Η βασίλισσα Ελισάβετ και το τέλος της αυτοκρατορικής εποχής της Βρετανίας

Η βασίλισσα Ελισάβετ  έφυγε από τη ζωή το βράδυ της Πέμπτης σε ηλικία 96 ετών και έχοντας κλείσει 70 χρόνια στον θρόνο. Ο θάνατός της σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής στη Βρετανία, με τον μέχρι τώρα πρίγκιπα Κάρολο να ανακηρύσσεται επισήμως μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Το γεγονός ότι η Ελισάβετ παρέμεινε στον θρόνο περισσότερο από οποιοδήποτε άλλον μονάρχη του βασιλείου της, που φτάνει πριν από τις ημέρες της κατάκτησης των Νορμανδών, μπορεί να θεωρηθεί ως η δική της ελισαβετιανή εποχή, σχολιάζει ο Ishaan Tharoor της Washington Post, προσθέτοντας ότι μέσα από πολιτικές αναταραχές και οικονομικές κρίσεις, οικογενειακά δράματα και 15 πρωθυπουργούς, η βασίλισσα αποδείχθηκε γαλήνια και ανθεκτική. «Σπάνια έδινε συνεντεύξεις ή εξέφρασε δημόσια κάποια γνώμη και προέβαλε μια βασιλική παρουσία που καθοριζόταν από την επιφυλακτικότητα της. Η στωική της συνέχεια ήταν, από μόνη της, μια μορφή χάρης». 

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της WP, η παρουσία της Ελισάβετ στον θρόνο μπορεί να ειδωθεί από πολλές οπτικές, ωστόσο, μία αναπόφευκτη είναι η ιστορική: η Ελισάβετ ανέβηκε στον θρόνο πριν από 70 χρόνια ως επικεφαλής μιας αυτοκρατορίας που εκτεινόταν σε όλο τον κόσμο. Όμως πέθανε σε μια στιγμή συρρίκνωσης και αβεβαιότητας, με τις περισσότερες αποικίες της Βρετανίας να έχουν φύγει, τη θέση της στην Ευρώπη να αποτελεί πηγή έντασης και το παγκόσμιο status της να έχει μειωθεί.

«Αν η βασιλεία των άλλων μεγάλων γυναικών μονάρχων της αγγλικής και βρετανικής ιστορίας, της Ελισάβετ Α΄ και της Βικτώριας, συνέπεσε με περιόδους εθνικής επέκτασης, έλαχε στην Ελισάβετ Β΄να αποτελέσει το στήριγμα ενός έθνους που συμβιβαζόταν με μια αλλαγμένη θέση στο κόσμο», σημειώνεται στο editorial των Financial Times.

Αντιδράσεις του κόσμου στον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ
Βέβαια, ελάχιστα από αυτά οφειλόταν άμεσα στην ίδια τη βασίλισσα, εξηγεί ο Tharoor. «Ήταν σε μια τελετουργική φιγούρα, πιο συχνά έγραφε τις παλίρροιες της ιστορίας παρά τις κινούσε. Αλλά στον ρόλο της, φαινόταν να ενσαρκώνει μια ιστορία του έθνους της. Η Ελισάβετ το κατάλαβε και η ίδια. Είπε περίφημα το 1947, στα 21α γενέθλιά της κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Νότια Αφρική, ''ότι όλη μου η ζωή, είτε μεγάλη είτε σύντομη, θα είναι αφιερωμένη στην υπηρεσία σας και στην υπηρεσία της μεγάλης αυτοκρατορικής μας οικογένειας στην οποία ανήκουμε όλοι''». 

Λίγους μήνες μετά από αυτή την ομιλία, οι πιο σημαντικές αυτοκρατορικές κτήσεις της Βρετανίας - η Ινδία και το νεοσύστατο Πακιστάν - αποτίναξαν τελικά τον αποικιακό ζυγό και διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους. «Για περισσότερο από έναν αιώνα, ο λεηλατημένος πλούτος της ασιατικής υποηπείρου είχε τροφοδοτήσει τη βρετανική οικονομία και είχε υποστηρίξει την άνοδο της Βρετανίας στην παγκόσμια υπεροχή». 

Ωστόσο, το 1952, όταν η Ελισάβετ έμαθε για τον θάνατο του πατέρα της ενώ η ίδια βρισκόταν σε ένα κυνηγετικό καταφύγιο στην Κένυα, η Βρετανία διέθετε περισσότερα από 70 υπερπόντια εδάφη. Τώρα αριθμεί μόνο 14 - ως επί το πλείστον διάσπαρτα, αιολικά νησιά, το γεωγραφικά μεγαλύτερο από τα οποία είναι τα νησιά Φώκλαντ, ένα αρχιπέλαγος του Νότιου Ατλαντικού που κατοικείται από λιγότερους από 3.000 ανθρώπους. «Υπό την εποπτεία της, δεν συρρικνώθηκε μόνο η αυτοκρατορία, αλλά επίσης το Ηνωμένο Βασίλειο μεταβίβασε την εξουσία στις χώρες της Ουαλίας, της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Η εμπύρετη πολιτική του Brexit έχει αυξήσει την προοπτική -αν και ακόμα απομακρυσμένη- να απομακρυνθούν και τα δύο τελευταία». 

Σύμφωνα με τον Tharoor, η Ελισάβετ ίσως δεν γνώριζε όλες τις λεπτομέρειες των επιχειρήσεων που πραγματοποιήθηκαν για τη διατήρηση της αυτοκρατορίας της μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και μέχρι τη δεκαετία του 1960. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν βάναυσες αντεξεγέρσεις στη σημερινή Μαλαισία, Υεμένη, Κύπρο και Κένυα - όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κρατήθηκαν και βασανίστηκαν από τις αποικιακές αρχές καθώς προσπαθούσαν να καταστείλουν το αντιαποικιακό κίνημα Μάου Μάου.  Ανδείχθηκε επίσης επικεφαλής της Κοινοπολιτείας, η ιστορία της οποίας δεν είναι καθόλου «όμορφη». Σήμερα είναι μια ένωση 56 ανεξάρτητων χωρών που όλες, κάποια στιγμή, κυβερνήθηκαν από το βρετανικό στέμμα. «Η Κοινοπολιτεία είχε τις ρίζες της σε μια ρατσιστική και πατερναλιστική αντίληψη της βρετανικής κυριαρχίας ως μορφής κηδεμονίας, εκπαιδεύοντας τις αποικίες στις ώριμες ευθύνες της αυτοδιοίκησης», σημείωσε η ιστορικός του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Μάγια Τζασάνοφ. «Αναδιαμορφωμένη το 1949 για να φιλοξενήσει τις νέες ανεξάρτητες ασιατικές δημοκρατίες, η Κοινοπολιτεία ήταν η συνέχεια της αυτοκρατορίας και ένα όχημα για τη διατήρηση της διεθνούς επιρροής της Βρετανίας».

«Είναι πολύ νωρίς για να πούμε τι είδους ρόλο μπορεί να θέλει να παίξει ο νέος βασιλιάς. Η Τζασάνοφ κάλεσε τη βρετανική μοναρχία να καταργήσει τους ''μύθους της αυτοκρατορικής καλοσύνης'' που εξακολουθούν να κατακλύζουν τις τελετές και τις δραστηριότητές της. "Ενώ γιορτάζουμε την ισχύ της αφοσίωσης της Ελισάβετ Β' σε μια ζωή αφιερωμένη στο καθήκον", αναφέρει η δημοσιογράφος Τίνα Μπράουν, "θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι πρόκειται για μια απαρχαιωμένη εκδοχή της μοναρχίας που πρέπει τώρα να περάσει στην ιστορία"», καταλήγει. 

Πηγή έμπνευσης για το Χόλυγουντ – Διάσημοι καλλιτέχνες θρηνούν τον θάνατό της

Η βασίλισσα Ελισάβετ της Βρετανίας κατά τη διάρκεια της 70ετούς μοναρχίας της γοήτευσε σεναριογράφους και ηθοποιούς στο Χόλυγουντ και απεικονίστηκε σε βραβευμένες ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, κινούμενα σχέδια, και ακόμη και στην αμερικανική σατιρική εκπομπή «Saturday Night Live».

Η μονάρχης, ήταν το κεντρικό πρόσωπο της βραβευμένης με Emmy τηλεοπτικής σειράς του Netflix με τίτλο «The Crown» (Το Στέμμα).

Η Κλερ Φόι κέρδισε δύο βραβεία Emmy και μια Χρυσή Σφαίρα υποδυόμενη την Ελισάβετ, τη νέα που έγινε ξαφνικά βασίλισσα σε ηλικία 27 ετών.

Όταν η Φόι κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα το 2017, ευχαρίστησε διάφορες «εκπληκτικές γυναίκες», συμπεριλαμβανομένης της βασίλισσας Ελισάβετ Β’. «Βρίσκεται στο επίκεντρο παγκοσμίως τα τελευταία 63 χρόνια και νομίζω ότι ο κόσμος θα μπορούσε να… ανεχθεί ακόμη περισσότερες γυναίκες στο επίκεντρο, αν με ρωτάτε», είπε η Φόι.

Η Ολίβια Κόλμαν ανέλαβε τον ρόλο στις τελευταίες σεζόν και η Ιμέλντα Στόντον θα την υποδυθεί με τη σειρά της στον πέμπτο κύκλο της σειράς, που θα αρχίσει να προβάλεται τον Νοέμβριο.

Η Βρετανίδα ηθοποιός Έλεν Μίρεν κέρδισε Όσκαρ υποδυόμενη την Ελισάβετ Β’ στην ταινία του 2006 «The Queen» (Η Βασίλισσα), η οποία εστίαζε στην αντίδραση της βασίλισσας στον αναπάντεχο θάνατο της πριγκίπισσας Νταϊάνα.

Η βασίλισσα Ελισάβετ αποτελούσε συναρπαστικό θέμα, επειδή διαδραμάτισε ρόλο σε σημαντικά διεθνή γεγονότα και επειδή η ιστορία της ζωής της είχε ένα «πολύ ανθρώπινο στοιχείο», δήλωσε η αρχισυντάκτρια του περιοδικού People Γουέντι Νογκλ.

Όμως, δεν ήταν μόνο δραματικές οι απεικονίσεις της βασίλισσας Ελισάβετ. Η κωμική σειρά κινουμένων σχεδίων «The Simpsons» την… τίμησε σε πολλά επεισόδια των 33 σεζόν της.

Η Βανέσα Ρεντγκρέιβ ενσάρκωσε με τη φωνή της τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ που εμφανίστηκε ως πολυτελές αυτοκίνητο με… στέμμα στην ταινία κινουμένων σχεδίων «Cars» της Pixar.

Ο κωμικός Φρεντ Άρμισεν την παρουσίαζε ως μια γκρινιάρα βασίλισσα σε διάφορα σκετσάκια του στην εκπομπή «Saturday Night Live», συμπεριλαμβανομένου ενός στο οποίο η «βασίλισσα» έλεγε στον Έλτον Τζον πως δεν ήταν δυνατόν να ερμηνεύει «σαχλά» τραγούδια σ’ έναν βασιλικό γάμο.

Η αρχισυντάκτρια του περιοδικού People εκφράζει την πεποίθηση πως θα δούμε στο μέλλον και άλλες απεικονίσεις της βασίλισσας Ελισάβετ στη μεγάλη και στη μικρή οθόνη. «Υπάρχει τόσο μεγάλο πεδίο προς κάλυψη», εξηγεί. «Είναι τόσα πολλά σε αυτόν τον κόσμο που το κοινό δεν βλέπει. Και θεωρώ ότι όταν οι άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι μπορούν να περάσουν πίσω από τα τείχη του παλατιού, τους προκαλεί ενθουσιασμό και ενδιαφέρον να μάθουν», συμπληρώνει.

Διάσημοι καλλιτέχνες θρηνούν τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ

Την ίδια ώρα πλήθος καλλιτεχνών από όλον τον κόσμο εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους και απέτισαν φόρο τιμής στην εκλιπούσα.

• Έλεν Μίρεν, Βρετανίδα ηθοποιός η οποία υποδύθηκε τη βασίλισσα Ελισάβετ στη μεγάλη οθόνη: «Πενθώ μαζί με την υπόλοιπη χώρα μου λόγω του θανάτου μιας σπουδαίας βασίλισσας. Είμαι υπερήφανη που αποκαλώ τον εαυτό μου (άνθρωπο) της Ελισαβετιανής εποχής. Αν υπήρχε ένας ορισμός της αρχοντιάς, η Ελισάβετ των Ουίνδσορ την ενσάρκωνε».
• Έλτον Τζον, Βρετανός τραγουδιστής και συνθέτης: «Μαζί με το υπόλοιπο έθνος, θλίβομαι βαθύτατα μαθαίνοντας την είδηση του θανάτου της Μεγαλειότητάς της, της βασίλισσας Ελισάβετ. Αποτελούσε πηγή έμπνευσης και ηγήθηκε της χώρας σε ορισμένες από τις πιο σημαντικές και σκοτεινές περιόδους της ιστορίας μας, με χάρη, ευπρέπεια και αυθεντική στοργική ζεστασιά. Η βασίλισσα Ελισάβετ ήταν τεράστιο κεφάλαιο της ζωής μου από την παιδική μου ηλικία μέχρι σήμερα (σ.σ. χθες) και θα μου λείψει πολύ».
• Ντάνιελ Κρεγκ, Βρετανός ηθοποιός που έγινε διάσημος στον ρόλο του Τζέιμς Μποντ: «Όπως τόσοι άλλοι, λυπήθηκα βαθύτατα στο άκουσμα της είδησης και οι σκέψεις μου στη βασιλική οικογένεια και όλους εκείνους που την αγαπούσαν. Αφήνει πίσω ασύγκριτη κληρονομιά και η απώλειά της θα είναι αισθητή».
• Πολ Μακάρτνεϊ, θρύλος του συγκροτήματος Beatles: «Ο Θεός να ευλογεί τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’. Είθε να αναπαυθεί εν ειρήνη. Ζήτω ο βασιλιάς!»
  

• Όζι Όζμπορν,  Άγγλος τραγουδιστής: «Πενθώ όπως και όλη χώρα μου λόγω του θανάτου της σπουδαίας βασίλισσάς μας. Με βαριά καρδιά, δηλώνω ότι είναι καταστροφική η σκέψη της Αγγλίας χωρίς τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’».
  

• Τομ Τζόουνς, Ουαλός τραγουδιστής: «Η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ ήταν μια διαρκής παρουσία και πηγή έμπνευσης σε όλη τη ζωή μου. Ήταν μια ήρεμη δύναμη σε δύσκολους καιρούς, η αφοσίωσή της ήταν άψογη και η προσήλωσή της στο καθήκον ασυναγώνιστη. Είναι τιμή και ευλογία που έζησα την περίοδο της βασιλείας της».

• Άντριου Λόιντ Βέμπερ, Βρετανός συνθέτης: «Σε όλη τη ζωή μου, η βασίλισσα υπήρξε η σταθερή άγκυρα όχι μόνο της Βρετανίας και της αγαπημένης Κοινοπολιτείας μας, αλλά και πηγή έμπνευσης για όλον τον κόσμο». «Θα μείνει στη μνήμη μας ως ανιδιοτελής φάρος αγάπης, κατανόησης και σεβασμού προς τον συνάνθρωπό μας, ανεξαρτήτως φυλής ή θρησκεύματος».
  

• Μικ Τζάγκερ, αστέρας της ροκ: «Καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής μου, η Μεγαλειότητά της, η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ ήταν εκεί. Στα παιδικά μου χρόνια, θυμάμαι ότι έβλεπα τα στιγμιότυπα του γάμου της στην τηλεόραση. Τη θυμάμαι ως όμορφη κοπέλα, (τη θυμάμαι) και ως την πολυαγαπημένη γιαγιά του έθνους».
  

• Κάιλι Μινόγκ, Αυστραλή τραγουδίστρια: «Στις εκδηλώσεις στις οποίες είχα την τιμή να παρευρεθώ, παρουσία της βασίλισσας Ελισάβετ Β’, η ενέργεια, η συμπόνια και η αύρα της είχαν μια μοναδική λαμπρότητα. Αισθανόμουν και αισθάνομαι δέος».

• Αντρέα Μποτσέλι, Ιταλός τενόρος: «Ήταν προνόμιο που είχα την ευκαιρία να τραγουδήσω για την Μεγαλειότητά της, τη βασίλισσα Ελισάβετ, σε αρκετές περιστάσεις. Μου προκαλεί μεγάλη θλίψη η είδηση του θανάτου της. Χάσαμε μια ξεχωριστή προσωπικότητα της σύγχρονης ιστορίας: μια εξαιρετική γυναίκα, έναν χαρισματικό ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνίας».
  

πληροφορίες από naftemporiki & ertnews