Μια νέα πολιτική αρχιτεκτονική με το ΠΑΣΟΚ

Του Γιώργου Πανταγιά

Η διαχείριση της πολιτικής είναι μια εξαιρετικά δύσκολη άσκηση. Οι πρωταγωνιστές της κρίνονται και αξιολογούνται από τον τρόπο που πολιτεύονται. Ο παράγοντας ηγεσία διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο για την εδραίωση και την ανθεκτικότητα ενός ιδεολογικοπολιτικού  ρεύματος. Είτε είναι φορέας νέων αντιλήψεων και ιδεών. Είτε κουβαλά στην πλάτη της αναχρονισμούς και αγκυλώσεις.

Ουσιαστικά η πολιτική έχει δύο όψεις. Η μία είναι δημιουργική έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, ανοίγει  προοπτικές για την ευημερία και την ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Η άλλη εγκλωβισμένη στο παρελθόν, αδυνατεί να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και απαιτήσεις. Οι αυτονόητες αυτές εκδοχές είναι διαρκώς παρούσες στον κομματικό ανταγωνισμό. Ιδιαίτερα έντονες και διακριτές εμφανίζονται στο δυτικό κόσμο. 

Έτσι άλλωστε ερμηνεύονται οι κοινωνικές εξελίξεις, οι ιδεολογικές αναπροσαρμογές, οι πολιτικές ανακατατάξεις. Η αποκρυπτογράφησή τους δεν επιτυγχάνεται με τα παλιά εργαλεία. Ούτε βέβαια με μανιχαϊσμούς και ιδεοληψίες. Τα παραδοσιακά ιδεολογικά υποδείγματα εδράζονται σε γερασμένους θεωρητικούς φορμαλισμούς και σε ξεπερασμένες πολιτικές προσεγγίσεις. 

Μια νέα πραγματικότητα είναι ορατή σε διεθνές επίπεδο. Τα μοντέλα διακυβέρνησης, οι συνακόλουθοι συνασπισμοί εξουσίας δεν αντιστοιχίζονται πλέον με τα παλιά πολιτικά ρεπερτόρια τα οποία αποδεικνύονται ανεπίκαιρα και ακατάλληλα για την εποχή μας. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, η κοινωνία της πληροφορίας, τα υπερεθνικά σχήματα με κορυφαίο αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης  διαμορφώνουν νέα δεδομένα και κατ’ επέκταση καθιστούν ζωτική ανάγκη μια καινούρια πολιτική κουλτούρα.

Στη γηραιά ήπειρο έχει ήδη αρχίσει να αποκρυσταλλώνεται ένα νέο πολιτικό εποικοδόμημα. Τα συλλογικά υποκείμενα δεν είναι στατικά. Τα ιδεολογήματα του παρελθόντος παραμερίζονται. Κυριαρχούν οι στρατηγικές που εδράζονται στον πραγματισμό. Οι δυνάμεις της προόδου και της συντήρησης ανασυντάσσονται, καλλιεργώντας διαφορετικές προσδοκίες. 

Στην κατεύθυνση αυτή το ιστορικό ρεύμα της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας επιδεικνύει μια ενδιαφέρουσα προσαρμοστικότητα. Η επανάκαμψή της συνδέεται με προτεραιότητες, οι οποίες  μέχρι πρότινος δεν βρίσκονταν στο επίκεντρο της πολιτικής της ατζέντας. Όπως τα προβλήματα της κλιματικής κρίσης, της πράσινης μετάβασης, της μετανάστευσης, των νέων κοινωνικών, μορφωτικών, πολιτισμικών  ανισοτήτων. Ακόμη και το διαχρονικό κεντρικό της πρόταγμα το κοινωνικό κράτος, προσεγγίζεται με κριτήριο τη σύνδεση της αλληλεγγύης με την οικονομική αποτελεσματικότητα.

Αξιοσημείωτο είναι το εγχείρημα του φωτεινού σηματοδότη στη Γερμανία. Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και Φιλελευθέρων, θεμελιώθηκε στη βάση ενός συνεκτικού προγράμματος που στηρίζεται στη στρατηγική του πραγματισμού. Και οι τρείς κομματικοί εταίροι απεξαρτήθηκαν από τις μονομέρειες και τις αυταρέσκειές τους. Αναζήτησαν και πέτυχαν προγραμματικές συγκλήσεις, οι οποίες μέχρι πρότινος έδειχναν ανέφικτες. Όμως ο πολιτικός ρεαλισμός υπερκέρασε διαφορετικές προσεγγίσεις. 

Με κεντρικό μήνυμα «Με τόλμη για περισσότερη πρόοδο», υιοθέτησαν καινοτόμες επιλογές και προτάσεις, αποδεικνύοντας εμπράκτως πως η ευθύνη διακυβέρνησης είναι μέριμνα για τη χώρα και την κοινωνία. Απέφυγαν τις γενικόλογες διακηρύξεις. Δεσμεύτηκαν για συγκεκριμένα μέτρα όπως η συμφωνία τους για το καίριο ζήτημα της πράσινης μετάβασης. Μεταξύ άλλων προβλέπεται το 2% της γερμανικής γης να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτησή τους από το εισαγόμενο φυσικό αέριο. Εξίσου σημαντική είναι και η δέσμευσή τους, για μια σειρά δραστικών μέτρων τα οποία συνδέονται με την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. 

Η προγραμματική συμφωνία των 177 σελίδων (εκατό εβδομήντα επτά), που συνυπέγραψαν έχει έντονο κοινωνικό χρώμα με κορυφαίες περιπτώσεις την αύξηση του κατώτατου μισθού από 9,60 ευρώ την ώρα στα 12 ευρώ. Την κατασκευή τετρακοσίων χιλιάδων κοινωνικών κατοικιών έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το οξύ στεγαστικό πρόβλημα. Την αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Μάλιστα αποφασιστική είναι η στάση που επιλέγουν απέναντι στη πανδημία, καθιστώντας την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού απαραίτητη στην πλειονότητα των πολιτών χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις. 

Οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες μαζί με τους προοδευτικούς εταίρους τους, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους επιχειρούν πράγματι ένα ενδιαφέρον πολιτικό εγχείρημα. Δείχνουν το δρόμο που μπορούν να ακολουθήσουν οι δυνάμεις της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς, προκειμένου να κάνουν πράξη την ανατοποθέτησή τους στο νέο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον της χώρας τους. Αρκεί βέβαια να διαβάσουν σωστά τις διεργασίες και εξελίξεις. Και πρωτίστως να  αποβάλλουν τους αναχρονισμούς και τις αγκυλώσεις τους. Να οριοθετηθούν επαρκώς έναντι των λαϊκίστικων αντιλήψεων που ακόμη και τώρα φωλιάζουν στις γραμμές τους. Αλλά και να τοποθετηθούν χωρίς υπεκφυγές, στο μείζον ζήτημα της ευθύνης διακυβέρνησης του τόπου τους.

Οι εγχώριοι ομοϊδεάτες των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, έχουν πλέον τις προϋποθέσεις να  ανατρέψουν τους υπάρχοντες κομματικούς συσχετισμούς, αν στις αποσκευές τους φέρουν νέες ιδέες και τολμηρές προτάσεις για την ανασύσταση της ελληνικής κεντροαριστεράς. 

Η επάνοδος του ΠΑΣΟΚ ενέχει προοπτικές επιτυχίας. Ο νέος και άφθαρτος Νίκος Ανδρουλάκης αναδείχθηκε πανίσχυρος ηγέτης. Με  το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, με ένα σύγχρονο πολιτικό σχέδιο, αλλά και με τη σωστή μέθοδο, η ηγεσία του  μπορεί να  συμβάλλει αποτελεσματικά στην ανάκτηση του χαμένου  εδάφους του άλλοτε κραταιού κόμματος. 

Κλειδί βέβαια είναι η στιβαρότητα και η αποφασιστικότητα την οποία θα επιδείξει. Καθώς και  οι αλλαγές και οι τομές που θα επιβάλλει σε ένα μαρμαρωμένο μηχανισμό. Η ανατοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ στο τωρινό κοινωνικό αρχιπέλαγος της Ελλάδας, καθίσταται απαραίτητος όρος για την αναζωογόνησή του. Πάντως όποιες και αν είναι οι διαγραφόμενες αναδιατάξεις μια νέα  αρχιτεκτονική διαφαίνεται στον πολιτικό ορίζοντα.

Ο κ. Γιώργος Πανταγιάς είναι Σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας,  Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της POLITY A.E