Συνθήκες ενοποίησης για την Ευρώπη

Του Γιώργου Ζερβάκη*

Λίγα χρόνια μετά τον τελευταίο καταστροφικό πόλεμο, πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις απο όλη την Ευρώπη που είχαν αγωνισθεί εναντίον του ναζισμού, του εθνικισμού και των διαιρέσεων που ταλάνιζαν επι εκατονταετίες την Ευρώπη, μπήκαν στην πρωτοπορία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, επηρεάζοντας με τις ιδέες, τις σκέψεις και τις προσπάθειες τους την διαμόρφωση των πρώτων ημερών της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Σύλληψη ενός σχεδίου που ξεκίνησε ως μια πρωτοβουλία για την εδραίωση της ειρήνης, συναντώντας την θετική αντίδραση των εθνικών κυβερνήσεων της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου. Εκείνο το πρώτο σχέδιο, της διακήρυξης Σουμάν είχε σαν κατεύθυνση την ταύτιση των εθνικών οικονομικών συμφερόντων, όμως η ρητά διατυπωμένη στόχευση ήταν η πολιτική ολοκλήρωση.

Η ιστορική εξέλιξη του ενοποιητικού σχεδίου, εφοδίασε την Ευρώπη με κοινή πολιτική ταυτότητα, στην Αγροτική Πολιτική, στην Περιφερειακή Πολιτική, στο σχέδιο για την Κοινή Αγορά, που μετεξελίχθηκε σε Ενιαία Εσωτερική Αγορά. Κοινές πολιτικές όπου η οικονομική λογική ήταν κυρίαρχη και τελικά διαμόρφωσε την Νομισματική Ένωση, δίνοντας στους Ευρωπαίους κοινό νόμισμα, αλλά αφήνοντας ημιτελή την οικονομική και δημοσιονομική ενοποίηση και κατ´ επέκταση τον πολιτικό πυλώνα της ενοποίησης.

Σήμερα, καθώς η Ευρώπη, μέσα απο την κρίση των τελευταίων ετών προσπαθεί να καλύψει τα ελλείμματα της θεσμικής της αρχιτεκτονικής, εν μέσω συνεχιζόμενων εθνικών και περιφερειακών αποκκλίσεων, η προσπάθεια για να δοθεί ώθηση στην πολιτική ενοποίηση είναι ιστορικά αναγκαία. Τα βήματα προς τον οικονομικό συντονισμό, προς την δημοσιονομική ενοποίηση που έγιναν τα τελευταία χρόνια, προϋποθέτουν τώρα και ακόμα περισσότερη πολιτική βούληση απο τις εθνικές κυβερνήσεις, απο τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, για να ξεπεράσουμε τον ατελή χαρακτήρα του πολιτικού σχεδίου.

Αν κάτι διαμορφώνεται τώρα στην Ευρώπη και εμείς στην Ελλάδα οφείλουμε να το αντιληφθούμε, είναι ότι ξαναμπαίνει στις ράγες η πολιτικοποίηση του κοινοτικού σχεδίου, την στιγμή που διάφορα εθνικιστικά και λαϊκιστικά μέτωπα των άκρων επιθυμούν να ναρκοθετήσουν αυτήν την προσπάθεια. Όμως, αυτή η προσπάθεια, δεν εξελίχθηκε στην βάση ανάπτυξης του πυρήνα της πολιτικής ενοποίησης, αλλά ξεκίνησε απο τα θεμέλια που οριοθέτησε ο Μάριο Ντράγκι εν μέσω κρίσης, το 2012. Όταν με σαφήνεια ανέπτυξε την πολιτική του στην αγορά ομολόγων, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση όχι μόνον την ευρωζώνης, αλλά ολόκληρης της ΕΕ. Αυτή η πρωτοβουλία Ντράγκι, λειτούργησε ως αντίβαρο στο έλλειμμα πολιτικού ρόλου της Ευρώπης, και κράτησε όρθια και ενωμένη την ΕΕ, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο τον οδικό χάρτη που πρέπει να ακολουθηθεί προς την κατεύθυνση της πολιτικής ένωσης.

Το σχέδιο της κοινοτικής Ευρώπης, άντεξε εδω και έξι δεκαετίες, καθόρισε την πορεία των χωρών μας σε μια κοινή, εθελούσια πορεία ενίσχυσης της δημοκρατίας, θεμελίωσης μιας διαρκούς ειρήνης, επίτευξης του πιο προοδευτικού οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου για τις Κοινωνίες μας. Και παρά τις κρίσεις, τις στασιμότητες, τις αδράνειες που δημιουργήθηκαν  απο το διακυβερνητικό πρότυπο, αλλά και την αναποφασιστικότητα των εθνικών κυβερνήσεων να κάνουν τολμηρά βήματα ενοποίησης όταν χρειάζονταν, η ιδέα της Ευρώπης, παραμένει σημείο αναφοράς για δημοκρατικές χώρες και κοινωνίες που ασπάζονται αυτόν τον κοινό δρόμο.

Όμως τώρα, αποτελεί αδήριττη αναγκαιότητα, να περάσουμε σε ένα νέο στάδιο συνεκτικής και αποτελεσματικής δράσης για την πολιτική ένωση της Ευρώπης. Σήμερα, η Ευρώπη είναι αναγκασμένη απο τις ιστορικές εξελίξεις να κινηθεί προς την κατεύθυνση της εμβάθυνσης και της ομοσπονδιακής της προοπτικής, του φεντεραλιστικού σχεδίου που ο Σπινέλι διαμόρφωσε με μια συντριπτική ενοποιητική πλειοψηφία εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρίν απο σχεδόν τριάντα χρόνια. Η Ευρώπη σήμερα, συνεχίζοντας να δρά με έλλειμμα ως προς τον πολιτικό, ενωσιακό χαρακτήρα της, των δομών ενδυνάμωσης της ευρωπαϊκής θεσμικής δημοκρατίας, έχει ανάγκη απο λήψη αποφάσεων που θα εκπροσωπούν και θα ταυτίζουν τα κοινά συμφέροντα των Πολιτών της, αποφάσεις ενίσχυσης της υπερεθνικής διάρθρωσης. Αυτό πάνω απο όλα απαιτεί την σταθερή συνειδητοποίηση απο την πλευρά των εθνικών κυβερνήσεων, των ηγετών της Ευρώπης, να πορευθούν με την πυξίδα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, χαράζοντας μια νέα πορεία, βήμα βήμα.

Ο έλεγχος για την πολιτική ενοποίηση, δείχνει να αναπτύσσεται ξανά, το 2014 ήταν η τραπεζική ένωση επι ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ, συνεχίσθηκε με την ομοσπονδιακού προσανατολισμού στόχευση του Ντράγκι για τα ομόλογα, σήμερα κινείται απο την βούληση Γιούνκερ για την προώθηση ενός πακέτου για την Ευρώπη.      

Στον ιστορικό λόγο του την 9η Μαίου του 1950, ο Ρομπέρ Σουμάν τόνιζε ότι « Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί βάσει ενός μόνο σχεδίου. Η Ευρώπη θα οικοδομηθεί μέσα από απτά επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν μια αληθινή αλληλεγγύη». Λόγια που έθεσαν τις βάσεις για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Και το ερώτημα σήμερα, πιο επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε, για εμάς που καλούμαστε να ασκήσουμε πίεση προς τις εθνικές κυβερνήσεις, προς τα φιλοευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, είναι τι έχει απομείνει ζωντανό από το όνειρο του Ρομπέρ Σουμάν για τη δημιουργία μιας υπερεθνικής και ομόσπονδης Ευρώπης, την ώρα που η ΕΕ ταλανίζεται από μια υπαρξιακή κρίση.

Αλλά την απάντηση στο ερώτημα αυτό, μπορούμε να την βρούμε πάλι στην ευρωπαϊκή ιστορική μνήμη, στα απομνημονεύματα του Σουμάν : « Ανάλογα με τις περιστάσεις που θα περιβάλλουν τη δημιουργία της, η Ευρώπη θα είναι λιγότερο ή περισσότερο πλήρης. Αραγε θα είναι ποτέ πλήρης; Αυτό κανένας δεν μπορεί να το πει. Αλλά δεν είναι λόγος για να καθυστερήσει η προσπάθεια για την επίτευξη της ενοποίησης. H δράση είναι καλύτερη από την παραίτηση και η επιθυμία για τελειότητα είναι φτωχή δικαιολογία για την αδράνεια ».

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.
Το άρθρο έχει γραφεί για το Cretalive.gr, με την ευκαιρία συμπλήρωσης 60 ετών απο την Υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης.