«Κόκκινο» στα πλαστικά μιας χρήσης – Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Φρένο στην αλόγιστη χρήση των πλαστικών μιας χρήσης βάζει το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος που ενσωματώνει την ευρωπαϊκή Οδηγία, θέτοντας μεταξύ άλλων «πράσινο τέλος» ύψους 0,05 ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2022, το οποίο θα επιβάλλεται χωριστά για το ποτήρι ή τον περιέκτη και το καπάκι του.

Υπάρχει φυσικά και η δυνατότητα για τους πολίτες να φέρνουν το δικό τους σκεύος, ακριβώς όπως στα σούπερ μάρκετ με τις σακούλες που αντικαταστάθηκαν από τις πολλαπλών χρήσεων.

Τι αλλαγές όμως έρχονται προκειμένου οι θάλασσες και οι ακτές να μην υποδέχονται κάθε χρόνο τόνους πλαστικών; Από τις 3 Ιουλίου του 2021 απαγορεύεται η διάθεση των εξής προϊόντων: μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελλάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά). Ωστόσο, οι επιχειρήσεις θα έχουν δυνατότητα να τα πωλούν έως και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους προκειμένου να εξαντλήσουν τα αποθέματά τους, ενώ για το Δημόσιο θα ισχύσει απαγόρευση προμήθειας των συγκεκριμένων προϊόντων έξι μήνες νωρίτερα, δηλαδή από τις αρχές του 2021.

Παράλληλα, οι ΟΤΑ από 1ης Ιουλίου 2021 υποχρεούνται να τοποθετήσουν σε παιδικές χαρές και αθλητικές εγκαταστάσεις βρύσες προκειμένου οι πολίτες να περιορίσουν την αγορά εμφιαλωμένου νερού.

Δοχεία

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, το περιβαλλοντικό τέλος δεν θα αφορά μόνο τα πλαστικά ποτήρια και καπάκια αλλά και τα δοχεία μιας χρήσης που περιέχουν φαγητό, ενώ θα ακολουθήσει η ίδια πολιτική που ισχύει και για τις πλαστικές σακούλες, δηλαδή τα χρήματα αυτά θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο ώστε να γίνονται σχετικές δράσεις προστασίας.

Επιπλέον, από 05.01.2023 οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια, για τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά, θα παίρνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.

Αναλυτικά, η Οδηγία προβλέπει:

• Μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.
• Επανασχεδιασμό των προϊόντων, που αφορά τις πλαστικές φιάλες και τους περιέκτες ποτών. Ειδικότερα, τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών 77% το 2025 και 90% το 2023.
• Ολα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 30% αντίστοιχα το 2023.
• Εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντιλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.
• Υποχρέωση των παραγωγών ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, για την κάλυψη του κόστους της περιβαλλοντικής διαχείρισης των προϊόντων τους.

Ειδικότερα, θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελλάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντιλάκια και μπαλόνια) τα οποία θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των αποβλήτων των προϊόντων αυτών και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.

2 δισ. μπουκάλια διατίθενται ετησίως στη χώρα

Δύο δισ. πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών και νερών διατίθενται στην Ελλάδα κάθε χρόνο και παράλληλα περισσότερα από 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια για το σερβίρισμα του καφέ κάθε χρόνο. Μάλιστα, το 50% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι πλαστικά μιας χρήσης.

Υπενθυμίζεται ότι με μελέτη του WWF, η Ελλάδα που έχει 16 χιλ. χιλιόμετρα ακτογραμμής καταναλώνει περίπου 0,6 εκατ. τόνους πλαστικών το χρόνο και ανακυκλώνει μόλις το 20%. Από έρευνα που προέκυψε από τα στοιχεία 80 καθαρισμών στη χώρα καταδεικνύεται ότι το πιο κοινό υλικό ρύπανσης είναι τα πλαστικά (43-51%), ενώ ακολουθούν το χαρτί (13-18%) και το αλουμίνιο (7-12%). Οπως αναφέρεται, τα βασικά σκουπίδια που βρίσκει κανείς στις ελληνικές παραλίες είναι φίλτρα τσιγάρων, καπάκια από μπουκάλια, καλαμάκια και αναδευτήρες, πλαστικά μπουκάλια, συσκευασίες φαγητών και πλαστικές σακούλες. Την ίδια στιγμή, η ευαισθητοποίηση των πολιτών παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, καθώς μόλις το 24% των Ελλήνων αποφεύγει την αγορά πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης