Η απόβαση των Ιταλών στην ανατολική Κρήτη και το...γελοίο θέαμα!

του Κώστα Μπογδανίδη

To cretalive κάνει συνεχείς ενημερώσεις και ιστορικές αναφορές για τη Μάχη της Κρήτης τις τελευταίες ημέρες. Μια ιδιαίτερη στιγμή πάντως του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν και η απόβαση των Ιταλών στην ανατολική Κρήτη. Μια υπόθεση που είχε πολλά...τραγελαφικά στιγμιότυπα και αξίζει να τα θυμηθούμε ξανά!

«Επρόκειτο για ένα γελοίο θέαμα» έγραψε ο Ιταλός δημοσιογράφος που περιγράφει και μια σκηνή ανταρσίας. Κάποιοι πυροβολούσαν στον αέρα, ο συνταγματάρχης αποφάσισε να τους εκτελέσει, αλλά μόλις τους έστησε στον τοίχο οι υπόλοιποι αντέδρασαν. Τότε ο Καφάρο οπισθοχώρησε και ζήτησε να γίνει…ψηφοφορία. Η οποία και παμψηφεί απάλλαξε τους κατηγορουμένους!

Η μάχη της Κρήτης ήταν μια από τις πιο χρυσές σελίδες της ιστορίας . Αν η ιστορία είναι γενναιόδωρη με την Κρήτη αυτό δεν σημαίνει ότι οι ύμνοι αφορούν ολόκληρο το νησί. Η Μάχη της Κρήτης εξαντλείται από τα Χανιώτικα μέχρι τα Ηρακλειώτικα, εκεί όπου οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές χτύπησαν. Στους τρεις νομούς. Διότι στο Λασίθι είχαν την ατυχία και την…τύχη να πέσουν πάνω στους Ιταλούς. Οι οποίοι θέλοντας να πάρουν ένα κομμάτι από τα λάφυρα έπεισαν τους στρατηγούς του Χίτλερ ότι θα καταλάβουν εκείνοι την ανατολική πλευρά του νησιού. Άλλο που δεν ήθελαν οι Γερμανοί, ούτως ή άλλως ήξεραν ότι δεν είχαν λόγο να πάνε στο Λασίθι, το οποίο ούτε αεροδρόμιο, ούτε και σοβαρό λιμάνι διέθετε εκείνη την εποχή. Ήθελαν δύο άλλα στρατηγικά σημεία, τα Χανιά και το Ηράκλειο.

Και από την πλευρά αυτή συνιστά αδικία. Διότι υπήρξαν κορυφαίοι αντιστασιακοί και πατριώτες από το Λασίθι που πολέμησαν, όχι όμως τους Ιταλούς που φρόντισαν να έρθουν εδώ λίγες μέρες μετά τους Γερμανούς και αφού είχε καεί το…πελεκούδι.

Τα βουνά του Λασιθίου και της Βιάννου, αποτέλεσαν το φυτώριο στο οποίο καλλιεργήθηκε το πιο μεγάλο και το περισσότερο συγκροτημένο αντάρτικο της Κρήτης. Η συμβολή του κτηνοτροφικού στοιχείου της περιοχής από τα πρώτα βήματα της οργάνωσης, υπήρξε σημαντική (Αδάμ Κρασανάκης, από τον Άγιο Γεώργιο, Χρήστος Ζαμπετάκης από το Καμινάκι, Σηφογιάννης κ.ά.).

Μέχρι να έρθει όμως ως την Κρήτη η μεραρχία της Σιένας υπό τον στρατηγό Κάρτα είχαν προηγηθεί απείρου κάλλους σκηνές, ένα ολόκληρο ιταλικό Σύνταγμα εξευτελίστηκε, έφτασαν στα όρια της γελοιότητας!

                                         Μια κωμωδία

Όλα ξεκίνησαν στις 27 Μαϊου 1941 όταν ο Μουσολίνι έδωσε εντολή να καταληφθεί η ανατολική Κρήτη. Μερικά καϊκια έφυγαν από την Ρόδο (στην κατοχή των Ιταλών) μεταφέροντας ένα σύνταγμα υπό τις εντολές του συνταγματάρχη Καφάρο. Οι μέρες που ακολούθησαν ήταν απίστευτες. Κάποιος είχε πει στους Ιταλούς ότι πάνε για…Σαββατοκύριακο, για εκδρομή, βλέπετε μάθαιναν και τα νέα: οι Γερμανοί παρά τα αρχικά ζόρια άρχισαν να καταλαμβάνουν την Κρήτη. Ένας δημοσιογράφος, ο Τζιάνι Μπάλντι, που συνόδευε το εκστρατευτικό σώμα περιέγραψε στο περιοδικό του με τις πιο αστείες λεπτομέρειες τα όσα συνέβησαν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το σημείο που αποβιβάστηκαν ως την Ιεράπετρα που ήθελαν να «καταλάβουν» χρειάστηκαν…4-5  μέρες να πάνε , εκεί που στην χειρότερη περίπτωση θα χρειάζονταν μόλις 15 ώρες! Και πώς να τα καταφέρουν όταν μαζί τους είχαν πάρει ένα τουριστικό χάρτη και αυτόν στα γερμανικά που αδυνατούσαν να διαβάσουν!

Την επόμενη της απόβασης άκουσαν από την εμπροσθοφυλακή τους πυροβολισμούς και νόμιζαν πως ήταν ο…εχθρός. Τελικά αποδείχθηκε ότι οι στρατιώτες που προπορεύονταν πυροβολούσαν κότες και κουνέλια! Μέχρι να φτάσουν στην Ιεράπετρα είχαν…απηυδήσει. Έτρωγαν απίθανα  πράγματα, δεν είχαν νερό, ουδείς τους φιλοξενούσε. Οι Λασιθιώτες είχαν εξαφανιστεί. Οι περισσότεροι ήταν πια ρακένδυτοι, με ηλίαση και   προβλήματα δυσεντερίας!

«Επρόκειτο για ένα γελοίο θέαμα» έγραψε ο Ιταλός δημοσιογράφος που περιγράφει και μια σκηνή ανταρσίας. Κάποιοι πυροβολούσαν στον αέρα, ο συνταγματάρχης αποφάσισε να τους εκτελέσει, αλλά μόλις τους έστησε στον τοίχο  οι υπόλοιποι αντέδρασαν. Τότε ο Καφάρο οπισθοχώρησε και ζήτησε να γίνει…ψηφοφορία. Η οποία και παμψηφεί απάλλαξε τους κατηγορουμένους!

Ε, στο τέλος πια έγιναν κλεφτοκοτάδες και έπαιρναν γαιδούρια για να μην πηγαίνουν με τα πόδια. Όταν όμως έφτασαν στην πλατεία της Ιεράπετρας τους περιμενε μία έκπληξη: Οι Γερμανοί είχαν πάει εδώ και 24 ώρες και τους ανέμεναν για να τους την παραδώσουν….Ο Ιταλος δημοσιογράφος περιγράφει απώλειες τους Συντάγματος μέχρι και…80%, κι όλα αυτό χωρίς να πέσει μία τουφεκιά!

             Ο Κάρτα

Λίγες μέρες μετά έφθασε η Μεραρχία της Σιένας με τον στρατηγό Κάρτα, που απλώθηκε σ’ όλο το Νομό. Οι Ιταλοί είναι αλήθεια ότι ήταν  ηπιότεροι και η συμπεριφορά τους γενικά δεν ήταν σκληρή, όπως συνέβαινε με το άλλο τμήμα της Κρήτης, που βρισκόταν κάτω από τη γερμανική κατοχή. Γι’ αυτό ούτε ομαδικές εκτελέσεις σημειώθηκαν, ούτε καταστροφές χωριών.  Οι Ιταλοί περιορίζονταν σε φθορές περιουσιών και αφαίρεση γεωργικών προϊόντων, σε αγγαρείες, σε περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας, που μαζί με τα μέτρα ασφάλειας που έπαιρναν από φόβο, δημιουργούσαν ένα κλίμα ιδιαίτερα δυσάρεστο και ενοχλητικό.

 Διοικητής των ιταλικών στρατευμάτων ήταν ο στρατηγός Άγγελος Κάρτα, που όπως αποδείχτηκε αργότερα, ήταν αντιφασίστας .

  Όπως αναφέρει στην έκθεση του ο Διοικητής Νομού Λασιθίου Συνταγματάρχης Μηλιαράς, οι Ιταλοί δεν κατόρθωσαν να εμπνεύσουν ούτε το σεβασμό του λαού προς αυτούς, αλλά ούτε και το φόβο.

Ο Διοικητής του Ν. Λασιθίου και Δωδεκανήσου Στρατηγός Άγγελος Κάρτα δεν ήταν  άτομο με ευνοϊκές διαθέσεις απέναντι στο Μουσολίνι και το καθεστώς του.   Στην ίδια γραμμή κινήθηκε και ο Υπασπιστής του Υπολοχαγός Ταβάνα. Στις 8 Ιουλίου 1943   άρχισε  η μεγάλη απόβαση των συμμάχων Αμερικανών και Βρετανών στη Σικελία. Στις 24 Ιουλίου καθαιρείται ο Μουσολίνι και ο Βασιλιάς αναθέτει στον Αρχιστράτηγο Μπαντόλιο, το σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Καταργείται έτσι η επί 21 χρόνια δικτατορία στην Ιταλία. Αμέσως ο Άγγελος Κάρτα συγκαλεί σε σύσκεψη τους έμπιστους ανώτερους αξιωματικούς του. Αποφασίζεται να συνεργαστούν με τους Βρετανούς και σε περίπτωση συνθηκολόγησης να στραφούν κατά των Γερμανών. Ο Ταβάνα αρχίζει τις συνεννοήσεις με εκπροσώπους της Εθνικής Αντίστασης στο Ηράκλειο (γιατρός Μ. Λυγνός) καθώς και με το σύνδεσμο του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής ταγματάρχη Πάτρικ Λη Φέρμορ. Οι συνεννοήσεις αφορούν την παράδοση των Ιταλών.

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 ανακοινώνεται η στρατιωτική ανακωχή με την Ιταλία την επόμενη οι Γερμανοί αναλαμβάνουν τη Διοίκηση της Νότιας Ελλάδας και του Νομού Λασιθίου .Στις 16 Σεπτεμβρίου ο Στρατηγός Κάρτα με δύο ανώτερους αξιωματικούς του επιτελείου του και το Λοχαγό Ταβάνα παραδίνονται. Σε σύσκεψη που πραγματοποιείται στους Ποταμούς, μεθοδεύεται η φυγάδευση του Κάρτα. Στη σύσκεψη παίρνουν μέρος ο πρώην Βουλευτής και Υπουργός Στυλιανός Κούνδουρος, ο Άγγλος Λη Φέρμορ, ο στρατιωτικός Διοικητής Νομού Λασιθίου Συνταγματάρχης Νικόλαος Πλεύρης και ο καπετάνιος Κρασανάκης Αδάμ.
Οι δύο Ιταλοί αξιωματικοί με τους επιτελείς τους παραλαμβάνονται από ομάδα ανταρτών με επικεφαλής τον Αδάμ Κρασανάκη. Αφού διανυκτέρευσαν στο χωριό Μαγουλά, οδηγήθηκαν μέσω Επανωσήφη και Αχεντριά στην περιοχή Τσούτσουρος. Στις 20 Σεπτεμβρίου καταφτάνει στη θέση Μαριδάκη, Αγγλικό σκάφος επιφάνειας, στο οποίο επιβιβάζεται ο Κάρτα με τους επιτελείς του. Ο Ταβάνα παραμένει στην Κρήτη, για να πολεμήσει τους Γερμανούς κατά δήλωση του. Στις 15 Οκτωβρίου φεύγει κι αυτός για τη Μέση Ανατολή. Πρωτεργάτες στην επιχείρηση αυτή της φυγάδευσης ήταν ο Παύλος Πετράκης από τον Άγιο Γεώργιο Λασιθίου, και ο Απόστολος Κατεχάκης από το Ηράκλειο. Οι Γερμανοί εξαπολύονται στο Λασίθι για να τους συλλάβουν, χωρίς όμως και να το πετύχουν. Με τη φυγάδευση του Κάρτα την οποία πληροφορούνται οι Ιταλοί αξιωματικοί και στρατιώτες, εγκαταλείπουν τις μονάδες τους και κινούνται προς τα ορεινά χωριά του Λασιθίου και τα βουνά της Σητείας.
Οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται γρήγορα την εξαφάνιση του Ιταλού Διοικητή, την οποία αποδίδουν στη σύμπραξη του με συμμάχους και Κρητικούς αντάρτες, με σκοπό να διαφύγει στη Μέση Ανατολή. Αμέσως κυκλοφορεί γνωστοποίηση στους Νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου, με την οποία επικηρύσσεται ο Κάρτα με μεγάλο χρηματικό ποσό.

 
ΠΗΓΕΣ

*Τζιάνι Μπάλντι, η απόβαση στην Κρήτη

*Δημ.Καμπουράκης, μία σταγόνα ιστορία

*Ατσαλάκης, ιστορία Λασιθίου

*ΙΜΕ

*Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, ιστορικός Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

*cretalive