Ο επίλογος της κρίσης

Του Γεωργίου Χ. Κουμάκη

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί αποτίμηση από προσωπική εμπειρία ενός απλού πολίτη της δεινής περιπέτειας, που πέρασε η χώρα μας την τελευταία οκταετία 2011-1019, και τρόπον τινά επίλογο της κρίσης. Ευτυχώς τα μνημόνια πέρασαν – όπως τουλάχιστον ελπίζομε και ευχόμαστε – ανεπιστρεπτί, έστω και αν βαριά ρίχνουν ακόμα τη θλιβερή σκιά τους η αχλύς και η σκοτοδίνη του ζοφερού νωπού παρελθόντος, αφού για 99 ολόκληρα χρόνια είναι υποθηκευμένη στους δανειστές μας η πιο πολύτιμη περιουσία του ελληνικού κράτους, ενώ η εποπτεία των θεσμών θα συνεχιστεί για πολλά ακόμα χρόνια. Η Ελλάδα μετά την οκταετή προσπάθεια ανάνηψης και ανάκαμψης από το τέλμα, στο οποίο είχε αλόγιστα περιπέσει ,προσπαθεί να σταθεί πάλι όρθια στα πόδια της, υποβασταζόμενη όμως από τους εταίρους μας στην ευρωπαϊκή Ένωση με τις ευλογίες και τη θερμή συμπαράσταση των ΗΠΑ σε ενδεχόμενη εξωτερική απειλή από τους προς Ανατολάς γείτονές μας με τη συνηθισμένη πολεμοχαρή ρητορική τους.

Θα ήταν ευχής έργο, αν με ειλικρινή διάλογο, κατανόηση και δικαιολογημένες εκατέρωθεν υποχωρήσεις, θα μπορούσε να δημιουργηθεί κλίμα αμοιβαίου σεβασμού, φιλίας και συνεργασίας προς όφελος και των δύο λαών, διότι περισσότερα είναι αυτά που μας ενώνουν παρά αυτά που μας χωρίζουν. Φαίνεται όμως ότι μας χωρίζει αβυσσαλέο ιδεολογικό χάος για μια απρόσκοπτη συνεργασία. Αυτό δεν είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κανείς αρκεί να σκεφτεί μόνον ότι εμείς απονέμομε επαίνους και τελούμε εορταστικές επετείους σε απελευθερωτικούς αγώνες και σε πολέμους άμυνας . Αντίθετα, οι γείτονές μας εξυμνούν και βαυκαλίζονται για νίκες και καταλήψεις νέων εδαφών, όπως π.χ. της Κωνσταντινούπολης, και χαίρονται να μνημονεύουν ότι έριξαν οι Σμυρναίοι τους «Γκιαούρηδες» στη θάλασσα. Πολλά όμως στον κόσμο αυτόν είναι κατορθωτά παρά τις αντιξοότητες και τις παντός είδους δυσκολίες.

Ο δρόμος προς την ανόρθωση ήταν ανηφορικός και δύσβατος με αιματηρές θυσίες του ταλαίπωρου ελληνικού λαού. Η κατάντια, στην οποία περιήλθαμε οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κακοδιοίκηση των προηγούμενων Κυβερνήσεων πολλών δεκαετιών από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους, και γενικότερα στην αμαρτωλή νοοτροπία του εύκολου κέρδους από ορισμένους πολίτες. Οι πληγές της αιματηρής πορείας μας είναι ακόμα ανοιχτές, οι οποίες όμως πρέπει να μας φρονηματίζουν, ώστε να μην επαναληφθούν τα καταστροφικά λάθη και σκοπιμότητες του παρελθόντος. Όλες οι Κυβερνήσεις της οκταετίας προσπάθησαν με ζήλο και αυταπάρνηση να παλινορθώσουν και να σώσουν την αιμορραγούσα πατρίδα μας. Τα λάθη και οι αβελτηρίες, που παρατηρήθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις, οφείλονται περισσότερο στη διαφορετική αντίληψη περί του πρακτέου, παρά στην κακοήθεια, την πονηρία και την υστεροβουλία των εκάστοτε κυβερνώντων, χωρίς να εκλείπει βέβαια εντελώς ο χρηματισμός , ο σφετερισμός ξένης περιουσίας, η δωροδοκία και το «ρουσφέτι» προς ίδιον όφελος. Ο ελληνικός λαός, με την ωριμότητά του διαθέτει, έχει και μνήμη και κρίση, ώστε να εκτιμήσει και να ζυγίσει ορθά τα γεγονότα και τα πολιτικά συμβάντα, ώστε στις επερχόμενες εκλογές να δώσει ορθά την ψήφο του κρίνοντας τον καθένα κατά τα έργα του. Στη δημοκρατία ο πιο αλάνθαστος κριτής είναι ο λαός. Το βασικό επιχείρημα της κάθε δικτατορίας είναι ότι ο λαός είναι ακόμα ανώριμος να εκλέξει Κυβέρνηση.

Το κακό έχει τις ρίζες του ίσως στην πλεονεξία και απληστία ορισμένων πολιτών ή κυβερνώντων να αποκτήσουν με αθέμιτα μέσα πλούτο σε βάρος των συμπολιτών τους και γενικότερα του κοινωνικού συνόλου. Η μεγαλύτερη πληγή της Ελλάδας και αιτία της κακοδαιμονίας και της αθλιότητας, που τόσα δεινά επισώρευσαν διαχρονικά στην καθημαγμένη χώρα μας, είναι η διαφθορά, δηλαδή η όρεξη για εύκολο κέρδος, που στηρίζεται στην παρανομία, και κατά συνέπεια στην κατάλυση κάθε έννοιας δικαίου και ηθικής. Η Ελλάδα κατάφερε – σε πείσμα ορισμένων δανειστών – να αποφύγει την χρεοκοπία, είτε την άτακτη είτε με κανόνες και προϋποθέσεις. Τα λάθη που έγιναν οφείλονται μάλλον είτε στην κακή εκτίμηση της κατάστασης είτε σε μικροκομματικούς λόγους. Και στις δύο περιπτώσεις το φαινόμενο ήταν φυσικό και αναμενόμενο, αφού η ανθρώπινη φύση δεν είναι τέλεια. Πάντως, η δόλια και πονηρή στάση είναι αξιόμεμπτη και καταδικαστέα από κάθε πλευρά και σε κάθε περίπτωση είτε δικαστικά είτε με την ψήφο στις εκλογές. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το καίριο, φλέγον και χρονίζον πρόβλημα της μεταπολεμικής Ελλάδας είναι η διαφθορά επισημάνθηκε από τα πιο επίσημα χείλη, και πιο συγκεκριμένα από πρώην πρωθυπουργό, ο οποίος αποκάλεσε την πατρίδα μας περίπου χώρα διεφθαρμένων, πράγμα για το οποίο κατηγορήθηκε.

Πρέπει βέβαια ανεπιφύλακτα να επισημανθεί ότι από όλες τις Κυβερνήσεις της οκταετίας έγιναν βήματα προόδου, είτε μικρά είτε μεγάλα, μένουν όμως δυστυχώς πολλά ακόμα να γίνουν. Στις μέρες μας ταλανίζουν τη χώρα μας και προκαλούν αποτροπιασμό σκάνδαλα εφοριακών και εξεταστών χορήγησης αδειών οδήγησης του Υπουργείου Μεταφορών, που χρηματίστηκαν. Ο ιδιωτικός τομέας έχει επίσης να επιδείξει πλούσια δραστηριότητα σε απάτες, κλοπές διαρρήξεις και ληστείες, που έγιναν πια καθημερινό φαινόμενο, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε διαρκή κίνδυνο οι ζωές και οι περιουσίες των πολιτών, ενώ παράλληλα το αίσθημα ανασφάλειας συνεχώς αυξάνεται. Στην Αθήνα υπάρχουν άβατα, ενώ οι αστυνομικοί λιθοβολούνται και γίνονται στόχος των κουκουλοφόρων, λόγω της έλλειψης σθεναρής βούλησης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του άκρως σοβαρού αυτού προβλήματος εκ μέρους της πολιτείας, πράγμα που αμαυρώνει την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό και παρακωλύει την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία του κράτους δικαίου. Η ανεργία έχει ανέλθει επικίνδυνα σε υψηλά επίπεδα, οι μορφωμένοι νέοι πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς προς αναζήτηση καλύτερης τύχης, ενώ μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας. Πολλοί από τους πτυχιούχους Πανεπιστημίου ασχολούνται σε αλλότριες εργασίες από εκείνες, που σπούδασαν, όπως σε ταξί ή σε χώρους εστίασης.

Η υπερφορολόγηση των επιτηδευματιών - όπως διαδίδεται η φήμη από στόμα σε στόμα - αντιμετωπίζεται συνήθως από εκτεταμένη φοροδιαφυγή κυρίως από τους ελεύθερους επαγγελματίες και συγκεκριμένα από εκείνους, που ασχολούνται με την οικοδομή, την υγεία και την οικονομία, όπως από τους μηχανικούς, υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, κατασκευαστές κουφωμάτων, οδοντίατρους λογιστές ή από εκείνους, που ασκούν επιχείρηση σε άλλο όνομα, χωρίς οι ίδιοι να εμφανίζονται καθόλου. Οι Κυβερνήσεις οφείλουν να αναζητήσουν τεχνογνωσία από ανεπτυγμένα κράτη για καλύτερη αντιμετώπιση της γάγγραινας αυτής, που συνεχώς απλώνει τα πλοκάμια της σαν λερναία Ύδρα και απομυζά τον ιδρώτα του ελληνικού λαού. Οι παράνομες και αθέμιτες αυτές ενέργειες δημιουργούν στρέβλωση στην ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος και διευρύνουν τις οικονομικές ανισότητες. Αποτέλεσμα τούτου είναι να πληρώνουν οι έντιμοι και συνεπείς πολίτες τα πλούτη και τη χλιδή αυτών που πλούτησαν παράνομα, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν έντιμοι πλούσιοι. Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς έχουν κάμει μεγάλες δωρεές, όπως παλαιότερα οι Ηπειρώτες, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο Σταύρος Νιάρχος, Βαρδής Βαρδινογιάννης και τόσοι άλλοι. Αυτά είναι προς τιμήν τους και η Πατρίδα τους ευγνωμονεί.

Ας είμαστε ευχαριστημένοι, που με τη βοήθεια της Ευρώπης κατέστη δυνατόν να ανοιχτεί δρόμος αισιοδοξίας για ένα καλύτερο αύριο, και τα δεινά που περάσαμε να αποτελούν πλέον μακρινό παρελθόν. Πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι η κρίση δεν είναι ένα στιγμιαίο και μεμονωμένο φαινόμενο, που συμβαίνει σε συγκεκριμένη ιστορική στιγμή κάπου στην οικουμένη, αλλά ένα καθολικό και διαρκές φαινόμενο απανταχού της γης με διαβαθμίσεις και διακυμάνσεις, αφού η ένταση και η μορφή ποικίλλει ανάλογα με την πνευματικότητα, την πολιτισμική στάθμη και την αρετή, που αναπτύσσουν οι κάτοικοι μιας χώρας, οπότε σημειώνονται ακμή και παρακμή, άνοδος και κάθοδος των πολιτισμών. Οι παλινδρομήσεις αυτές δεν είναι σταθερές και ευδιάκριτες, αλλά μεταβαλλόμενες, σχετικές και συγκεχυμένες, με σκοτεινές συνήθως αιτίες. Αν έλεγε κανείς ότι η σχετικότητα των νόμων της κοινωνίας είναι αντανάκλαση των νόμων και της κανονικότητας της φύσης, δεν θα απείχε πολύ από την αλήθεια. Κύριος σκοπός της ζωής κατά τον Σωκράτη ήταν πώς πρέπει να ζει κανείς(πώς βιωτέον). Η αλληλεγγύη, ο αλληλοσεβασμός, η βοήθεια των αδύνατων και φτωχών,καθώς και η μείωση των υπερβολικών οικονομικών ανισοτήτων είναι μερικές μόνον από τις παραμέτρους, που οφείλει να ενστερνιστεί η ανθρωπότητα, για να αναπτυχθεί η φιλία και αδελφοσύνη μεταξύ ατόμων και λαών, για να οδηγηθούμε σε ειρηνική και χαρούμενη συμβίωση, πράγμα που είναι όχι μόνον επιθυμητό αλλά και ωφέλιμο για όλους.

Η κρίση στην Ελλάδα, που είναι η κοιτίδα, το λίκνο και η τροφός ενός υψηλού πολιτισμού, έχει προέκταση σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, αφού η κοινωνικοπολιτική και πολιτισμική κατάσταση μιας χώρας δεν είναι μοναδικό και περιχαρακωμένο φαινόμενο σ’ έναν τόπο μόνον, αφού υφίσταται αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση όλων των χωρών του πλανήτη γη. Μεγάλο ρόλο παίζει πάντοτε η ισορροπία δυνάμεων και συνασπισμών, με απώτερο στόχο τη συνεχώς αυξανόμενη σφαίρα επιρροής των ισχυρών της γης, πράγμα που υποκινείται περισσότερο από το σύνδρομο απληστίας και πλεονεξίας παρά από αγνά ανθρωπιστικά αισθήματα και την ανάγκη της ασφάλειας και επιβίωσης. Οι ακρότητες, η αλαζονεία, η έπαρση , ο εγωϊσμός και κυρίως ο φανατισμός είναι οι μεγάλες πληγές, όταν γίνονται οι οδηγητικοί φάροι της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η γάγγραινα στην πολιτική σκηνή είναι ο λαϊκισμός και η δημαγωγία, διότι υπνώνει τον λαό, ο οποίος έτσι γίνεται έρμαιο των σκοτεινών θελήσεων του εκάστοτε κατ’ όνομα μόνον πρωθυπουργού, στην πραγματικότητα όμως στυγνού δικτάτορα, που συμπαρασύρει τον λαό .Δεν είναι λίγοι οι δικτάτορες στην ιστορία της ανθρωπότητας, που ανήλθαν στην εξουσία με δημοκρατικές διαδικασίες, όπως ο Χίτλερ.

Η οικονομική κρίση, που μαστίζει εδώ και δεκαετίες τη χώρα μας, είναι πρωτίστως πολιτική υπόθεση, διότι η αρχιτεκτονική τέχνη της πολιτικής, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Αριστοτέλη, είναι εκείνη, που διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις, την οικονομία, και με μια λέξη τα έργα και τις δραστηριότητες των ανθρώπων. Το καλό και το κακό, ο πλούτος και η φτώχεια και τα συνακόλουθα είναι αποτελέσματα της συμπεριφοράς, της στάσης και της πνευματικής δημιουργίας του ανθρώπου. Η επιστήμη και η αρετή είναι οι καθοριστικοί παράγοντες της ανθρώπινης ευημερίας και ευταξίας, οι οποίες οδηγούν -όχι αναπότρεπτα -σε τελευταία ανάλυση στην ευτυχία του ανθρώπου, η οποία δικαιολογημένα θεωρείται από τους θεμελιωτές της φιλοσοφίας της κλασικής αρχαιότητας ύψιστο αγαθὀ, αφού δίνει σκοπό και νόημα στη ζωή μας.

Σήμερα με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας η τάση προς παγκοσμιοποίηση είναι γοργή και αναπόφευκτη, με όλες τις ανατροπές ,που αυτή συνεπιφέρει. Έτσι ήθη έθιμα και νοοτροπίες , που είχαν αναπτυχθεί και παγιωθεί ανά τους αιώνες, ολοένα και ενοποιούνται, παρά την πολλαπλότητα και πολυσχιδότητα των γνωμών και κοσμοθεωριών, που διαρκώς αναπτύσσονται σ’ ένα διαρκώς αυξανόμενο εκδημοκρατισμό των χωρών του κόσμου σε πνεύμα ελευθερίας -και όπως ελπίζομε και ευχόμαστε – αλληλοκατανόησης. Θα ήταν επίσης ευκταίο να αμβλυνθούν τα νοσηρά και ακραία κάθε λογής πάθη, όπως πολιτικά, θρησκευτικά κ.ά. , ώστε η ανθρωπότητα να ατενίζει τον κόσμο με περισσότερη ψυχική γαλήνη, νηφαλιότητα και ανεκτικότητα ,και να φωλιάσουν ευκολότερα στις ψυχές των ανθρώπων η δικαιοσύνη, η συγκαταβατικότητα και προπάντων η αγάπη, που είναι η κορωνίδα και το λαμπρό αστέρι της αρετής.

Αυτά μπορούν να επιτευχθούν ασφαλέστερα και καλύτερα με τη φρόνηση, την εγκαρτέρηση, τον ορθό λόγο και κυρίως το σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας. Με την αγάπη η ζωή καθίσταται λιγότερο δύσκολη, επίπονη και ανιαρή, πράγμα που δημιουργεί τις αναγκαίες- όχι όμως και επαρκείς - προϋποθέσεις, ώστε να ανατείλει μια αχτίδα φωτός για καλύτερες μέρες, όσες επιφυλάσσουν στον καθένα μας η τύχη και ο θεός κατά τη ρήση του Πλάτωνα. Αφού πρόσκαιρη, εφήμερη, παροδική και ανασφαλής είναι η ζωή μας, οι άνθρωποι δεν είναι θεμιτό να συμπεριφέρονται ως αθάνατοι αλλά ως ελάχιστοι και ταπεινόφρονες. Οι διαχρονικές αξίες εξυψώνουν και εξευγενίζουν και με δυο λόγια εξανθρωπίζουν την ανθρώπινη υπόσταση. Προσωπική ικανοποίηση από την αρθρογραφία μου στον έγκριτο και φιλόξενο σταθμό του cretalive.gr, στον οποίο με ευγνωμοσύνη εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες, είναι ότι ορισμένες απόψεις, που διατύπωσα, έγιναν νόμοι του κράτους ή άρθρα του συντάγματος , όπως για παράδειγμα αποσύνδεση εκλογής Προέδρου της δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής σε περίπτωση αποτυχίας, και ο νόμος περί ευθύνης Υπουργών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι η γνώμη μου εισακούστηκε, διότι και η σύμπτωση ανεξάρτητων απόψεων έχει το δικό της νόημα. Παραμένουν βέβαια ακόμα να τακτοποιηθούν ορισμένες εκκρεμότητες αγκάθια για την εκταμίευση ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς υπέρ ή κατά κάθε Κυβέρνησης, που είχε την ευθύνη και θα μπορούσαν να προσαχθούν από κάθε πλευρά εξίσου έγκυρα επιχειρήματα. Ωστόσο, για ένα πράγμα η υπάρχουσα Κυβέρνηση ενήργησε εναντίον της θέλησης του ελληνικού λαού, από όπου αντλείται η δύναμη των Κυβερνήσεων, αυτό δεν είναι άλλο από τη Συμφωνία των Πρεσπών, από όπου η Μακεδονία μας βγήκε βαθιά λαβωμένη.