Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός

Ήδη έχει αρχίσει η συζήτηση για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού, αν όχι συνολικά στον γενικό πληθυσμό με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως για λόγους συνείδησης ή όταν αντενδείκνυται για διάφορους λόγους, τουλάχιστον για ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες. Οι άνδρες της ΕΜΑΚ(Ειδικών μονάδων αντιμετώπισης καταστροφών) έχουν ήδη υποχρεωτικά εμβολιαστεί με εντολή του Αρχηγού  του ΠΣ( Πυροσβεστικού Σώματος), χωρίς απόφαση του Υπουργού Υγείας και χωρίς εισήγηση  της (ΕΕΔΥ)επιτροπής εμπειρογνωμόνων δημόσιας υγείας, όπως προβλέπεται στον ν. 4675/2020 (ΦΕΚ54Α11.3.2020), δηλαδή χωρίς εξουσιοδότηση. Ο πρόεδρος της ένωσης εισαγγελέων θεωρεί τον υποχρεωτικό εμβολιασμό αδύνατο, διότι «δεν μπορείτε να υποχρεώσετε κανένα να θέσει σε κίνδυνο τον εαυτόν του. Είναι μια κίνηση απολυταρχική». 

Υπάρχει πρόβλημα της υποχρεωτικότητας των εμβολίων, διότι σύγκρουση ιδεών και παγιωμένων αντιλήψεων από τη μια μεριά και από την άλλη προβάλλει η φοβερή απειλή της διάδοσης του κορωνοϊού με εκθετικούς ρυθμούς, η οποία αποδεκατίζει τον πληθυσμό της γης. Έτσι υπάρχει θεσμικά η προστασία των προσωπικών δεδομένων, η ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου, η βιοϊατρική, ο κώδικας ιατρικής δεοντολογίας , το άρθρο  του συντάγματος που προστατεύει την προσωπικότητα του ανθρώπου, το άρθρο 3 του χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ευρωπαϊκής ένωσης καθώς και η διεθνής αμνηστία, κατά την οποία κάθε επέμβαση στο σώμα του προσώπου παρά τη θέλησή του αποτελεί βασανιστήριο. Σύμφωνα με τις παραπάνω αρχές εξασφαλίζεται  και κατοχυρώνεται η αυτονομία του ατόμου και ο σεβασμός της ακεραιότητάς του, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε ιατρική επέμβαση στο σώμα ενός προσώπου είναι επιτρεπτή μόνον με τη συναίνεση  του και ύστερα από πλήρη ενημέρωση. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται. Σύμφωνα με τα παραπάνω κάθε μορφής υποχρεωτικός εμβολιασμός, πολύ δε περισσότερο με φυσικό εξαναγκασμό, είναι αποτρόπαιος, αφού απαξιώνει και υποβιβάζει την προσωπικότητα του ανθρώπου. 

Από την άλλη πλευρά στέκει απειλητικά η σκληρή πραγματικότητα της αλματώδους διάδοσης του covid-19 , με το λυπηρό φαινόμενο σε ελάχιστο χρόνο να έχομε εκατόμβες θυμάτων, πράγμα που αποτελεί ορατό κίνδυνο εξαφάνισης του ανθρώπινου γένους από του προσώπου της γης, αν δεν υπήρχε η σωτήρια δύναμη της ιατρικής επιστήμης. Δώρο της οποίας είναι το εμβόλιο. Αυτό χαρακτηρίζεται από τους λοιμωξιολόγους ως το ασφαλέστερο και ισχυρότερο μέσο καταπολέμησης του ιού, διότι προστατεύει ταυτόχρονα τοσο τον εμβολιασμένο όσο και τους γύρω του, αφού δημιουργείται ανοσία και ανακόπτεται η διάδοση του ιού.

Σύμφωνα με τη γνώμη εργαστηρίου μελέτης ιατρικού δικαίου και βιοηθικής του ΑΠΘ  Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης «μπορεί να ορίσει ως υποχρεωτικό τον εμβολιασμό όλων των γιατρών , του νοσηλευτικού προσωπικού, καθώς και όλων όσοι στελεχώνουν δομές υγείας (δημόσιου και ιδιωτικού φορέα) ή δομές περίθαλψης ευπαθών ομάδων ….ορίζοντας ταυτόχρονα ως άμεση συνέπεια της άρνησης εμβολιασμού τους την απομάκρυνσή  τους από το χώρο της εργασίας τους χωρίς καμία οικονομική απαίτηση». Κρίνεται επίσης απαραίτητη η προσκόμιση πιστοποιητικού εμβολιασμού για άσκηση ιατρικού λειτουργήματος ή για τον διορισμό του. Αυτό συμβαίνει και σε άλλες χώρες, ΄πως στη Βιέννη της Αυστρίας.  Το σκεπτικό, με το οποίο τεκμηριώνεται η εν λόγω γνώμη είναι «γιατί η δημόσια υγεία, που υπηρετείται εν προκειμένω από τη συλλογική ανοσία και τη μείωση της πίεσης στο σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας , αποτελεί δημόσιο αγαθό και η υποχρέωση εμβολιασμού των συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων συνιστά καθήκον κοινωνικής αλληλεγγύης , κατά την έννοια του άρθρου 25 παράγραφος 4 του συντάγματος».

Η αιτιολόγηση αυτή δεν είναι απόλυτα σαφής, αλλά μάλλον θολή και συγκεχυμένη. Εμπεριστατωμένη ανάλυση για το τι σημαίνει η φράση «χρέος κοινωνικής αλληλεγγύης»   έχει παρουσιάσει ο Στ. Μήτας, Λέκτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας. Ας προσπαθήσομε όμως να εμβαθύνομε στο νόημα της προαναφερθείσας τεκμηρίωσης του υποχρεωτικού εμβολιασμού σε ορισμένη κοινωνική ομάδα. Η υποχρέωση αυτ΄πη στηρίζεται στο ότι το Κράτος έχει το δικαίωμα να αξιώσει από οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα , και εδώ συγκεκριμένα από τους ιατρούς κλ. να εκπληρώσουν το χρέος τους, που απορρέει από την κοινωνική και εθνική αλληλεγγύη. Πρέπει βέβαια κατ’ αρχήν να ειπωθεί ότι η αλληλεγγύη κατά κανόνα εκδηλώνεται στη βάση της αμοιβαιότητας και του εθελοντισμού, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή συντελείται με ελεύθερη βούληση  και όχι από εξαναγκασμό και πρέπει να είναι αμοιβαία. Αν δεν συντρέχουν οι δύο αυτές προϋποθέσεις, πρόκειται για επίταξη και εξαναγκασμό λόγω εθνικής αναγκαιότητας, που αποσκοπεί στη σωτηρία των πολιτών της χώρας. Η επίταξη γίνεται συνήθως σε καιρό πολέμου. Το κράτος δηλαδή επιτάσσει κάθε πρόσφορο μέσο για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη διεξαγωγή της μάχης, ώστε να προκληθεί αίσιο αποτέλεσμα, δηλαδή η νίκη. Πράγματι, η πανδημία αυτή παρομοιάζεται με τον πόλεμο, πράγμα που έχει επανειλημμένα ειπωθεί ακόμα και από τα ανώτατα κυβερνητικά στελέχη. Πάντως, ένας καθολικός εμβολιασμός χωρίς εξαιρέσεις κρίνεται αδύνατος από τους ειδικούς.

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η επίταξη αυτή δεν έχει άμεση σχέση, αφού δεν συνδέεται ευθέως με την εκπλήρωση του χρέους κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης, που επικαλείται εδώ η επιτροπή. Τούτο δε διότι ένας εμβολιασμένος ιατρός ενδέχεται να ασκεί πλημμελώς το λειτούργημά του και ένας ανεμβολίαστος να ασκεί καλύτερα τα καθήκοντά του όσο χρονικό διάστημα βέβαια δεν έχει προσβληθεί από τον ιό.Η σύνδεση των δύο πραγμάτων είναι έμμεση και χωριστή, αφού άλλο πράγμα είναι ο εμβολιασμός και άλλο πράγμα το  να ασκεί κανείς το ιατρικό του λειτούργημα. Εκείνο όμως που επιτυγχάνεται με τον καθολικό εμβολιασμό είναι η ασφάλεια και η σιγουριά. Το κράτος θέλει να τους θωρακίσει, ώστε να είναι ικανοί να εκτελούν κατά τον καλύτερο τρόπο τα καθήκοντά τους για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί. 

Η επίταξη όμως αυτή, παρόλο που τελικά μπορεί να αποβεί ωφέλιμη για τους ίδιους , αντίκειται στην αρχή της ισότητας , διότι ο εμβολιαζόμενος ακόμα και με το εμβόλιο της αρεσκείας του  απεμπολεί, έστω και για ορισμένο χρονικό διάστημα, απαράγραπτα ατομικά δικαιώματα. Το χειρότερο όμως είναι ότι θέτει σε κίνδυνο τον εαυτόν του, αφού σε αρκετούς το εμβόλιο έχει προκαλέσει τον θάνατο(1,3 στο εκατομμύριο). Καταστρατηγείται η αρχή της ισότητας, διότι σύμφωνα με απόφαση του ΣΤΕ πρέπει όλοι οι πολίτες της χώρας να συμμετέχουν εξίσου στην κοινή προσπάθεια, διότι επωφελούνται όλοι,  εμβολιασθέντες και μη εμβολιασθέντες. Είναι συνεπώς δίκαιο να αμειφθούν επιπρόσθετα.

Το άριστο θα ήταν ο εμβολιασμός να παραμείνει προαιρετικός, ο δε πληθυσμός να ενημερώνεται πλήρως για την ωφελιμότητα και αναγκαιότητα του εμβολίου. Ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος για να πεισθούν οι πολίτες είναι οι αρχηγοί των κρατών να εμβολιάζονται πρώτοι και προς κοινή θέα, όπως έκαμαν ο Πρωθυπουργός και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας της χώρας  μας. Το ίδιο είχε κάμει  κατά το δεύτερο ήμισυ του 18^ου αιώνα  και η Μεγάλη  Αικατερίνη, αυτοκρατόρισσα της Ρωσίας, που εμβολιάστηκε πρώτη και φανερά κατά της πανούκλας.