Γράφει ο Νίκος Μιχελάκης*
Οι Αγριελιές που αφθονούν στις πλαγιές πολλών ημιορεινών περιοχών της Μεσογείου και φυσικά και στην Κρήτη, αποτελούσαν μέχρι σήμερα, ένα παραμελημένο είδος ελαιοδέντρων. Ωστόσο τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν με την παραγωγή λαδιού απο αγριελιές με πρωτοποριακές προσπάθειες στην Ισπανία και στην Κρήτη.
Βέβαια το «Αγριέλαιον» όπως το ονόμαζε ο πατέρας της Φαρμακολογίας Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.) ηταν γνωστό απο την αρχαιότητα και μαζί με άλλα ειδή ελαιολάδου χρησιμοποιουνταν στην ιατρική της εποχής κυρίως για εξωτερικές επαλείψεις
Κατά τον Διοσκουρίδη, το Αγριέλαιον « είναι πιο στυπτικό, αλλά πιο δεύτερο σε αξία για ιατρικές χρήσεις από το αγουρέλαιο» ,
Ο ίδιος όμως αναφέρει ότι «το Αγριέλαιον είναι κατάλληλο σε όσους έχουν πονοκέφαλο, συγκρατεί τη ροή του ιδρώτα και την τριχόπτωση, καθαρίζει την πιτυρίαση, την κασίδα και την ψώρα και επιβραδύνει το άσπρισμα των μαλλιών, όταν επαλείφεται κάθε μέρα» .
Οι προσπάθειες στην Μάλαγα της Ισπανίας
Λάδι απο αγριελιές σήμερα παράγεται σε αρκετές περιοχές της Ισπανίας. Από το Cadiz (Κάντιθ) το νοτιότερο άκρο της χώρας το οποιο οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν «κοτινούσα» γιατί ηταν κατάφυτο από αγριελιές, έως στο Jaen (Χαέν) στην κεντρική ελαιοπαραγωγική περιοχή της Ανδαλουσίας αλλά και στο νησί της Μαγιόρκα στις Βαλεαρίδες όπου οι αγριελιές ονομάζονται «ullastres» στην Καταλανική γλώσσα .
Μεταξύ των παραγωγών είναι και ο Francisco Villanueva που άρχισε να παράγει λάδι αγριελιάς μόλις πριν μερικά χρόνια, συγκομίζοντας καρπούς από τις βουνοπλαγιές της οροσειράς Sierra Nevada μιας περιοχής προστατευόμενης από την UNESCO.
Σύμφωνα με δηλώσεις του, η γεύση δεν είναι ο μόνος λόγος που κάνει την παραγωγή του ελαιολάδου από αγριελιές εμπορικά βιώσιμη. Υπάρχει σημαντική υπεροχή του και στα άλλα οργανοληπτικά και χημικά χαρακτηριστικά τους και ιδιαίτερα στην περιεκτικότητα του σε πολυφαινόλες και βιταμίνη Ε. Βέβαια η απόδοση των καρπών σε λαδι είναι πολύ χαμηλή και φθάνει περίπου στα 15-20 κιλά καρπού για ένα κιλο λάδι (6-5%)
Οι προσπάθειες στα Μεσκλά των Χανίων
Λάδι απο αγριελιές όμως παράγεται και μάλιστα άρχισε να εμπορευματοποιείται τώρα και τρία χρόνια και στην Κρήτη με μια πρωτοποριακή προσπάθεια του Αγροτικού Συν/σμου Μεσκλών στα Χανιά.
Όπως μας δήλωσε ο πρωτεργάτης της προσπάθειας Πρόεδρος του Συν/σμου κ. Μανούσος Βουλγαράκης η προσπάθεια άρχισε πριν τρία χρόνια όταν διαπιστώθηκε ότι οι Τσουνάτες ελιές που είχαν καεί με την μεγάλη πυρκαγιά που έγινε προ ετών στις βουνοπλαγιές των Μεσκλών, Ζούρβας, είχαν μετατραπεί σε ένα δάσος από αγριελιές. Οι βλαστοί που είχαν εκπτυχθεί από τις βάσεις των καμένων δέντρων, που ήταν αγριελιές είχαν αρχίσει να μεγαλώνουν και να γίνονται δέντρα.
Αρχίσαμε να τις συγκομίζουμε και να εξάγουμε από τους καρπούς τους ελαιόλαδο.
Το όλο εγχείρημα παρουσίασε δυο προβλήματα. Το ένα ήταν η δυσκολία συγκομιδής και το άλλο η πολύ χαμηλή απόδοση τους σε λάδι η οποία όταν η καρποφορία ήταν μεγάλη ήταν μόλις 10/1 (10%) ενώ όταν η καρποφορία ήταν μικρή η απόδοση ήταν καλύτερη 8/1 (12,5%). Ωστόσο σημαντικό πλεονέκτημα ήταν η σχεδόν μηδενική προσβολή των καρπών από Δάκο αφού χωρίς καμία καταπολέμηση η οξύτητα του λαδιού ήταν 0,3-0,4%
Την παραγωγή ελαιολάδου που έχουμε που είναι 200-250 κιλά τον χρόνο αρχίσαμε να την εμφιαλώνουμε σε συσκευασίες των 200ml και να την διαθέτουμε κυρίως σε εταιρείες φαρμάκων και καλλυντικών. Οι τιμές λιανικής είναι γύρω στα 25 ευρώ το κιλο από τις οποιες οι παραγωγοί εισπράττουν περίπου 12-13 ευρώ/κιλο
Βέβαια για την υποστήριξη της προσπάθειας αξιοποιήσαμε Ευρωπαϊκό πρόγραμμα μέσω του οποίου ανακαινίσαμε το ελαιοτριβείο του Συν/σμου, κατασκευάσαμε αίθουσα διαλέξεων κ.α.
Εμείς ευχόμαστε στον Συν/σμό και στον Πρόεδρο του να συνεχίσουν την προσπάθεια και μετά την λήξη του προγράμματος και να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση.
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ Γεωπόνος, πρώην Δ/ντης του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές του απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ . Mπάρουν να αναδημοσιευτούν μόνο με άδεια του ίδιου [email protected]
