Ο Θανάσης στη χώρα των θαυμάτων που έχει το σκάκι

Του Θανάση Γιαπιτζάκη

   Νομίζουμε ότι το σκάκι, σαν χώρος, περιορίζεται σε αυτό που βλέπουμε: Στα μαύρα και στα άσπρα τετράγωνά του. Κι όμως, όχι σαν χώρος αλλά σαν παιχνίδι, απλώνεται πολύ πιο πέρα από πολλά μεγάλα οικοδομικά τετράγωνά μας! 

      Γι’ αυτό, οι παίκτες του σκακιού δεν το βαριούνται. Επειδή θεωρούν και αυτό και τον αντίπαλό τους πρόκληση για τη σκέψη τους. Σκέφτονται πώς να οργανωθούνε, πώς να παραπλανήσουν τον άλλο, πώς να φτάσουν στο στόχο ενώ έχουν χάσει όλες τους τις δυνάμεις. Γι’ αυτό λέμε στον πόλεμο ότι η στρατηγική είναι σαν παιχνίδι σκακιού. Όχι ταβλιού, που εκεί παίζουν για να περάσει η ώρα, για να κερδίσουν ή για να χάσουν και μετά ξεχνάνε τα παιχνίδια τους. Στο σκάκι αγωνίζονται και για να μη χάσουν. Εδώ δεν υπάρχει μόνο η νίκη ή η ήττα. Υπάρχει και η ισοπαλία. Και κάτι ακόμα, μοναδικό δικό τους. Σημειώνουν οι παίχτες σε χαρτί τις κινήσεις τις δικιές τους και του αντιπάλου τους. Ενίοτε έχουν και ειδικό χρονόμετρο στο πλάι - που τους δείχνει τα όρια της σκέψης τους και της κίνησής τους.

      Πώς λέμε «μανιώδη καπνιστή» αυτόν που καπνίζει πολύ; Ε, ο Θανάσης Γραμμέλης (γιατί γι’ αυτόν τον Θανάση μιλάμε) ήταν μανιώδης σκακιστής. Του άρεσε να παίζει, όχι περιστασιακά, αλλά παραπάνω από πολύ. Και έφτασε στο σημείο - αν και ξενόφερτος - να πορευτεί επίσημα με τον σκακιστικό όμιλο του Αγίου Νικολάου Κρήτης σαν πρόεδρος, σαν έφορος, σαν προωθητής σκακιστικών νέων σε εφημερίδα ή σε ιστοσελίδα και σαν δάσκαλος στα παιδιά της ευρύτερης περιοχής του Αγίου (όπως Καλό Χωριό, Κριτσά, Ελούντα, κλπ) και της Νεάπολης.

Ο Θανάσης Γραμμέλης παίζει σκάκι αντιμέτωπος κυρίως με τον εαυτό του

Μέχρι το 1992 το σκάκι στην πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου μπορούμε να πούμε ότι παιζόταν σε ερασιτεχνικό επίπεδο (ως προς την οργάνωση), σε σπίτια ή σε καφενεία. Τότε, ξεπρόβαλε το όνομα Λατώ. 

Ένα αρχαίο όνομα, δωρικός τρόπος (όπου το ήτα γίνεται άλφα) αναφοράς στη Λητώ, στη μητέρα του Απόλλωνα και της Άρτεμης, αλλά και στην πόλη της περιοχής Λατώ - όχι σ’ εκείνη που βρισκόταν πέρα ψηλά, σε υψόμετρο 395 μέτρων, αλλά στο επίνειό της που λεγόταν Λατώ προς Καμάρα, προς ένα αψιδωτό κτίριο. 

 Έτσι, το 1993 θεωρείται η αφετηρία της σκακιστικής ομάδας του Α.Ο. Λατώ Αγίου Νικολάου, γιατί τότε ήταν που έδωσε και τον πρώτο επίσημο αγώνα της Ιστορίας της. Κι όπως ξέρουμε, κάθε αθλητικό ξεκίνημα - που γίνεται σαν σοβαρή προσπάθεια για αποτέλεσμα - πρέπει να έχει έναν έμπειρο οδηγό. Πρώτος προπονητής του Συλλόγου υπήρξε ο Νίκος Παπανδρέου. Όχι ο γνωστός ως λογοτέχνης γιος του Ανδρέα, αλλά ένας άλλος, συνονόματός του από το Ηράκλειο - που όμως αυτός ήταν γνωστότερος. Αλλά ως σκακιστής.

Σ’ εκείνη την πρώτη ομάδα, από την αρχή δηλαδή του σκακιστικού ομίλου του Αγίου Νικολάου Κρήτης Α.Ο. Λατώ, ήτανε κι ο Θανάσης. Εκτός από τον Θανάση Γραμμέλη, τα ονόματα των άλλων που απαρτίζανε την ομάδα αυτής της ιστορικής πρωτιάς ήτανε τα εξής: Φώτης Ντούρλιας, Νεκτάριος Βλαχάκης, Μανώλης Σφακιανάκης, Μαρία Σφακιανάκη, Μιχάλης Σφακιανάκης, Ζαχαρίας Σπυριδάκης και Ξανθούλα Ατσαλάκη. Οι αντίπαλοί τους, που ανήκανε στην ομάδα «Λιβυκός» της Ιεράπετρας, δεν χρειάζονταν έμπειρο προπονητή. Ήταν οι ίδιοι έμπειροι από μόνοι τους. Αποτέλεσμα, για την ιστορική εκείνη πρωτιά, ήττα με 2-6. Από τους οκτώ της ομάδας που συμμετείχε ο Θανάσης, μόνο δύο είχανε νικήσει. Όμως η αρχή είχε γίνει. 

Και πράγματι, το 1995 και το 1997 διοργανώθηκαν από το Κέντρο Νεότητας με πολύ μεγάλη επιτυχία στην πόλη του Αγίου Νικολάου διεθνή τουρνουά - που απέσπασαν την πανελλήνια αναγνώριση. Το 1999, στα πλαίσια του Διασυλλογικού Κυπέλλου, ο σκακιστικός όμιλος Α.Ο. Λατώ έφθασε στις τέσσερις καλύτερες ομάδες της χώρας μας - για τη χρονιά εκείνη. Στην τελική φάση, με την ομάδα αυτή έπαιξαν (χάρη σε μεταγραφές τους) ο Τίμης Λυριντζάκης, ο Αλέξανδρος Γκόγκολης, ο Κώστας Παππάς και ο Γιάννης Γεωργιακάκης.

Όμως διακρίσεις υπήρξαν και σε ατομικό επίπεδο, με αρκετές επιτυχημένες εμφανίσεις σκακιστών και σκακιστριών. Η μεγαλύτερη, ήταν αυτή του μικρού τότε Χρήστου Τσιχλή, που το 2008 - στην κατηγορία των αγοριών μέχρι 8 ετών - έφθασε στην 2η θέση στην Ελλάδα! Άλλοι σκακιστές του Α.Ο. Λατώ που έχουν διακριθεί επίσης, ήταν ο Αλέξανδρος Τσιλίδης, ο Κώστας Παππάς, το 1ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Νικολάου στα Παγκρήτια Σχολικά Πρωταθλήματα, η Ειρήνη Νικολαράκη, ο Μιχάλης Τουτουδάκης, ο γιος του Μιχάλη Κοζύρη της «Ανατολής» ο Ηλίας, η Αιμιλία Βασιλείου, ο Γιάννης Κακολύρης κ.ά.

Το 2000 το Κέντρο Νεότητας του Δήμου διοργάνωσε το «50ο Ατομικό Πρωτάθλημα Ελλάδος» όπου συμμετείχε και ο παίκτης του Α.Ο. Λατώ Κώστας Παππάς, σαν εκπρόσωπος των διοργανωτών.

Ο Κώστας Παππάς προσθέτει εγγυημένη δύναμη στον Α.Ο. Λατώ

Το 2006 πραγματοποιήθηκε από τον Πολιτιστικό Οργανισμό το Διασυλλογικό Πρωτάθλημα Κρήτης με ευμενέστατα σχόλια. Το 2007 ο Πολιτιστικός Οργανισμός και ο Α.Ο. Λατώ υπήρξαν συνδιοργανωτές σε μεγάλο διεθνές τουρνουά (Summer Cup) που έγινε στον Άγιο Νικόλαο.

Ο Α.Ο. Λατώ, μέχρι και το 2008 έφτασε να αγωνίζεται στην Β΄ Εθνική Κατηγορία της Ελλάδας και σχεδόν πάντα πρωταγωνιστούσε. Μια μεγάλη, αναμφισβήτητα, επιτυχία για τον Άγιο Νικόλαο. Ήτανε μάλιστα τότε, το 2008, που ο Α.Ο. Λατώ κατέκτησε, για δεύτερη φορά στην Ιστορία του, το διασυλλογικό Κύπελλο Κρήτης. Σε όλα αυτά, παντού, η ευγενική μορφή του Θανάση. Η γόνιμη αγωνία του και το μειλίχιο χαμόγελό του.

Ο Θανάσης Γραμμέλης απλώνει το χέρι προς το χρονόμετρο και ο Γιώργος Μαγουλιανός παίρνει σειρά στην κίνηση της σκακιέρας

Το 2009, διεξάγεται στον Άγιο Νικόλαο το πρωτάθλημα της Γ΄ Εθνικής. Ο Α.Ο. Λατώ καταλαμβάνει την 1η θέση και επανέρχεται στην Β΄ Εθνική κατηγορία. Το πρωτάθλημα εκείνο, από οργανωτικής πλευράς, θεωρείται μέχρι σήμερα το καλύτερο που έχει γίνει στην Κρήτη στο επίπεδο αυτό. Τον Μάιο του 2009, διοργανώθηκε το 11ο Πρωτάθλημα των Δημοτικών Σχολείων. Τον ίδιο χρόνο, αρχίζουν δοκιμαστικά και τα πρώτα μαθήματα στα Σχολεία με μεγάλη συμμετοχή παιδιών. Το 1ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Νικολάου κάνει την αρχή, με συμμετοχή περίπου 70 παιδιών.

Ο τωρινός πρόεδρος Αντώνης Νίχλος σε προσωπογραφία του από τον Θανάση Γραμμέλη

      Ο Θανάσης Γραμμέλης, για χρόνια πρόεδρος του σκακιστικού ομίλου, υπήρξε αξέχαστος δάσκαλος πολλών από εκείνα τα παιδιά, στο παιχνίδι αυτό της ευστροφίας του νου. 

      Καλώ τους σκακιστές αυτούς όλων των ηλικιών, που σίγουρα θα αφιερώσουν στον Θανάση κάποιο τουρνουά τους, να μη μείνουν εκεί. Να κάνουν και μια Έκθεση Ζωγραφικής του, φέρνοντας όλοι από τα σπίτια τους τις επιτυχημένες (σαν φωτογραφίες) απεικονίσεις τους, που τις είχε κάνει - με τη μάθησή του σαν γραφίστας - όταν σκεπτικοί σκύβανε πάνω από τη σκακιέρα, απέναντι από τον εξίσου σκεπτικό αντίπαλό τους. Και λέγοντας τις λέξεις «θα αφιερώσουν», πρέπει να αναφέρω ότι υπάρχει, ήδη, στον τάφο πλάι στην φωτογραφία του ένα κύπελλο. Το έχουνε φέρει και το έχουν βάλει εκεί τα παιδιά του σκακιστικού ομίλου, στη χρονιά του αναπάντεχου θανάτου του το 2021, στην ηλικία των εξηντατεσσάρων χρονών, που είναι και ο συνολικός αριθμός των ασπρόμαυρων τετραγώνων της σκακιέρας! 

      Ο Θανάσης στη χώρα των θαυμάτων που έχει το σκάκι, λοιπόν. Ποιό είναι αυτό το κύπελλο, μας το λέει - με συγκινητικά λόγια - ο φίλος του Γιώργος Μαγουλιανός: «Το πρωτάθλημα, που αφιερώσαμε το κύπελλο στη μνήμη του Θανάση, ήταν το πρωτάθλημα Γ΄ Εθνικής 2021, όπου πήραμε την 3η θέση. Επίσης, σε κάθε πρωτάθλημα που παίχτηκε στην Κρήτη το 2021, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Θανάση μας».