Το Όσκαρ που δεν ήθελε ο Μάνος Χατζηδάκις

Το βραβείο Όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου τραγουδιού είναι ένα από τα βραβεία που απονέμει κάθε χρόνο η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών. Για να είναι υποψήφιο ένα τραγούδι πρέπει να είναι πρωτότυπο, να έχει γραφεί δηλαδή ειδικά για τις ανάγκες της ταινίας που ακούγεται. Δεν βραβεύονται τραγούδια που ήταν ήδη γνωστά πριν την προβολή της ταινίας ή ενσωματώνουν στοιχεία από παλιότερες συνθέσεις.

"Τα παιδιά του Πειραιά" γράφτηκαν από τον Μάνο Χατζιδάκι, με την βοήθεια του Γ. Ζαμπέτα. Στην αυθεντική ελληνική τους έκδοση οι στίχοι του τραγουδιού γράφτηκαν και αυτοί από τον Μάνο Χατζιδάκι μέσα σε ένα αυτοκίνητο που τον πήγαινε στο στούντιο να ηχογραφήσει τα τραγούδια για την ταινία και παρουσιάστηκαν για την ταινία Ποτέ την Κυριακή από την Μελίνα Μερκούρη. Οι στίχοι στα ελληνικά (όσο και η γερμανική, ιταλική και γαλλική μετάφρασή τους) αναφέρονται στον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα της ταινίας, την Ίλια. Η Ίλια είναι μια ευτυχισμένη γυναίκα που απολαμβάνει τις χαρές της ζωής, των κατοίκων και της πόλης που ζει, του Πειραιά. Κερδίζει τα λεφτά της σαν εκδιδόμενη γυναίκα, αλλά κάποια μέρα συναντά έναν άνδρα ο οποίος είναι πλήρης και αυτός με τις χαρές της ζωής όπως και αυτή.

Το 1961, το τραγούδι είναι υποψήφιο και τελικά κερδίζει το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού, το πρώτο σε αυτή την κατηγορία από το 1934 που η Ακαδημία θέσπισε αυτή την κατηγορία…

“…Πόσοι άνθρωποι και εν προκειμένω καλλιτέχνες θα είχαν στα χέρια τους ένα Οσκαρ και θα έκαναν προσπάθειες να απαλλαγούν από αυτό; Οχι μόνο από την τιμή και την αναγνώριση που συνεπάγεται η κατάκτηση ενός τέτοιου βραβείου αλλά και από αυτό καθαυτό το χρυσό αγαλματίδιο; Και πόσοι ακόμη θα έφθαναν στο σημείο να διατυπώσουν την αντίθεσή τους ακόμη και εγγράφως;Ο Μάνος Χατζιδάκις ποτέ δεν συμβιβάστηκε στη ζωή του με την κατάκτηση, το 1961, του βραβείου Οσκαρ πρωτότυπου τραγουδιού για τα «Παιδιά του Πειραιά» που ερμήνευσε η Μελίνα Μερκούρη στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» (1960) σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασσέν. Ο συνθέτης δεν είχε διστάσει μάλιστα να σημειώσει, το 1981, στο κείμενο που δημοσιεύεται στο επίσημο site του (www. hadjidakis.gr) με τίτλο «Η Ρωμαϊκή Αγορά έτσι όπως γέννησε τα τραγούδια μου», μεταξύ άλλων τα εξής: «Και το επίσημο κράτος με γιόρτασε για το Oscar που πήρα ερήμην μου και έξω απ' τα δικά μου σχέδια. Πάλεψα χρόνια για ν' αφαιρέσω αυτό τον "τίτλο τιμής" από την πλάτη μου...».

Και όταν γράφει ότι πάλεψε επί χρόνια για να απαλλαγεί από την παρουσία του, το εννοεί και κυριολεκτικά. Το αγαλματάκι που σήμερα κοσμεί την οικία του συνθέτη γλίτωσε από την... ανακύκλωση την τελευταία στιγμή και μάλλον από τύχη. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 όπως μας διηγείται ο κ. Γιώργος Χατζιδάκις, o Μάνος Χατζιδάκις κάποια στιγμή και χωρίς να τον αντιληφθεί κανείς πέταξε το Οσκαρ στον κάδο απορριμμάτων. Ενώ μιλούσε το ίδιο μεσημέρι με την αδελφή του τη Μιράντα, η τελευταία ακούει την οικιακή βοηθό, η οποία μετέφερε τις σακούλες των απορριμμάτων, να μονολογεί για το ασυνήθιστο βάρος τους. Αμέσως η αδελφή του Μάνου Χατζιδάκι, σαν να υποψιάστηκε κάτι, σηκώθηκε από τον καναπέ και έψαξε τις σακούλες. Εκεί ανακάλυψε το Οσκαρ που είχε πετάξει ο ίδιος ο συνθέτης μερικές ώρες νωρίτερα. Μόνο που η αδελφή του δεν το άφησε στο σπίτι του συνθέτη αλλά το πήρε στο δικό της. Το επέστρεψε έναν χρόνο μετά τον θάνατό του. Σήμερα, το Οσκαρ βρίσκεται σε βιτρίνα, με την πλάτη γυρισμένη στον θεατή και με «συνοδό» έναν Καραγκιόζη - μια σημειολογική πρωτοβουλία του κ. Γ. Χατζιδάκι.

Όπως πάντως μας διηγήθηκε ο κ. Γ. Χατζιδάκις, η απέχθεια του θετού πατέρα του για το Οσκαρ είχε ως «θύμα» ακόμη και τη Μαρία Κάλλας. Με την τελευταία ο Μάνος Χατζιδάκις συνέτρωγε το 1963 σε ρεστοράν των Παρισίων, όταν κάποια στιγμή ήρθαν από πάνω τους τέσσερις μουσικοί που έπαιζαν τα «Παιδιά του Πειραιά». Η Μαρία Κάλλας, ως δείγμα φιλοφρόνησης προς το πρόσωπό του, άρχισε να το τραγουδά με αποτέλεσμα όλο το ρεστοράν, όπως ήταν φυσικό, να γυρίσει να την ακούσει. Οταν τελείωσε το τραγούδι, ο Μάνος Χατζιδάκις έσκυψε και της είπε στο αφτί: «Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι η μεγαλύτερη τραγουδίστρια του κόσμου θα τραγουδούσε τόσο μέτρια αυτό το μέτριο τραγούδι». Και, φυσικά, αυτό το είπε όχι για να την προσβάλει αλλά για να υπογραμμίσει με τον δικό του ξεχωριστό χιούμορ, όπως υπογραμμίζει ο κ. Γ. Χατζιδάκις, ότι «αυτή η μεγαλύτερη τραγουδίστρια του κόσμου υπέκυψε στη διάσημη ασημαντότητα του συγκεκριμένου τραγουδιού» όπως το θεωρούσε ο ίδιος.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τα «Παιδιά του Πειραιά» θα συμπεριληφθούν στα 10 εμπορικότερα τραγούδια του 20ού αιώνα και θα βραβευθούν το 1987 στο Αμβούργο. ” Εφημερίδα το Βήμα

Το τραγούδι έχει ηχογραφηθεί σε πληθώρα γλωσσών από την στιγμή που κυκλοφόρησε:

Στα Ελληνικά, από την Μελίνα Μερκούρη, την Νάνα Μούσχουρη, τον Άντι Ουίλιαμς και τους Pink Martini.

Η ταινία Ποτέ την Κυριακή…

Το σενάριο της ταινίας φέρει την πρωταγωνίστρια Ίλια να είναι μία πόρνη στο λιμάνι του Πειραιά. Έχει όμως κάτι που την κάνει να διαφέρει από τις άλλες πόρνες του λιμανιού. Η Ίλια όχι μόνο διαλέγει τους πελάτες της αλλά όταν έχει παραστάσεις το Ελληνικό Φεστιβάλ και όταν είναι Κυριακή δεν δέχεται ποτέ πελάτες. Τον ίδιο καιρό έρχεται στον Πειραιά ο Αμερικανός "Πρόσκοπος" Όμερ που επηρεασμένος από τις Φροϋδικές θεωρίες και μία ιδεαλιστική εικόνα που έχει για την Ελλάδα και θέτει ως σκοπό του να κάνει την Ίλια "καθώς πρέπει άνθρωπο". Την προσεγγίζει και βλέπει ότι η Ίλια έχει στρεβλή εικόνα για την αρχαία τραγωδία που όμως υπεραγαπάει. Ειδικά όταν φτάνει τον Όμερ στα όριά του λέγοντας του πως η Μήδεια δεν σκοτώνει τα παιδιά της αλλά "πάνε όλοι μαζί στην παραλία". Παίρνει λοιπόν την απόφαση ο Όμερ να την διδάξει αρχαία Ελληνική Γραμματεία, Μουσική, Τραγούδι. Όμως ανακαλύπτει η Ίλια ότι ο αγαθών προθέσεων Όμερ χρηματοδοτείται από το μεγάλο προστάτη του λιμανιού και ενώ διώχνει τον Όμερ από δίπλα της και καλεί σε επανάσταση τις υπόλοιπες ιερόδουλες με σκοπό να διεκδικήσουν πιο ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς.

ΠΗΓΕΣ:

Wikipedia.gr

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Cretalive.gr