Κρίσιμη σύνοδος του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους – Ποια τα ζητήματα στο τραπέζι

Το Βίλνιους της Λιθουανίας φιλοξενεί σήμερα Τρίτη και αύριο Τετάρτη 11-12/7 την πιο κρίσιμη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Στο επίκεντρο μια σειρά από ζητήματα με κυρίαρχο το προσωπικό στοίχημα του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν για συναίνεση στη νέα στρατηγική που προωθεί για την συλλογική νατοϊκή ασφάλεια έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Στις δοκιμασίες για τη νατοϊκή ενότητα έχει προστεθεί από την Παρασκευή και η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου να σταλούν στην Ουκρανία πυρομαχικά διασποράς. Εκτιμάται μάλιστα ότι ο Τζο Μπάιντεν θα κληθεί να υπερασπιστεί ενώπιον συμμάχων την αμφιλεγόμενη αυτή πρότασή του. Επί τάπητος και το θέμα της Σουηδίας η οποία πήρε χθες το πράσινο φως μετά την αλλαγή πλεύσης Ερντογάν που δέχτηκε να προωθήσει το ενταξιακό πρωτόκολλο της Σουηδίας στο τουρκικό κοινοβούλιο και να συνεργαστεί για την επικύρωσή του, εξέλιξη την οποία χαιρέτισε ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, κάνοντας λόγο για για “ιστορικό βήμα”.

Πράσινο φως από την Τουρκία στην ένταξη της Σουηδίας

Σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ, η Σουηδία δέχτηκε από την πλευρά της “ως μέλος της ΕΕ να στηρίξει ενεργά τις προσπάθειες για την επανενεργοποίηση της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ και να συμβάλει για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και την απελευθέρωση της βίζας”.

Παράλληλα, ο Τούρκος πρόεδρος και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ συμφώνησαν να ενεργοποιήσουν εκ νέου τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, ζήτημα που είχε θέσει ως όρο, ο κ. Ερντογάν για να συμφωνήσει στην ένταξη της Σουηδίας.

Σήμερα ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα συναντηθεί με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής, ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος, ο οποίος χαιρέτισε την συμφωνία. Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Άντονι Μπλίνκεν έχει επικοινωνήσει τρεις φορές τις τελευταίες ημέρες με τον Τούρκο ομόλογό του, τον Χακάν Φιντάν, ώστε να πείσει την Τουρκία να άρει το βέτο. Σημειωνεται πως η Τουρκία επιθυμεί επίσης να αγοράσει μαχητικά F-16 από τις ΗΠΑ, ένα αίτημα που προσκρούει στην αντίθεση του Κογκρέσου.

Η ένταξη της Ουκρανίας

Η σύνοδος κορυφής αναμένεται να απασχοληθεί έντονα και από το πώς το ΝΑΤΟ θα ορίσει
τη μελλοντική του σχέση με την Ουκρανία, εν μέσω των επανειλημμένων εκκλήσεων του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να λάβει το Κίεβο πρόσκληση για ένταξη στη συμμαχία.

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι το Κίεβο
δεν θα γίνει μέλος της Συμμαχίας όσο μαίνεται ο πόλεμος και ότι η σύνοδος κορυφής δεν θα εκδώσει επίσημη πρόσκληση. Παρόλα αυτά, οι σύμμαχοι εμφανίζονται διχασμένοι σε σχέση με το πόσο γρήγορα θα πρέπει να επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί μετά το τέλος των μαχών.

Κι ενώ οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες λένε ότι θα πρέπει να προταθεί στο Κίεβο ένας οδικός χάρτης, οι ΗΠΑ και η Γερμανία είναι επιφυλακτικές για οποιαδήποτε κίνηση που θα μπορούσε να οδηγήσει τη συμμαχία πιο κοντά στον πόλεμο με τη Ρωσία.

Ενόψει της Συνόδου, ορισμένες χώρες πρότειναν να να επιτραπεί στο Κίεβο να παραλείψει το λεγόμενο Σχέδιο Δράσης Μέλους (ΣΔΜ) το οποίο θέτει πολιτικούς, οικονομικούς και στρατιωτικούς στόχους που πρέπει να πληρούν οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Ο Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι έχει υποβάλει ένα πακέτο που περιελάμβανε την αφαίρεση του MAP, αλλά απέφυγε να επιβεβαιώσει σχετικό tweet του Ουκρανού Υπουργού Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα, ότι υπήρχε συναίνεση μεταξύ των συμμάχων για παράλειψη του σχεδίου ένταξης.

Το ΝΑΤΟ είναι επίσης πιθανό να βρει μια ισχυρότερη διατύπωση από ό,τι το 2008 για να υπογραμμίσει την προοπτική ένταξης του Κιέβου στη συμμαχία, όπως ότι “η θέση της Ουκρανίας είναι δικαιωματικά στο ΝΑΤΟ”, απηχώντας τις παρατηρήσεις του Στόλτενμπεργκ κατά την επίσκεψή του στην Κίεβο τον Απρίλιο, ή να τονίσουν ότι “η διατλαντική ασφάλεια θα είναι
ελλιπής χωρίς την Ουκρανία”.

Οι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν ποιες διαβεβαιώσεις ασφαλείας θα πρέπει να λάβει το Κίεβο για το διάστημα μετά τον πόλεμο, παρόλο που αυτές οι δεσμεύσεις θα είναι διμερείς και δεν θα εκδοθούν από την ίδια τη συμμαχία. Θα περιλαμβάνουν πιθανότατα την υπόσχεση για τη συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο για την αποτροπή της Ρωσίας από μια νέα επίθεση μόλις τελειώσει ο πόλεμος.

Ο Στόλτενμπεργκ υπογράμμισε ότι το ΝΑΤΟ – βάσει του άρθρου 5 του της Συνθήκης της Ουάσιγκτον – θα παρέχει εγγυήσεις ασφάλεια μόνο στα πλήρη μέλη της συμμαχίας.

Αναθεώρηση της στρατηγικής ασφάλειας

Οι ηγέτες θα εγκρίνουν και τα πρώτα αμυντικά σχέδια που καταρτίζει η Συμμαχία μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, περιγράφοντας λεπτομερώς πώς το ΝΑΤΟ θα απαντήσει σε μια ρωσική επίθεση.

Η αναβίωση των λεγόμενων περιφερειακών σχεδίων σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή. Με τα σχέδια, η συμμαχία δίνει επίσης
έθνη καθοδήγηση για το πώς να αναβαθμίσουν τις δυνάμεις και την υλικοτεχνική τους υποδομή.

Το ΝΑΤΟ επί δεκαετίες δεν έβλεπε την ανάγκη για μεγάλης κλίμακας αμυντικό σχέδιο, αλλά με τον πιο αιματηρό πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945 να μαίνεται, προειδοποιεί τώρα ότι πρέπει να να έχει έτοιμο όλο το σχεδιασμό πολύ πριν ξεσπάσει μια σύγκρουση με ένα σημαντικό αντίπαλο όπως η Μόσχα.

Η Τουρκία είχε εμποδίσει την έγκριση των σχεδίων λόγω των διατυπώσεων που αφορούν γεωγραφικές τοποθεσίες όπως η Κύπρος, αλλά οι σύμμαχοι κατέληξαν σε συμφωνία μία ημέρα πριν από τη σύνοδο κορυφής, δήλωσαν πέντε διπλωμάτες στην
Reuters.

Το ΝΑΤΟ θα αυξήσει επίσης τους στόχους για το απόθεμα πυρομαχικών, καθώς το Κίεβο καταναλώνει βλήματα πολύ πιο γρήγορα από όσο οι δυτικές χώρες μπορούν να τα παράγουν.

Παράλληλα, οι σύμμαχοι θα δείξουν πώς σκοπεύουν να εφαρμόσουν τον στόχο του ΝΑΤΟ, που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης πέρυσι, να θέσει πάνω από 300.000 στρατιώτες σε υψηλή επιφυλακή, από 40.000 που ήταν στο παρελθόν, λόγω της κατάστασης με τη Ρωσία.

Αύξηση του στόχου του 2% για αμυντικές δαπάνες

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ κατέληξαν σε συμφωνία και για την αύξηση του προϋπολογισμού της συμμαχίας για τις στρατιωτικές δαπάνες σε τουλάχιστον 2% του εθνικού ΑΕΠ, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες.

Ο Στόλτενμπεργκ είχε την πρόθεση να καταστήσει τις προηγούμενες στρατιωτικές δαπάνες του ΝΑΤΟ
στόχο του 2% του εθνικού ΑΕΠ ως ελάχιστη απαίτηση. παρά ως στόχο.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ μέσα στο 2023, ακόμη και ο παλαιότερος στόχος θα επιτευχθεί μόνο από 11 από τα
31 μέλη της συμμαχίας. Οι 11 σύμμαχοι είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία, η Πολωνία, Ελλάδα, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Φινλανδία, η Ρουμανία, η Ουγγαρία, η Λετονία και η Σλοβακία. Στις τελευταίες θέσεις της λίστας βρίσκονται ο Καναδάς, η Σλοβενία, η Τουρκία και η Ισπανία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο, των οποίων οι αμυντικές δαπάνες ήταν κάτω από το 1,4% του
ΑΕΠ.