Ο σχεδιασμός μιας ριζικής μεταρρύθμισης του κράτους

Μια ριζική μεταρρύθμιση του κράτους, με αποτελεσματικά και ορθολογικά αποτελέσματα, βασίζεται σε μια εκ βάθρων αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων του, δημιουργώντας συνθήκες για την άσκηση πολιτικής μιας διακυβέρνησης διαφόρων επιπέδων. Και αυτή η εξέλιξη απαιτεί ισχυρή αποφασιστικότητα, γιατί το ζήτημα της μεταφοράς αρμοδιοτήτων και πολιτικών από το κεντρικό κράτος στο αυτοδιοικητικό επίπεδο, έχει πολλές παραμέτρους, όπως τον σαφή χαρακτηρισμό και προσδιορισμό της κατάτμησης αυτών των αρμοδιοτήτων.

Άρθρο του Γιώργου Α. Ζερβάκη *

Η Ελλάδα παρά τα βήματα που έγιναν από τα νομοθετήματα «Καποδίστρια» και «Καλλικράτης», παραμένει ένα κράτος βαθύτατα συγκεντρωτικό, του οποίου η μετατόπιση σε μια κατεύθυνση ενίσχυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα συμβάλλει στην μετεξέλιξη του σε ένα κράτος λειτουργικών και ορθολογικών δομών.

Και αυτή η πολιτική μετατόπιση απαιτεί ταχύτατες και μεθοδικές κινήσεις, για μια αναγκαία μεταρρύθμιση, που απέναντι της θα βρεί γνωστές αντιστάσεις, τοπικιστικά συμφέροντα, που δεν επιθυμούν ένα ριζικά αποκεντρωμένο κράτος, εφοδιασμένο με σημαντικές αρμοδιότητες και οικονομικούς πόρους. 

Ημιτελείς προσπάθειες υπό τον φόβο του κόστους μικροτοπικιστικού χαρακτήρα, απαιτούν μια συζήτηση ουσίας, που θα έχει ως κατάληξη έναν οδικό χάρτη για μια νέα αυτοδιοίκησης, δομικά αποκεντρωμένη. Και σε αυτή την δομική αποκέντρωση απαιτούνται μεταξύ άλλων ευρύτατες μεταφορές αναπτυξιακών αρμοδιοτήτων, από το μοντέλο των αποκεντρωμένων διοικήσεων στο αιρετό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ο αναπτυξιακός στρατηγικός σχεδιασμός μέσα από σταθερές στοχεύσεις, θα παρακάμπτει εμπόδια και ελλείμματα, στην Δημόσια Διοίκηση, στην πρωτοβάθμια υγεία, στην παιδεία.

Οι δομές του στενού κρατικού πυρήνα που σχετίζονται με το μοντέλο της αποκεντρωμένης διοίκησης, οι δομές που μπορεί να μεταφερθούν στους δυο βαθμούς αυτοδιοίκησης, αντανακλούν ένα κρίσιμο στοίχημα: Πως ένα μεγάλος αριθμός αρμοδιοτήτων θα μπορέσει να υπερκεράσει μακροχρόνιες γραφειοκρατίες, να κατευθυνθεί μέσα από μια συστηματική και στοχευμένη προσπάθεια. Εκεί όπου στην βάση της αρχής της επικουρικότητας, οι μονάδες αποκεντρωμένης διοίκησης θα αναλαμβάνουν την άσκηση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων, που από την φύση τους μπορούν να ασκηθούν καλύτερα από αυτές, ενώ οι υπόλοιπες θα μεταφερθούν σε Δήμους και Περιφέρειες.

Η συμφωνία στα πλαίσια της ΕΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης και τις προοπτικές του στους τομείς της περιφερειακής ανάπτυξης, της πράσινης οικονομίας, των υποδομών, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, της βιοποικιλότητας, του ψηφιακού μετασχηματισμού, της έξυπνης επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της ηλεκτροκίνησης, θέτει επιτακτικά για την Ελλάδα την υλοποίηση ενός πολύπλευρου στρατηγικού σχεδίου για τον παραγωγικό μετασχηματισμό, με την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων. Η οικονομία, η παιδία, αποτελούν κρίσιμους τομείς πάνω στους οποίους θα βασιστούν αναγκαίες τομές, αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα.

Το στοίχημα της χώρας είναι η οικονομική ανάκαμψη, η δημοσιονομική σταθερότητα, οι τρόποι και οι πολιτικές αξιοποίησης των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, που δημιουργούν μια νέα, αναβαθμισμένη διαρθρωτική ευρωπαϊκή πολιτική. 

Το πακέτο των 70 δις € είναι εντυπωσιακά σημαντικό για να μετασχηματισθεί δυναμικά η χώρα, όχι απλά για να καλύψουμε ελλείμματα δεκαετιών, στρεβλών κρατικοπαρεμβατικών αντιλήψεων της Κεντρικής Διοίκησης, της αυτοδιοίκησης, των Δημάρχων, των διορισμένων ή όχι Περιφερειαρχών. Η χώρα πρέπει να αλλάξει ταχύτητα, ευθύνη του δημοκρατικού πολιτικού συστήματος να δημιουργήσει με σχέδιο μια γνήσια Πολιτεία, να περάσει σε άλλη κατηγορία, να μεταρρυθμισθεί δημιουργικά, συμβάλλοντας παράλληλα και στην επιβεβλημένη ευρωπαϊκή θεσμική μεταρρύθμιση.

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο Cretalive.gr