Όταν η χωροταξία κλείνει το μάτι στον κατακλυσμό

Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ

 Το πρώτο πράγμα που θα κοίταζε κανείς μετά από την προχτεσινή θεομηνία από τα Μάλια μέχρι και του Κοκκίνη Χάνι, Καρτερό, ασφαλώς θα ήταν οι χάρτες του τοπικού χωροταξικού σχεδίου, του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ (Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης) του Δήμου Χερσονήσου και πιο συγκεκριμένα των Γουβών. Τα στρατηγικά κείμενα δηλαδή και τους χάρτες του εγκεκριμένου πλάνου της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης που διασφαλίζουν μια βιώσιμη χωροταξική και πολεοδομική μελλοντική οργάνωση της περιοχής. Δηλαδή την προβλεπόμενη «τάξη» και τους «κανόνες» των πραγμάτων για τη διαχείριση του χώρου. Και για να μην με πείτε προκατειλημμένο, δεν θα επαναλάβω τι έγραφε (προφητικά) ο έλληνας διανοούμενος, καθηγητής φιλοσοφίας Χρήστος Γιανναράς για την περιοχή της Χερσονήσου πριν από σχεδόν μια εικοσαετία  σε επιφυλλίδα του στην «Καθημερινή». Ας το αφήσουμε καλύτερα…

Αν λοιπόν κανείς βάλει τους χάρτες στο «μικροσκόπιο» και τους συγκρίνει με την διαμορφωμένη πραγματικότητα στους επίσης αποκαλυπτικούς χάρτες του google earth (…ουδέν κρυπτόν) το λιγότερο θα φρίξει, θα σοκαριστεί. Και δεν είναι μόνον ότι είναι οφθαλμοφανέστατα ελλιπείς οι προβλέψεις του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ (ΦΕΚ 60/ΑΑΠΘ/2010), αφού για παράδειγμα δείχνει πολλά ρέματα αδιέξοδα είτε μέχρι τη νέα ή την παλιά εθνική οδό, χωρίς να επεκτείνει την περιοχή προστασίας τους  μέχρι την εκβολή τους στη θάλασσα, είτε πάλι οι προβλεπόμενες «ζώνες οριοθετημένων ρεμάτων» έχουν μετατραπεί σε δρόμους και μάλιστα με ονοματοδοσία! Για παράδειγμα το ρέμα αμέσως μετά από τη δυτική μεριά της πρώην αμερικάνικης βάσης Γουρνών από τα νότια μέχρι και την εθνική οδό απεικονίζεται στο χάρτη «χρήσεων γης και προστασίας περιβάλλοντος ΟΤΑ» (sic), με δεικνυόμενο δρόμο (!) εντός του ως «ζώνη προστασίας ρεμάτων» ΠΕΠ (ΑΠ ΙΙ), ενώ από την εθνική οδό και μέχρι τη θάλασσα απεικονίζεται ως «ζώνη οριοθετημένου ρέματος» η οποία φυσικά είχε μετατραπεί σε δρόμο (οδοί Νίκου Καζαντζάκη και Φαίδρας) και είχε αποκοπεί σε πολλά σημεία του με εγκάρσιους ασφαλτοστρωμένους δρόμους! Η αμέσως δυτικότερη οδός Δομήνικου Θεοτοκόπουλου που αποτελεί συνέχεια πτυχώσεων του γεωανάγλυφου από τα νότια της εθνικής οδού, σε άλλους χάρτες του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ εικονίζεται ως δρόμος ενώ στο χάρτη Π.3.1/2 «πολεοδομικής οργάνωσης Σταυρωμένου, Κοκκίνη Χάνι, Γουρνών, Π. Α. Β. Γουρνών» κλίμακας 1/5000 εμφανίζεται …ως «ζώνη προστασίας ρεμάτων» με κυανό χρώμα! Αυτά είναι μόνον δυο πρώτα στοιχεία που

προκύπτουν από μια γρήγορη ανάλυση συγκριτικών στοιχείων του ΣΧΟΟΑΠ και διαμορφωμένης πραγματικότητας.

 Δυστυχώς, και αυτό είναι γνωστό, τα τοπικά χωροταξικά σχέδια έχουν καταντήσει ζωγραφική και παράθεση εντυπωσιακών χρωμάτων σε χάρτες έναντι αδρών αποζημιώσεων από το δημόσιο θησαυροφυλάκιο. Ενώ θα έπρεπε να διαπνέονται από τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας, τουναντίον ρυμουλκούνται, και μάλιστα με  γελοιόφρονα τρόπο, από τις ανάγκες της «αγοράς» και της «οικονομίας». Τι σημαίνει αυτό; Ότι η χωροταξία, δηλαδή η επιστήμη οργάνωσης του χώρου, (ναι αυτή που σέβονταν οι Μινωίτες πριν από 4000 χρόνια κάνοντας αποστραγγιστικά κανάλια για τα όμβρια), αντί να κατευθύνεται από τις υιοθετημένες αρχές της βιωσιμότητας που με απλά λόγια επιτάσσει ότι η σημερινή μας ανάπτυξη δεν πρέπει να υποθηκεύει το μέλλον των επόμενων γενεών, τουναντίον αυτή χειραγωγείται με τον πιο βάναυσο και επονείδιστο τρόπο από εφήμερες ανάγκες και επικίνδυνες προφάσεις που καθοδηγούνται από την οικονομία και το πρόσκαιρο κέρδος.

Η κλιματική αλλαγή μας έχει κτυπήσει την πόρτα εδώ και καιρό. Δεν είναι μύθος όπως επιμένουν αρκετοί «ψεκασμένοι» όπως και με την πανδημία. Ο όρος έχει υιοθετηθεί από όλους τους διεθνείς οργανισμούς και κράτη, και φυσικά και από τη χώρα μας. (Πρέπει να) συνιστά πλέον δεδομένη παράμετρο σε κάθε κλίμακα πολιτικής. Αυτά τα φαινόμενα θα είναι πλέον πολύ συχνά. Τα καλοκαίρια θα ζούμε με καύσωνες και πυρκαγιές και τους χειμώνες με πλημμύρες. Αυτές οι εικόνες βιβλικής καταστροφής που είδαμε στο δήμο Χερσονήσου, όπως και όπου αλλού αυτό έχει συμβεί μέχρι σήμερα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η τιμωρός «Νέμεσις» απέναντι στον ανθρώπινο εγωισμό, μωρία και αλαζονεία. Η φύση πάντα ξέρει να εκδικείται όταν την βιάζεις ασύστολα, κατ’ εξακολούθηση. Το νερό δεν ξεχνά ποτέ το δρόμο του, και θα τον θυμάται όλο και περισσότερο όσο το ανθρώπινο θράσος θα οδεύει παρέα με τη λήθη απέναντι στο σεβασμό της φύσης.

Οι ανυπολόγιστες καταστροφές που έπληξαν την περιοχή, αναμφίβολα επιτάσσουν την αυτεπάγγελτη έρευνα για την επί της ουσίας ορθότητα στο περιεχόμενο του ΣΧΟΟΑΠ Γουβών του Δήμου Χερσονήσου και τη σύγκλισή του με τις αρχές της βιωσιμότητας που είναι αυτονόητη, δεσπόζουσα και δεδομένη παράμετρος του χωροταξικού σχεδιασμού για τη χώρα μας. Επιτάσσουν τυχόν παραλείψεις στην πληρότητα του οργάνωσης του χώρου. Όπως επιτάσσουν και ευθύνες της ίδιας της Διοίκησης με οποιαδήποτε μορφή ή κλίμακα αυτή εμπλέκεται στην οργάνωση και τη διαχείριση του χώρου. Εκτός κι αν αποδεχτούμε ότι από τώρα και στο εξής, εν γνώσει μας, θα ζούμε κάτω από τη δαμόκλεια σπάθη των επερχόμενων θεομηνιών ως τραγωδίες χωρίς από μηχανής θεούς. Εξάλλου οι παλιές παροιμίες είναι πάντα διδακτικές και επίκαιρες: Κάθε κοινωνία όπως στρώνει, έτσι κοιμάται…