Όταν ο Στέφανος Δραγούμης αναχώρησε από την Κρήτη

Ο Στέφανος Δραγούμης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1842 και ήταν γιος του Κωνσταντινουπολίτη δημοσιογράφου και πολιτικού Νικολάου Δραγούμη (1809-1879), με καταγωγή από το Βογατσικό της Καστοριάς. Σπούδασε νομικά στο Παρίσι και έλαβε το διδακτορικό του το 1861. Το 1864 εισήλθε στον δικαστικό κλάδο και έφθασε μέχρι τον βαθμό του εφέτη το 1875. Στενός φίλος του Χαρίλαου Τρικούπη, διορίστηκε τον Μάιο του 1875 Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αλλά σε σύντομο χρονικό διάστημα παραιτήθηκε, λόγω διαφωνίας του με τον υπουργό Ιωάννη Παπαζαφειρόπουλο. Συγχρόνως, παραιτήθηκε και από το δικαστικό σώμα και επιδόθηκε στη δικηγορία.

Το 1879 κατήλθε στον πολιτικό στίβο και εξελέγη βουλευτής Μεγαρίδας, υπό τη σημαία του Χαριλάου Τρικούπη. Επανεξελέγη βουλευτής στην ίδια περιφέρεια το 1881, 1885. 1887, 1890 και 1892. Διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών (1886-1889, 1892-1893) και Εσωτερικών (1888-1890) σε κυβερνήσεις του Χαριλάου Τρικούπη. Από το 1899 έπαψε να πολιτεύεται στη Μεγαρίδα και μεταπήδησε στην εκλογική περιφέρεια Αττικοβοιωτίας ως ανεξάρτητος. Εξελέγη βουλευτής στις εκλογές του 1899, του 1905 και του 1906. Την περίοδο αυτή υπήρξε ένας από τους κύριους οργανωτές του Μακεδονικού Αγώνα, μαζί με τον γιο του, Ίωνα Δραγούμη και τον γαμπρό του Παύλο Μελά. Το 1906 σχημάτισε στη Βουλή την ομάδα των αποκληθέντων «Ιαπώνων» βουλευτών, της οποίας ανέλαβε την αρχηγία.

Μετά το στρατιωτικό κίνημα στου Γουδή (15 Αυγούστου 1909) και την παραίτηση της κυβέρνησης Μαυρομιχάλη, ανέλαβε να σχηματίσει μεταβατική κυβέρνηση, με πρόγραμμα τη σύγκληση Εθνοσυνελεύσεως για την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1864. Υπουργός Στρατιωτικών διορίστηκε ο ηγέτης του κινήματος συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς. Ο Δραγούμης ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 18 Ιανουαρίου 1910 και μία από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησής του ήταν η αναθεώρηση των μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος, η οποία έγινε δεκτή από τη Βουλή στις 18 Φεβρουαρίου. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του δημιουργήθηκε το Υπουργείο Γεωργίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. 

Στις 17 Μαρτίου διαλύθηκε ο «Στρατιωτικός Σύνδεσμος», που οργάνωσε το στρατιωτικό κίνημα, και η χώρα εισήλθε σε τροχιά εκλογών, οι οποίες διενεργήθηκαν στις 8 Αυγούστου 1910, χωρίς να προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Στις εκλογές αυτές ο Δραγούμης εξελέγη ανεξάρτητος βουλευτής Αττικοβοιωτίας. Μετά τη σύγκληση της νέας Βουλής, υπέβαλε την παραίτησή του και στις 6 Οκτωβρίου του 1910 ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' ανέθεσε την πρωθυπουργία στον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Ο Βενιζέλος πέτυχε να διεξαχθούν αρκετά σύντομα νέες εκλογές (28 Νοεμβρίου 1910), στις οποίες κατήγαγε αληθινό θρίαμβο. Ο Δραγούμης εξελέγη και πάλι ανεξάρτητος βουλευτής Αττικοβοιωτίας και ανέλαβε την προεδρία της Επιτροπής για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Στο διάστημα των Βαλκανικών Πολέμων διετέλεσε γενικός διοικητής Κρήτης (12 Οκτωβρίου 1912 – 8 Ιουνίου 1913) και στη συνέχεια γενικός διοικητής Μακεδονίας έως τις 23 Σεπτεμβρίου 1913, οπότε παραιτήθηκε λόγω διαφωνίας του με τον Βενιζέλο.

Στις φωτογραφίες που δημοσιεύει η Ελένη Σημαντήρη φαίνεται η " εκ Κρήτης αναχώρησις του Στεφάνου Δραγούμη...16/6/1913 "Κατάβασις εις τον λιμένα Χανίων." 

Πηγή: GENNADIUS LIBRARY ARCHIVES