) – παρουσίασή της στη Λέσχη “Έντεχνος Λόγος” (<https://www.fractalart.gr/o-megalos-ieroexetastis/>). 4) Την παρουσίαση ποιητικής συλλογής της Ήρας Φελουκατζή <http://auteurs.harmattan.fr/ira-feloukatzi/e- stock-archives-litterature/>. 5. Τις παρουσιάσεις: « Γκιακ του Δημοσθένη Παπαμάρκου»,

«Ξαναδιαβάζοντας τον Εμμανουήλ Ροΐδη», «Στοιχεία αναφοράς στο έργο του Γρηγόρη Βαλτινού», δημοσιευμένες στο: <http://entexnoslogos.blogspot.com> κ.λπ.

Το συνολικό έργο της Ευαγγελίας Πετρουγάκη παρουσιάστηκε το 2014, κατά την Ημερίδα για τους συγγραφείς του Δήμου Μινώα(ς) Πεδιάδας, που διοργάνωσε το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας με την αρωγή του Δήμου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Συνεδριακού Κέντρου Αρκαλοχωρίου Κρήτης τον Σεπτέμβριο του 2014.

Το πρόσφατο σύγγραμμά της με τίτλο ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ εκδόθηκε στο Ηράκλειο το 2019 και αποτελεί – τολμώ να το δηλώσω – την πιο ευαίσθητη λόγια πραγματεία που έχει γραφεί για την κρητική ντοπιολαλιά. Πολλοί γνώστες, άλλωστε, έχουν εξάρει το έργο τούτο. Βλ. ενδεικτικά τις κριτικές των: Μαρίας Φραγκιαδάκη «Ένα ταξίδι στον τόπο και στον χρόνο με όχημα τις λέξεις» [<https://www.fractalart.gr/ta-ellinika-tis-kritis/>], Αντώνη Καρτσάκη «Έχουμε ανάγκη από λέξεις» [<https://frear.gr/?p=26705>, <https://www.fractalart.gr/ta- ellhnika-tis-kritis/>] κ.λπ.