Τι εξυπηρετούν τα διλήμματα στη ζωή μας;

Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη

O δρόμος προς την αυτογνωσία προϋποθέτει μια ειλικρινή σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό. Η ελεύθερη βούληση που καλλιεργήσαμε, μας θέλει να καθορίζουμε το πεπρωμένο μας, με την υπευθυνότητα των επιλογών μας. Αυτό μπορεί να γίνει παίρνοντας  το ρίσκο τους καθώς και την πιθανότητα να μετανιώσουμε για αυτές στο μέλλον.

O Φρόιντ θεωρούσε ότι η διαδικασία αυτή ακροβατεί «ανάμεσα στη Σκύλλα της απόλυτης ελευθερίας και τη Xάρυβδη της στέρησης». Αυτό το ανάμεσά μας παραπέμπει στον ακριβή ορισμό του διλήμματος ο οποίος μας δηλώνει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται κάποιος, όταν έχει δύο ή περισσότερες επιλογές που όμως είναι και οι δύο αβέβαιες ή παρουσιάζουν και οι δύο δυσκολίες.

 Ανάλογα με  το πόσο σημαντική είναι μια απόφαση, μπορεί να βιώνουμε άγχος και ανησυχία κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της λήψης της. Πολλές φορές οι αποφάσεις αυτές ίσως μας δυσκολεύουν με αποτέλεσμα να τις αναβάλλουμε και να παραμένουμε αναποφάσιστοι. Ασυναίσθητα μάλιστα μπορεί να ενεργοποιούμε μια σειρά από στρατηγικές που κατά κάποιον τρόπο να μετριάζουν τη δυσκολία ή το άγχος αλλά ν επηρεάζουν την αντικειμενικότητα μας. Τα πιθανά λάθη ή τις παγίδες που συναντάμε στο δρόμο μας εμπλέκονται συνήθως με την ανάγκη μας να παντρέψουμε τα  θέλω με τα πρέπει μας.

Τα πρέπει όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο είναι απαραίτητα για την προσαρμογή μας στην πραγματικότητα. Η ισορροπία ανάμεσα στα πρέπει και τα θέλω έχει να κάνει με τις ανάγκες, τις επιθυμίες μας, αλλά και τους κοινωνικούς κανόνες που υπηρετούμε. Τα πρέπει που τα γνωρίζουμε από την παιδική μας ηλικία έρχονται να μας  μάθουν την ανάγκη των σταθερών σχέσεων που εδραιώνουν την επίτευξη κάποιων στόχων στην ζωή μας. Π.χ πρέπει να διαβάσεις αν θέλεις να περάσεις στο Πανεπιστήμιο. Ωστόσο η υπερβολική δόση των πρέπει στη ζωή μας καταλήγει να δημιουργεί «στρατιωτάκια» που φοβούνται  ότι αν παραβιάσουν τα πρέπει τους θα τιμωρηθούν είτε με την απώλεια της αγάπης των άλλων, είτε με γελιοποίηση είτε με απόρριψη από το κοινωνικό σύνολο. Υπάρχει δηλαδή μια έμφυτη εσωτερική ενοχή κάθε φορά που παραβιάζουμε κάποιο από τα πρέπει μας.

Στην γωνιά τώρα των συναισθημάτων βρίσκονται τα θέλω. Τα θέλω μας είναι στενά συνδεμένα με την λέξη επιθυμώ. Η επιθυμία είναι το καύσιμο της καρδιάς όπως λέει ο Carvel. Συχνά λέμε έχω την επιθυμία να αποκτήσω κάτι ή χρειάζομαι κάτι. Και οι δύο αυτές λέξεις εξυπηρετούν τις ανάγκες μας. Το θέλω και το επιθυμώ βγαίνουν από την εσωτερική μας ανάγκη να κάνουμε κάτι που αγαπάμε, μας κάνει να νοιώθουμε πληρότητα και μας γεμίζει χαρά. Το θέλω πολλές φορές δεν συμβαδίζει μ ένα λογικό πλαίσιο. Δεν είναι απαραίτητο δηλαδή να έχει επιχειρήματα, σκοπό και προοπτική. Το θέλω προβάλλεται μέσω του εσωτερικού μας κόσμου και νοιώθει ελεύθερο να λειτουργήσει αυτόνομο και με γνώμονα την καρδιά. Πολλές φορές μάλιστα συγκρούεται με τη λογική και το πρέπει

Τι εξυπηρετεί το δίλημμα στην ζωή μας;

Η προσπάθεια για την διαδικασία λήψης μιας απόφασης οπότε κι ενός διλήμματος έχει να κάνει με τον τρόπο που έχουμε συμφωνήσει σε προσωπικό επίπεδο να σκεφτόμαστε. Έχει να κάνει δηλαδή με την «κοινή λογική». Δεν είναι λίγες οι φορές που πράττουμε με γνώμονα το τι θα πουν ή πως σκέφτονται οι άλλοι. Αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι τις  περισσότερες φορές ακολουθούν τα στερεότυπα της κοινωνίας και όχι τις ανάγκες τους. Ωστόσο το πρόβλημα εμφανίζεται από την στιγμή που οι ανάγκες μας δεν συμβαδίζουν με τα κοινωνικά κατεστημένα και  πρέπει.

Με το σκεφτικό αυτό κάποια στιγμή θα αντιμετωπίσουμε μοιραία κάποιο δίλημμα. Ποια απόφαση λοιπόν πρέπει να πάρουμε τη λογική ή της καρδιάς; Του θέλω ή του πρέπει; Εδώ στη ζυγαριά θα μπουν τα κριτήρια που μας παρουσιάζονται. Πολλές φορές δεν θέλουμε να θυσιάσουμε τα κεκτημένα μας καθώς νοιώθουμε ότι παλιά είχαμε επενδύσει  υπερβολικά σ αυτά. Το κομμάτι της αλλαγής ή της απόφασης αν θέλετε μας οδηγεί σε καινούργια μονοπάτια άρα στο άγνωστο, το οποίο μας καλεί να διαπραγματευτούμε για την καινούργια μας κατάσταση . Θα τολμήσουμε ν αφήσουμε το παλιό, το δοκιμασμένο ναι μεν και δυσλειτουργικό ή θα προχωρήσουμε σε ένα καινούργιο αύριο το οποίο μπορεί να είναι περισσότερο αβέβαιο αλλά ίσως μας εξασφαλίσει καλύτερες δυνατότητες ζωής και διαφορετικά δεδομένα;

Οι απαντήσεις στα διλήμματα αυτά έχουν να κάνουν με την ιδιοσυγκρασία μας, με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις αλλά και την προτεραιότητα που δίνουμε στις δικές μας ανάγκες. Η δειλία είναι ένα σύμπτωμα αρκετά συχνό που συνοδεύεται  με τη μετάθεση ευθύνης. Έτσι θα γνωρίσουμε ανθρώπους που περιμένουν από  τους άλλους ν αποφασίσουν για τον τρόπο ζωής τους μόνο και μόνο   γιατί δεν αντέχουν να σηκώσουν το βάρος της δικής τους ευθύνης.

‘Όπως και ν έχουν όμως τα πράγματα, όποια απόφαση και αν πάρει κάποιος  σημαντικό είναι ότι με το δίλημμα ο άνθρωπος έρχεται πιο κοντά στην αυτογνωσία. Μέσα από ένα δίλημμα γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας αλλά και τις ανάγκες μας. Κατανοούμε τους φόβους και τα σκοτάδια μας. Αναρωτιόμαστε  τι επιπτώσεις θα έχουμε αν θα πάρουμε τη μια ή την άλλη απόφαση. Ερχόμαστε  σε επαφή με το συναίσθημα μας και αναγνωρίζουμε τα θέλω μας για τη ζωή. Με αυτό τον τρόπο μπαίνουμε στις καταστάσεις κρατώντας μια ενήλικη στάση και διατηρώντας ενεργό το κομμάτι της ευθύνης μας που θα μας οδηγήσει στην εξέλιξη του εαυτού μας, των επιθυμιών και των συναισθημάτων μας, παντρεύοντας τα θέλω με  τα πρέπει μας.

 Αν λοιπόν κάποια στιγμή εμπλακείτε με κάποιο δίλημμα κοίταξε το κατάματα και που ξέρετε ίσως ν έχει πολλά να σας πει !!